واگذاری سه برابری اراضی در طرح نهضت ملی مسکن

آخرین وضعیت پیشرفت پروژه های مسکونی نهضت ملی مسکن امروز با حضور فرزانه صادق مالاواجرد معاون معماری وشهرسازی بحث و بررسی شد.

سوال: آخرین وضعیت پیشرفت پروژه های نهضت ملی مسکن را اعلام می کنید؟

مالاواجرد: بنده حدود را اعلام می کنم چرا که آمار و ارقام دقیقش را حتما با یک بررسی ساده می شود به دست آورد. ما در اقدام ملی باید چند کار را انجام می دادیم که یکی تامین اراضی بود. تامین اراضی به چند صورت انجام می گیرد و من اگر به صورت کلی بخواهم بگویم، شورای عالی شهرسازی و معماری بالاترین نهاد حاکمیت است که متولی سیاست گذاری در خصوص برنامه ریزی های شهری است.

در این خصوص در قانون و قبل از قانون، تکلیفی برای پاسخگویی به مطالبه به حق مردم در خصوص مسکن دیده شده است. یکی از راه ها، بازنگری هایی است که باید در طرح های جامع شهری انجام شود تا تامین اراضی از طریق الحاق به محدوده هایی شهری صورت گیرد. تامین اراضی از طریق تغییر کاربری هایی که در محدوده های شهری است انجام می گیرد.

علاوه بر این مکان یابی شهرهای جدید یا الحاق شهرهای جدید و مکان یابی شهرک ها، دو سه تا سیاست دیگر هم هست که من در ادامه توضیح می دهم، اما مهترین آن توجه به بافت های فرسوده و توجه به ضوابط کالبدی است. در طرح اقدام ملی من خیلی حدودی بخواهم بگویم سه هزار هکتار از اراضی داخل محدوده ای که می تواند تغییر کاربری پیدا کند، به این طرح اختصاص داده شد. البته خطوط قرمزی برای تغییر کاربری داریم. مثلا فضای سبز تغییر کاربری نباید پیدا کند، اگر هم تغییر کاربری پیدا کند باید زمین جایگزینش معرفی شود.

خدمات پشتیبان مسکن نباید تغییر کاربری پیدا کند. فضاهای درمانی آموزشی، ورزشی، و... نباید تغییر کاربری پیدا کند. اما یکسری کاربری هایی داریم مثل کاربری انبار، کارگاهی و حتی آموزش عالی که سرانه های ظرفیتش پر است، اینها چیزی حول و حوش سه هزار هکتار در داخل محدوده های شهری در کل کشور تغییر کاربری پیدا کرد و در چرخه و فرآیند تولید مسکن قرار گرفت. یک فرآیند دیگر الحاق به محدوده شهرها است که حدودا در طرح اقدام ملی6 تا 7 هزار هکتار اتفاق افتاد، اما سرجمع که بخواهم به شما بگوییم مهر ماه امسال که دو سال از قانون جهش تولید مسکن می گذرد به طور معنا داری هم الحاق به محدوده هایمان و هم مکان یابی شهرک ها که الان چیزی حدوده 10 تا 11 شهرک شده است و هم بازنگری های طرح جامع مان یک عددی بیش از سی هزار هکتار صورت گرفته است و این اعداد کاملا گویاست که تامین اراضی انجام شده در فرآیندی که به شورای عالی معماری و شهرسازی می رسد، صورت گرفته است.

این عددی که من عرض می کنم الحاق به محدوده شهر، تغییر کاربری، مکان یابی شهرک، مکان یابی شهر جدید، الحاق به شهرهای جدید و بازنگری طرح جامع شهری است و عدد، عدد بسیار بزرگی است.

مجری: پس اگر بخواهیم مقایسه ای انجام دهیم، تقریبا می توان گفت که واگذاری اراضی نسبت به اقدام ملی مسکن سه برابر شده است؟

مالواجرد: بله.

ولی حالا سوال من این است که چه میزان از این سی هزار هکتار مربوط به کلانشهرها است و مشخصا کلانشهرهایی مثل اصفهان، شیراز و... چه سهمی از این سی هزار هکتار به آنها تعلق گرفته است.

در مورد موضوع کلانشهرها ما یک سند آمایش سرزمینی و اسناد فرادستی داریم که سیاستهای کلی نظام درباره شهرسازی است، مهترین مساله در این اسناد توجه ویژه به تمرکز زدایی، از تهران و کلانشهرها است. این تمرکز زدایی هم شامل جمعیت است و هم فعالیت است بر اساس این اسناد اگر می خواهیم تعادل سرزمینی داشته باشیم و این تعادل در کل کشور وجود داشته باشد، تمرکز از کلانشهرها باید برداشته شود و به شهرهای کوچک و میانی ما منتقل شود. اگر بخواهیم به طرح آمایش سرزمینی عمل کنیم تراکم جمعیت را باید تقسیم کنیم. این چطوری اتفاق می افتاد؟ اینکه بارگذاری های جدید جمعیتی در تهران و کلانشهرها انجام نشود. البته پاسخ نحوه هدایت سرریز تراکم جمعیتی که در کلانشهرها و تهران وجود دارد در قوانین شهرسازی داده شده است و چیزی نیست که امروز ما به آن رسیده باشیم. همیشه بوده است.

البته متاسفانه جمعیت کلانشهرها بر خلاف طرح های آمایشی در حال افزایش است در ابتدا سیاست این بود که جمعیت را از تهران و کلانشهرها کم کنیم و سر ریزش در شهرهای جدید برود. یعنی مثلا این سرریز جمعیت به پیرامون کلانشهرهایی نظیر اهواز، شیراز، اصفهان و... برود. پس تمام تلاش ما آن بوده است که تمرکز جمعیتی بیشتری روی شهر کلانشهرها و مخصوصا تهران که محدودیت و ممنوعیت ویژه داریم انجام ندهیم. اما پاسخ سر ریز جمعیت را چگونه دادیم؟ با مکان یابی شهرکها و شهرهای جدید در اطراف کلانشهرها.

در همین راستا مکان یابی هایی انجام شده است ومکان یابی هایی پیرامون کلانشهرهای دیگر در دستور کار داریم تا یک تعادل فضایی و جمعیتی را بتوانیم ایجاد کنیم.