واعظی: باید از روزها و ساعت‌های باقی‌مانده برای جلوگیری از بازگشت تحریم‌ها استفاده کرد
رئیس دفتر رئیس‌جمهور در دولت دوازدهم گفت: اگر می‌خواهیم مانع اسنپ‌بک شویم مذاکره مستقیم با آمریکا می‌تواند راه حل باشد و هنوز هم دیر نشده است.
با فعال شدن مکانیسم ماشه جریان سیاسی مخالف برجام و مذاکره مجددا به تندی شخص حسن روحانی و محمدجواد ظریف را مورد انتقاد قرار داده‌اند.
این درحالی است که آنها در 10 سال گذشته صراحتا مخالفت خود را با برجام اعلام کرده و آن را برای کشور هزینه‌بار دانسته‌اند. به گونه‌ای که وقتی دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا در دور اول ریاست جمهوری خود در سال 2017 از برجام خارج شد، بسیاری این موضوع را به این طیف سیاسی موسوم به دلواپسان در داخل تبریک می‌گفتند.
اما حالا که ظاهراً قطعنامه‌های شش‌گانه شورای امنیت سازمان ملل بازخواهند گشت، نسبت به این موضوع واکنش نشان می‌دهند. برای نمونه یکی از نمایندگان مجلس در دفاع از طرح خروج از NPT به خبرآنلاین گفته بود که این طرح نه در واکنش به بازگشت تحریم‌های شورای امنیت بلکه با این هدف است که برجام ادامه پیدا نکند!
محمود واعظی، رئیس دفتر رئیس‌جمهور در دولت دوازدهم در گفتگویی از کارشکنی‌های این طیف در ارتباط با مذاکرات روایت می‌کند.
او معتقد است باید در گفتگو با آمریکا مسأله حساس بازگشت مکانیسم ماشه را حل‌وفصل کرد.
مشروح گفتگوی واعظی با را در ادامه بخوانید؛
****
*توقف تحریم‌ها جمعه شب در شورای امنیت سازمان ملل رأی نیاورد و از 5 مهر تحریم‌های شش‌گانه سازمان ملل دوباره فعال خواهند شد. شما شرایط را چطور ارزیابی می‌کنید؟
ضروری است دولت و حاکمیت از فرصت باقی‌مانده حداکثر استفاده را کرده تا در این مدت زمان کوتاه، جریان «اسنپ‌بک» فعال نشود.
مذاکره با آژانس اقدام درستی بود، اما مذاکره صرفا با تروئیکای اروپایی چندان فایده‌ای ندارد! چرا که آنها بدون حمایت آمریکا اختیار و نفوذ چندانی ندارند و نقش آمریکا در این موضوع مؤثر است.
اگر می‌خواهیم مانع اسنپ‌بک شویم مذاکره مستقیم با آمریکا می‌تواند راه حل باشد و هنوز هم دیر نشده است؛ و احتمال موفقیت وجود دارد. چون اروپا در عمل نشان داده که در ارتباط با مباحث مهم بین‌المللی در راستای سیاست های آمریکا عمل مینماید.
بازگشت برخی از این شش قطعنامه برای کشور خطرناک است اما برخی افراد و چهره های اقتصادی، دیپلمات، مسئول و غیرمسئول با اهداف مختلف در صداوسیما یا سایر رسانه ها، سعی دارند پیامدهای بازگشت این شش قطعنامه را به این دلیل که اکنون تحت تحریم آمریکا هستیم کم اهمیت جلوه دهند. این دیدگاه یک خطای محاسباتی عمیق است و باید حداکثر تلاش شود تا قطعنامه ها برای همیشه لغو شوند.
ما نباید اجازه دهیم مجددا ذیل فصل هفتم منشور سازمان ملل قرار بگیریم؛ چرا که این موضوع بسیار پرخطر و پر هزینه خواهد بود. هدف برجام این بود که این قطعنامه ها 10 سال تعلیق و بعداز ده سال لغو شوند.
در این شرایط حساس، استفاده از دیپلماسی فعال چند بعدی و اتخاذ ایده های نو و شجاعانه برای تامین منافع و امنیت ملی امری ضروری است.
باید از روزها و ساعت‌های باقی‌مانده برای جلوگیری از بازگشت تحریم‌ها استفاده کرد
* در یک هفته می‌توان جلوی قطعنامه را گرفت؟
باید از همه فرصت ها استفاده کرد؛ از روزها و حتی ساعت‌ها. وقتی تصمیم درستی برای جلوگیری از این اقدام غیر قانونی و غیر حقوقی گرفته شود و همه بدانند این موضوع به چه میزان دارای اهمیت است، بله، می‌توان حتی در همین یک هفته، پایه توافقی را گذاشت و قطعنامه 2231 را برای چند ماه تمدید کرد. برای چنین بازه کوتاهی، باید به جای مذاکره جامع، به سراغ توافق موقت و اضطراری رفت. الگویی مشابه «توافق ژنو 2013» می‌تواند راهگشا باشد؛ توافقی محدود برای توقف بحران و ایجاد زمان تنفس، تا سر فرصت بر سر چارچوب اصلی، مذاکرات مفصل استمرار پیدا کند.
* از وقتی مکانیسم ماشه فعال شد، جریان مخالف برجام و مذاکره، انتقادات و حملاتی را به دولت یازدهم و دوازدهم داشته‌اند. این حملات را چطور ارزیابی می‌کنید؟
این افراد همان مخالفین برجام هستند و قاعدتا باید از اسنپ بک و پایان برجام خیلی خوشحال باشند، زیرا همه‌چیز در حال بازگشت به قبل از برجام و دولت دهم است که مطلوبشان بود.
در عرصه سیاست داخلی، باید میان انتقاد مشروع و سازنده و سنگ‌اندازی و کارشکنی سیاسی تفکیک قائل شد.
* فکر می‌کنید چرا مخالفان هیچ پیشنهاد و راهکار جایگزینی برای برجام و لغو شش قطعنامه نداده‌اند؟
این افراد منافع کشور و مردم را در نظر نمی‌گیرند. شرایط بسیار خطیر امروز را نمی‌بینند؛ شرایطی که نه جنگ است و نه صلح، و از نظر اقتصادی نیز بسیار حساس است. آنها همچنان همان حرف‌های ده سال پیش را تکرار می‌کنند.
وقتی برجام شکل گرفت، می دانستیم یکی از بزرگ‌ترین توفیق‌های آن لغو شش قطعنامه پیشین از طریق قطعنامه 2231 است و قرار بود طی 10 سال همه موانع مرتفع و در نهایت کاملاً از بین برود.
در اسفند 99 به توافق رسیدیم؛ قرار بود در دولت سیزدهم امضا شود
مخالفان از روز اول به صدر تا ذیل برجام انتقاد غیر موجه و سیاسی داشتند. در اواخر سال 99 با رفتن ترامپ و شروع کار دولت بایدن مذاکرات 1+4 شروع و در اسفند ماه به توافق رسیدیم که قرار شد در دولت سیزدهم امضاء شود و نهایی شد.
زمانی که دولت دوازدهم در سال 1400 به پایان رسید، دولت آقای رئیسی تمام تلاشش را برای بازگشت به برجام کرد و توفیقی پیدا نکرد.
ابتدا درگیر حواشی و حتی ایده‌آل‌ها شدند و وقتی واقعیات و مشکلات را لمس کردند و به خود آمدند، دیگر طرف مقابل نپذیرفت. در دولت سیزدهم تندروها با مذاکرات احیای برجام مخالفتی نمی‌کردند.
مخالفین برجام باید تکلیف خود را روشن کنند. نمی‌شود در دولت آقای رئیسی، برجام مثبت و به نفع کشور تلقی شود، اما در دولت آقای روحانی یا آقای پزشکیان منفی باشد.
اگر واقعاً برجام را خوانده و فهمیده‌اند، چرا در این 10 سال این‌همه مانع‌تراشی کردند؟ اگر امروز دلسوزی می‌کنند، دلسوزی این نیست که خوشحال باشند قطعنامه ها بازگردند تا صرفا دولت چهار سال پیش را با مقاصد سیاسی و رقابت های جناحی بر خلاف منافع ملی مقصر جلوه دهند.
مردم ما فهیم هستند و می‌دانند این گروه تندرو همیشه در برابر برجام سنگ‌اندازی کرده‌اند؛ چه در مجلس، چه در اجرا، چه در تریبون‌ها و چه در صداوسیما.
حالا همین افراد دلسوزی می‌کنند که قطعنامه های تعلیقی در حال بازگشت است، در حالی‌که عملکرد افراطی خودشان کشور را به این نقطه رسانده است.
اگر برای حذف رقیب سیاسی حاضرند ماشه را به هر طریقی به ایران تحمیل کنند این یک رفتار سیاسی است نه دلسوزی ملی. و اگر می‌گویند ماشه مهم نیست و برجام هم دستاوردی نداشته، باید صریح به مردم بگویند و پیشنهاد جایگزین ارائه کنند. این همان تفکری است که در دولت های آقای احمدی‌نژاد قطعنامه‌ها را «کاغذپاره» خواند.
از هر تریبونی در مجلس برای فشار استفاده می‌کردند تا مذاکره و تعاملی صورت نگیرد
* در واقع گفتید خودشان مانع‌تراشی کردند تا برجام به ثمر نرسد و حالا که تیر خلاص به برجام زده شده به دولت قبل حمله می‌کنند. طی یکی، دو روز گذشته هم گفته‌اند ما پیش‌بینی می‌کردیم مکانیسم ماشه فعال شود. این را چطور ارزیابی می‌کنید؟ آیا فعال شدن مکانیسم ماشه قابل پیش‌بینی بود؟ چرا رخ داد؟
وقتی هر اقدام سازنده‌ای برای حفظ برجام با مخالفت آنها روبه‌رو می‌شد، نتیجه همین است که می‌بینید.
همان اقلیتی که در مجلس حضور داشتند، از تریبون‌ها برای فشار به مسئولان استفاده می‌کردند تا هیچ‌گونه مذاکره و تعاملی صورت نگیرد.
حتی این گروه ایراد گرفتند چرا به قاهره رفتید یا چرا آن سند تفاهم با آژانس را امضا کردید. آن‌قدر تند بودند که حتی به این حداقل‌های دیپلماتیک هم رضایت نمی‌دادند.
مخالفت و مانع تراشی های اقلیت تندرو همواره موجب هزینه تراشی برای مردم و در این برهه عملاً کشور را به سمت ماشه برد.
این اقلیت با هر ابتکار عملی که می‌توانست مانع اسنپ‌بک شود، مخالفت کردند؛ چه مذاکره مستقیم یا غیرمستقیم با آمریکا، چه مذاکره با اروپا و حتی با آژانس.
وقتی با ابتکار و ایده های نو مخالفت می‌کنند، طبیعی است که به این نقطه برسیم.
اکنون تنها یک هفته فرصت داریم و در این هفته تا ده روز باید نهایت اهتمام و تلاش صورت گیرد تا اسنپ‌بک فعال نشود.
*در این 10 سال، بازگشت مکانیسم ماشه قابل پیش‌بینی بود؟
در برجام مکانیسمی برای حل اختلاف وجود داشت. وقتی چند کشور ذیل یک توافق تعریف شدند، ضروری است جملگی پایبند باشند.
سوال این است، چرا وقتی ترامپ رفت و بایدن در سال 99 آمد، مذاکراتی که در انتهای دولت دوازدهم آغاز شد، ظرف چند ماه و در اسفند همان سال به جمع‌بندی رسید؟ هدف ما صرفا این بود تا کار کشور به این نقطه که امروز رسیدیم نرسد.
تمام تلاش مجدانه ما این بود که دستاوردهای برجام به‌ویژه جلوگیری از برگشت شش قطعنامه محفوظ باشد.
هدف این بود که حرکت به‌گونه‌ای پیش برود که هیچ روزنه‌ای برای بازگشت قطعنامه‌ها باز نشود.
در واقع، همه‌چیز به رفتار ما بستگی دارد. هر رخدادی قابل پیش‌بینی است؛ شما می‌توانید رفتاری داشته باشید که به جنگ منجر شود یا رفتاری که صلح را تضمین کند.
برجام هم همین است؛ باید تلاش می‌شد مکانیسم ماشه اجرا نشود و ضروری است امروز هم همین تلاش مجدانه و دلسوزانه استمرار پیدا کند.
ایران نیازمند یک راهبرد درازمدت ثبات‌ساز است که از تغییر دولت‌ها و جناح‌ها مستقل باشد و اگر این چارچوب ملی تدوین شود، سیاست خارجی کشور در مسیری پر ثبات به سمت رفاه و توسعه خواهد شتافت.
بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.