وحدت حوزه و دانشگاه در پیچ تاریخی علم تعیین کننده است

به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری تسنیم به نقل از روابط عمومی دانشگاه امام صادق (ع)، مراسم بزرگداشت روز وحدت حوزه و دانشگاه با حضور برخی از طلاب مدارس علمیه تهران و دانشجویان دانشگاه امام صادق (ع) و با سخنرانی حجت‌الاسلام و المسلمین سعدی، رئیس دانشگاه امام صادق (ع)، حجت الاسلام و المسلمین کاظمی، مدیرکل روابط عمومی دانشگاه امام صادق (ع)، مصلایی، رئیس دانشکده الهیات، معارف اسلامی و ارشاد دانشگاه امام صادق (ع)، برگزار شد.

حجت الاسلام و المسلمین سعدی در سخنان خود، معنای وحدت حوزه و دانشگاه را در تناسب با مراحل پیش از انقلاب، مرحله دولت سازی و مرحله تمدن سازی تعریف کرد و تاکید کرد، وحدت حوزه و دانشگاه در مرحله کنونی یعنی مرحله تمدن سازی به معنای تولید مبانی علوم اجتماعی در حوزه و پاسخ به مسائل این علوم در دانشگاه هاست. رئیس دانشگاه هم چنین تولید مبانی در حوزه‌های علمیه را نیازمند اجتهاد نهادساز با تکیه بر منهج جواهری دانست.

سعدی در ابتدای سخنرانی خود با اشاره به آیه تطهیر ادامه داد: اطلاق در طهارت از مطلق رجس، مجمع الفریقین است. پس اگر کسی به دلیل حرف های سخیف یک عده، خلاف این را گفته است نباید محل اختلاف شود. مودت اهل‌بیت طهارت مجمع الفرقین است فلذا وحدت مبناست.

وی در ادامه معنای وحدت حوزه و دانشگاه در زمانهای مختلف را متفاوت ارزیابی کرد و با اشاره به زمان پیش از انقلاب، مرحله دولت سازی و مرحله تمدن سازی افزود: وحدت حوزه و دانشگاه در شرایط زمانی متعدد نیاز به بازخوانی دارد. این وحدت پیش از انقلاب یک معنا داشت و آن این بود که نخبگان جامعه استقرار حاکمیت مردم را باید مورد وحدت قرار می‌دادند، نمادهایی هم مثل شهید مفتح، شهید بهشتی و مقام معظم رهبری در این سطح جهت تحقق وحدت گفتمانی وجود داشت. امام خمینی (ره) فرمود:«آن روزی که دانشگاه و حوزه دست به دست هم دادند مردم پیروز شدند.».

وی در ادامه گفت: مرحله بعدی تاسیس نظام اسلامی بود که در این مرحله وحدت حوزه و دانشگاه یک معنای دیگری پیدا می‌کند. اگر همکاری این دو قطب تفکر در جامعه نبود، بعید بود که این مرحله انجام شود.

سعدی گام بعدی را وحدت حوزه و دانشگاه در مرحله تمدن سازی بیان کرد و افزود: گام بعدی ایجاد و تحقق تمدن نوین اسلامی است؛ در این راستا باید با بازخوانی وحدت حوزه و دانشگاه چالش‌ها را بررسی کرده و به یک آینده پژوهی درجهت رسیدن به وحدت برسیم.

وی در ادامه سخنرانی خود در مراسم بزرگداشت روز وحدت حوزه و دانشگاه گفت: جامعه پردازی و دولت در جامعه پردازی و حکمرانی آنچه که امروز مهم است علوم اجتماعی می‌باشد. علوم اجتماعی است که هم داده‌ها و گزاره های آن پردازش می‌شود و هم الگوی وحدت را تبیین می‌کند. آیا می توانیم الگوهای حکمرانی غربی را بپذیریم؟ در چندین سال پیش بحث می کردند که علوم حوزوی و دانشگاهی ذاتا متفاوت است زیرا علوم حوزوی مسبوق به یقین است و علوم دانشگاهی مسبوق به یقین نیست. امروزه از این بحث ها گذشته ایم. حوزه علمیه امروز نمی‌تواند بر اساس اجتهاد فردی مبانی مورد نیاز تحول در علوم اجتماعی را تولید کند. این بحث هایی که در علوم اجتماعی وجود دارد مبتی بر یک نظامات اجتماعی شکل گرفته است. فهم مساله مجرد شده از آن نظامات اجتماعی فهم دقیقی نیست. در حوزه نظام اقتصادی، سیاسی، اجتماعی ما الان با علوم ترجمه شده مواجه هستیم و با آن‌ها در حال نهادسازی هستیم.

رئیس دانشگاه امام صادق (ع) در ادامه با اشاره به الگوهای پیشرفت ارائه شده اشکال آنها را جدا بودن از مبانی دانست و گفت: الگوهایی که برای پیشرفت طراحی شده دارای گسست بین مسائل و مبانی است. مبانی در یک جا تولید می‌شود و مسائل در جای دیگر. امروزه حوزه نمی تواند در مبانی‌علوم اجتماعی ورود نکند. فقه به‌معنی اعم اجتهاد یک ضرورت است؛ دانشگاه ها یا باید این مفاهیم را تولید کنند ویا اجتهاد کند که در خیلی از مراکز زمینه آن وجود ندارد و یا اینکه به التقاط می روند. این ماء معین و این تولید را حوزه بایدانجام دهد.

سعدی سپس به تبیین روش اجتهاد مورد نیاز برای تولید مبانی علوم اجتماعی پرداخت و بیان کرد: اجتهاد جدید نیازمند حوزه است که اجتهاد غیر روشمند نیست. بعضا بحث های ژورنالیستی مطرح می شود که منهج اجتهاد را ندارد که این غلط است.

وی در ادامه افزود: منهج و روش علوم اجتماعی متفاوت از منهج فقه فردی است. ما نیازمند یک متودولوژی جدید هستیم و حوزه باید وارد مرحله جدیدی شود و از منهج فقه فردی به منهج فقه اجتماعی مسیر خود را تغییر دهد. ما در این راه نیازمند شیخ انصاری ها، آخوند خراسانی ها، میرزای نائینی ها هستیم تا به نهادسازی بپردازند (البته مدل مرحوم نائینی مدل مقبول عملیاتی و ممکن است و نه مدل مطلوب نهائی بلکه مربوط به شرایط جامعه زمانه خودش بوده است.)

عضو خبرگان رهبری در ادامه گفت: چهل‌سال اول انقلاب دوران مشروعیت‌سازی و موجه سازی بوده است و درجای خود هم باید از آن‌ها تشکر شود. اما بین موجه سازی و نهاد سازی تفاوت است، موجه سازی یعنی همین فقه فردی، حیل مشروعیت و نهاد شرط را بر اساس فقه فردی موجه می کنید در حالی که با نگاه فقه اجتماعی این موضوع موجه نمی شود. در نهادسازی باید به آزاد سنجی توجه شود در آزادسنجی دوری از تحجر و دوری از تسلیم در برابر علوم وارداتی مورد توجه است؛ چرا مواجه ما با علوم وارداتی این است که گویا وحی است و نقد آن باعث بلند شدن اعتراضات می شود؟ آزاد اندیشی یعنی نهادسازی در علوم اجتماعی بر اساس مبانی مورد پذیرش وحدت حوزه و دانشگاه که این مورد باعث تحقق مطالبات اساسی مردم میگردد.

سعدی در پایان گفت: امروز یک پیچ تاریخی در ساحت علم وجود دارد که وحدت این دو قطب می تواند پیروزی و گذر از این پیچ باشد. دنیای مدرن پیچیده است، نهادهای قدرت، منابع مشروعیت، نهادسازی‌ها پیچیده است و کامل، متفاوت از فضای سنتی است. امروز دانشگاه امام صادق اساس کار را بر تولید علوم انسانی اسلامی قرار داده است. البته این علوم نقد عالمانه علوم اجتماعی را هم می طلبد. دست استمداد هم به سوی حوزه مبارکه علمیه دراز میکنیم. حل مسائل جامعه اسلامی ایرانی جز از طریقی که بیان شد میسور نیست. علم نافع علمی است که به حل مسائل جامعه بپردازد، ان شاء الله وحدت حوزه و دانشگاه حول علم نافع شکل بگیرد.