هشدار جدی به مالکان خانه‌های خالی / این اولتیماتوم را پشت گوش نیندازید

هر واحد زندگی که در شهرهایی با جمعیت بیش از صد هزار نفر قرار دارد و طبق ثبت‌های سامانه ملی املاک و اسکان، در طول یک سال مالیاتی برای مدتی بیش از 120 روز نه ساکنین داشته و نه استفاده‌ای از آن شده باشد، به عنوان یک خانه خالی تشخیص داده می‌شود. برای هر ماه فراتر از این مدت، این واحدها مالیاتی معادل مالیات درآمد از اجاره خواهند داشت، که این مالیات ماهیانه و بدون توجه به معافیت‌های مندرج در تبصره 11 ماده 53 قانون مذکور محاسبه می‌شود.

یکی دیگر از نکات مهم در این قانون مالیاتی، اخذ مالیات دو برابری از مالکان دارای بیش از پنج خانه خالی است؛ الزام قانونی که برای افراد حقیقی یا حقوقی دارای بیش از پنج خانه، مهم است.

اما با همه این اوصاف، اجرای این قانون در سال‌های اخیر از چالش‌های مهم برای وزارت اقتصاد و زیرمجموعه آن یعنی سازمان امور مالیاتی بوده است، به‌گونه‌ای که سازوکار رصد و شناسایی خانه‌های خالی با پیچ‌وخم‌هایی مواجه بوده است، چون بنا بر قانون، شناسایی واحدهای مسکونی خالی می‌بایست از مسیر سامانه ملی املاک و اسکان بگذرد و در نهایت لیست خانه‌های خالی در اختیار سازمان امور مالیاتی قرار بگیرد. فرایندی که در یکی دو ساله اخیر، همواره با مشکلاتی مواجه بوده و شاید مهم‌ترین دلیل آن، به عملکرد ضعیف این سامانه که متولی آن وزارت راه و شهرسازی است بازمی‌گردد. سامانه‌ای که حتی در مقطعی، با پاک شدن اطلاعات ثبتی مردم، حواشی بسیاری به همراه داشت. در این میان، یکی دیگر از مسائلی که هنوز برای آن راهکاری تعیین نشده، خانه‌های خالی بدون سند رسمی است؛ موضوعی که باعث شده تا حساب و کتاب این خانه‌ها در رصد سامانه ملی املاک و اسکان، نادیده گرفته شود.

آخرین وضعیت مالیات ستانی از مالکان خانه‌های خالی

مدیرکل دفتر حسابرسی سازمان امور مالیاتی گفته است: وزارت راه و شهرسازی اولین فهرست خانه‌های خالی را در خردادماه 1401 برای عملکرد 1400 و فقط برای واحدهای مسکونی که واقعا به واسطه سامانه‌ها مشخص شد به ما اعلام کردند که نزدیک به 510 هزار خانه خالی بود.

مستوفی افزود: مطالبه مالیات برای آن 510 هزار خانه خالی به این شکل بود که فهرست آن‌ها از طرف وزارت راه و شهرسازی به سازمان امور مالیاتی ارسال شد و سازمان همین اطلاعات را به مودیان و مالکان خانه‌ها به صورت ابلاغ پیامکی و همچنین قرار دادن در کارپوشه‌هایی که از طریق پنجره خدمات الکترونیک سازمان امور مالیاتی برای همه مودیان قابل دسترسی است، اطلاعات را برای همه مودیان فرستاد.

وی ادامه داد: بعد از آن بلافاصله اعتراض مودیان به سازمان امور مالیاتی شروع شد و به واسطه این اعتراضات سازمان هم مجددا از وزارت راه و شهرسازی درخواست پالایش مجدد اطلاعات را کرد و در اسفند ماه سال گذشته، عدد مالکین و واحدهای خالی که مشمول این طرح می‌شدند، با توجه به اصلاحاتی که مردم در سامانه املاک و اسکان انجام داده بودند، به 290 هزار واحد مسکونی تقلیل پیدا کرد.

مدیرکل دفتر حسابرسی سازمان امور مالیاتی خاطرنشان کرد: با توجه به پیگیری‌های دوباره و برای اینکه افرادی که مشمول این مالیات نبوده اند مالیاتی پرداخت نکنند مجددا از وزارت راه و شهرسازی درخواست پالایش اطلاعات را دادیم و بر اساس آخرین اطلاعات پالایش شده مربوط به سال 1400 که آبان ماه امسال در اختیار سازمان مالیاتی قرار گرفت، این عدد به 66 هزار واحد مسکونی رسید و سازمان امور مالیاتی هم بر اساس این اطلاعات نسبت به محاسبه مالیات اقدام و برگه تشخیص‌ها را صادر کرد.

وی افزود: نهایتا بر اساس آخرین اطلاعات واحدهای مسکونی خالی برای سال 1400 تعداد 66 هزار واحد و بر اساس محاسبه انجام شده 1400 میلیارد تومان مالیات واحدهای خالی شده محاسبه گشت که تا اواسط ماه آینده به مودیان ابلاغ می‌شود.

مستوفی خاطر نشان کرد: ابلاغ به مودیان آغاز شده و برگه مطالبه که صادر شود، بلافاصله یک پیامک به مودیان مشمول ارسال می‌شود و در کارپوشه در پنجره خدمات الکترونیک مودیان اطلاعات بارگذاری می‌شود و هرکسی از مودیان که پیامک برایشان ارسال شده یا هر فرد دیگری که می‌خواهد بداند مشمول این قانون شده یا نه می‌تواند به سامانه خدمات الکترونیک سازمان امور مالیاتی مراجعه و کد ملی خود را وارد کند و وارد سامانه شوند و همه اطلاعات مالیاتی از جمله بدهی‌های مالیاتی و قبوض و.. را در آنجا ببیند.

مدیرکل دفتر حسابرسی سازمان امور مالیاتی خاطرنشان کرد: اطلاعات اولیه مشمولان سال 1401 هم در اختیار سازمان قرار گرفته است و وزارت راه و شهرسازی به سازمان امورمالیاتی، در گام اول، بالغ بر 19 هزار و 290 ملک خالی را داده است و محاسبه مالیاتش در حال انجام است و اگر سال دوم خالی بودن ملک باشد دو برابر سال اول، مالیات آن لحاظ می‌شود که امیدواریم هر دو مورد اواسط ماه آینده ابلاغ شود.

شاهین مستوفی، مدیرکل دفتر حسابرسی سازمان امور مالیاتی همچنین در خصوص پیشینه قانونی اخذ مالیات بر خانه‌های خالی یادآورد شده است: بحث خانه‌های خالی از قوانین قبل از قانون مالیات‌های مستقیم که در حال حاضر جاری هست هم در قانون وجود داشت، اما به دلیل اینکه پایگاه‌های اطلاعاتی شناسایی این خانه‌ها خیلی وجود نداشت و امکان مطالبه اش هم نبود، از قانون حذف کردند، اما در سال 1399 مجددا مطرح شد و در مجلس در اجرای ماده 54 مکرر قانون مالیات‌های مستقیم و همچنین ماده 169 قانون مکرر مالیات‌های مستقیم اضافه و به سازمان امور مالیاتی تکلیف شد تا نسبت به مطالبه این مالیات اقدام کند.

خانه خالی‌های بانک‌ها چه خواهد شد؟

موضوع خانه‌های خالی بانک ها، از جمله مسائلی است که سال‌ها میان وزارت راه و شهرسازی و شبکه بانکی، چالش برانگیز بوده است؛ از یک سو، مسئولان وزارت راه و شهرسازی از آمار بالای خانه‌های خالی در اختیار بانک‌ها سخن می‌گویند و در مقابل بانک‌ها تاکید دارند که این آمارها درست نیست؛ برای نمونه، محمودزاده، معاون وقت مسکن و ساختمان وزارت راه و شهرسازی تابستان 1399 گفته بود: مجموعه‌ای که هزار واحد مسکونی خالی دارد و به بازار عرضه نکرده، یکی از بانک‌های شبه دولتی است و یا یک عضو هیات‌مدیره انجمن انبوه‌سازان استان تهران مدعی شد: بانک‌ها 37 میلیون متر مربع واحد مسکونی را احتکار کرده اند و این 37 میلیون متر مربع واحد مسکونی عموما در نقاط گران قیمت و متوسط شهرها واقع شده است. یکی از نمایندگان مجلس نیز اظهار داشت: بخش قابل توجهی از خانه‌های خالی، متعلق به بانک هاست که برای کسب سود خریداری شده است.

حتی احسان خاندوزی وزیر فعلی اقتصاد، زمانی که نماینده مجلس (نایب‌رئیس کمیسیون اقتصادی) بود، در این باره تأکید داشت: هشت بانک کشور که عمده آن‌ها خصوصی هستند، هر یک بیش از 500 خانه خالی دارند. به گفته خاندوزی، برخی از بانک‌ها بین 700 تا 800 خانه خالی دارند و یک بانک خصوصی یک هزار خانه خالی در مالکیت خود دارد.

در جدیدترین اظهار نظر نیز بذرپاش وزیر راه و شهرسازی در حاشیه رویداد و نمایشگاه شرکت‌های دانش بنیان حوزه مسکن و حمل و نقل در جمع خبرنگاران با بیان اینکه بانک‌ها بیشترین خانه‌های خالی را دارند، گفت: 200 هزار خانه خالی برای بانک‌هاست، البته بانک‌ها اعلام کردند که این واحدها برای شعبه‌ها و تملیکی بوده و اکنون در حال عرضه است.

به نظر می‌رسد، مالیات ستانی از بانک‌هایی که خانه‌های خالی دارند، همچنان از چالش‌های اساسی و مهم میان وزارت راه، سازمان امور مالیاتی و بانک‌های عامل باشد. این در حالی است که به گفته مدیرکل دفتر حسابرسی سازمان امور مالیاتی، بیشترین تعداد خانه‌های خالی در مالکیت پنج بانک کشور است و بانک مسکن با هشت هزار خانه خالی، بانک سپه با 2 هزار و 600 خانه خالی، بانک ملت با 583 خانه خالی، بانک صادرات با 278 خانه خالی و بانک پاسارگاد با 181 بیشترین تعداد خانه‌های خالی را دارند. همچنین بیمه ایران 178 واحد خالی از سکنه تحت تملک دارد.