وعده‌های بی‌عمل اروپایی‌ها

در عین حال، اینستکس که به عنوان کانال مالی ایران و اروپا مطرح شده، هنوز اجرایی نشده و در حد وعده باقی مانده است. با این حال، حتی اجرای آن نیز نمی‌تواند بار چندانی از دوش ما بردارد؛ چراکه محدودیت‌های فراوانی چه در خرید کالاها و خدمات و چه در حجم آن اعمال شده که عملا نیاز کشور را تامین نخواهد کرد.

به هر حال هیچ کس از این‌که اروپایی‌ها به وعده خود وفادار بماند، ناراضی نیست، اما باید توجه داشت که آرزوها و آلام ما نیست که حقیقت را رقم می‌زند. ایران یک سال و نیم منتظر اروپایی‌ها ماند، ولی آن‌ها فقط وعده دادند و نهایتا کنار ایالات متحده که شریک بزرگشان است، ماندند.

از سوی دیگر باید توجه داشت که کل مراودات ما با اروپا به دو میلیارد دلار می‌رسد که از این مقدار تنها 400 میلیون دلار صادرات است و مابقی واردات. حال آن‌که مراوده اقتصادی ایران و عراق در سال گذشته 13 میلیارد دلار و در سال جاری تاکنون 9 میلیارد دلار بوده است. در نتیجه مراودات ایران و اروپا چندان تعیین‌کننده هم نیست. همان‌طور که گفتم اگر اروپایی‌ها به وعده‌های خود عمل می‌کردند، بهتر بود، ولی اکنون باید از فرصت‌سوزی جلوگیری کنیم.

همان طور که اشاره کردم، از آن‌جایی که اروپا عملا از یک سال و نیم قبل مراودات خود را با ایران کاهش داد، در نهایت مکانیسم ماشه بیش از آن‌که تاثیراتی در مراودات اقتصادی داشته باشد، مانند جنگ روانی عمل خواهد کرد. در هر باید واقع‌بین باشیم و بپذیریم اروپا ایالات متحده را متحد اصلی خود می‌داند.

ما باید قوی باشیم و همان‌طور که رهبری تاکید کردند، باید بر منابع داخلی و اطراف خود تکیه کنیم. در همسایگی ما بازار چند صد میلیون نفری وجود دارد. براساس تحقیقاتی که صورت گرفته، ظرفیت بالقوه تجاری ایران با این کشورها به 200 میلیارد دلار می‌رسد. این در حالی است که هم اکنون میان این کشورها هزار میلیارد دلار مراودات تجاری انجام می‌شود. این ظرفیت در اختیار ماست و عقل حکم می‌کند اقتصاد ایران به این سمت برود تا منتظر اروپا بنشیند.

من مخالف مذاکره نیستم. رهبری هم اعلام کردند با مذاکره مخالف نیستند. در نتیجه امیدواریم مذاکرات پیش برود و فرجی هم حاصل شود، ولی نمی‌شود به این مساله دل ببندیم. واقعیت این است که در سال گذشته صادرات غیرنفتی ایران به 40 میلیارد دلار رسید. این نشان می‌دهد که می‌شود مشکلات صادرات را حل کنیم؛ به شرط اینکه مشکلات داخلی خود را کاهش دهیم.

هم‌اکنون می‌توانیم تا حدی کیفیت کالاهای خود را هم افزایش دهیم. علاوه بر این‌ها باید نظام اداری کشور هم اصلاح شود و سیستم بانکی نیز صادرات را رکن اساسی اقتصاد کشور بداند. خوشبختانه رییس کل محترم بانک مرکزی نیز بر این مساله تاکید کردند. به بیان ساده‌تر باید صادرات ایران صورت گیرد و صادرکنندگان هم در کنار ارز حاصل از این به واردات کالاها و خدمات در ازای صادرات روی آورند تا هر چه زودتر مشکلات حل شود. به طور خلاصه ضروری است که ما نگاه خود را درون‌زا و برون‌نگر کنیم.

* وزیر اسبق بازرگانی و رییس اسبق اتاق بازرگانی تهران

223225