وعده‌های عملی و کارساز
اگر اصل را بر صحت بگذاریم و فرض کنیم همه نامزدهای ریاست‌جمهوری در همه وعده های خود صادق هستند، یعنی وقتی به قدرت رسیدند به همه وعده های خود عمل خواهند کرد، دو پرسش اساسی پیش‌روی انتخاب‌کنندگان خواهد بود: نخست اینکه آیا این وعده ها عملی است و دوم اینکه اگر واقعا به آنها عمل شد، کارساز (نتیجه‌بخش) خواهد بود یا نه؟
عملی بودن وعده، شرط لازم برای کارساز بودن است؛ اما شرط کافی نیست. عملی بودن یک وعده چندان نیازمند کار علمی و کارشناسی نیست؛ اما کارساز واقع شدن آن حتما مستلزم ارزیابی علمی و کارشناسی است.
رای دهندگان ممکن است مجذوب وعده های اغواکننده شوند؛ اما کارشناسان و اهل علم همیشه نگران کارساز واقع شدن آنها هستند. پوپولیست ها اغلب وعده های اغواکننده می‌دهند و برخی «کارشناسانی» را به استخدام می گیرند تا با کشیدن عکس مار این وعده ها را علاوه بر عملی بودن، کارساز هم جلوه دهند.
شیوه حکمرانی دولت های نهم و دهم عمدتا متکی بر چنین رویکرد پوپولیستی بود که نتیجه آن فرصت‌سوزی بی‌سابقه در عرصه‌های بین‌المللی و داخلی و هدر دادن جبران‌ناپذیر منابع عظیم اقتصادی کشور بود. از این‌رو لازم است توجه افکار عمومی و رای‌دهندگان محترم را در انتخابات پیش رو به این مهم جلب کرد. البته این نکته را هم نباید از نظر دور داشت که غیر‌عملی بودن کاری به معنی ناممکن بودن اقدام به انجام آن نیست. با آب دریا نمی توان دوغ درست کرد؛ اما مانعی برای اقدام به انجام این کار ناممکن نیست!
از آنجا که عقل سلیم عادی ترین مردمان در بسیاری موارد قادر به تشخیص وعده های غیر‌عملی است، پوپولیست ترین نامزدها هم اغلب تلاش می‌کنند از دادن چنین وعده هایی اجتناب کنند؛ هرچند بعضا اتفاق می افتد وعده ای آنچنان جذاب یا اغواکننده به نظر می‌رسد که وعده‌دهنده به‌رغم علم به ناممکن بودن آن نهایتا تسلیم آن می‌شود و با طرح آن ناخواسته لبخند طنزآمیز بر لبان مردم می نشاند.
وعده تحویل گوشت به درب منازل مانند درست کردن دوغ از آب دریاست که به‌رغم وسوسه انگیز بودن آن امری ناممکن است و طرح آن موجب انبساط خاطر صاحبان عقل سلیم می‌شود. بنابراین بهتر است به عقل سلیم مردم اعتماد کنیم و کمیاب ترین و ارزشمندترین منبع انسانی یعنی زمان را برای افشای این گونه وعده های آشکارا ناممکن هدر ندهیم.
اما تشخیص وعده های ناممکن همیشه به این سادگی نیست و برخی وعده های ناممکن با تکیه بر اطلاعات نادرست ممکن است به نظر عملی جلوه کند. عبارت «ما می توانیم» که شعار محبوبی است، اغلب با تکیه بر اطلاعات نادرست یا دستکاری‌شده، وعده های ناممکن را در انظار عمومی ممکن جلوه می‌دهد. «غنی سازی اورانیوم در آشپزخانه توسط یک دخترخانم» یا «تولید لامبورگینی در پارکینگ خانه» و... را فراموش نکرده ایم. این ادعا که ما به لحاظ پیشرفت تکنولوژیک به جایی رسیده ایم که دیگر نیازی به ورود تکنولوژی پیشرفته از خارج نداریم و خارجیان برای دست یافتن به تکنولوژی پیشرفته بومی ما صف کشیده اند، مبتنی بر اطلاعات نادرستی است که اغلب به بهانه امنیتی بودن، محرمانه تلقی شده و در عرصه عمومی عرضه نمی‌شود و به این ترتیب امکان راستی آزمایی آن را ناممکن می سازد.
به عقیده کارشناسان داخلی و خارجی، صنایع نفت و گاز کشور به دلیل خروج بنگاه های پیشتاز در تکنولوژی از ایران به دنبال اعمال و تشدید تحریم های بین‌المللی به قدری در عرصه جهانی عقب افتاده است که روز به روز ظرفیت تولید ما را به تحلیل می برد و در آینده نزدیک صنایع ما را دچار بحران عظیمی خواهد کرد؛ اگر تاکنون نکرده باشد. انزوای سیاسی و اقتصادی ایران در عرصه جهانی تنها در موضوع نفت و گاز مساله ساز نیست، بلکه رشد اقتصاد ایران را به طور کلی دچار بن بست کرده است. بسته بودن مسیر رسمی و قانونی مراودات مالی و بانکی بین‌المللی به دلیل اجتناب از تصویب FATF و البته تحریم های اقتصادی، هزینه های مبادله ای تجارت خارجی کشور ما را، چه برای بخش خصوصی و چه بخش دولتی، به‌شدت بالا برده، آن را ناکارآمد کرده و موجب گسترش فساد مالی و اتلاف شدید منابع شده است.امکان ورود سرمایه خارجی و تکنولوژی های روزآمد عملا ناممکن شده و جامعه ایران روز به روز از قافله پیشرفت های علمی و تکنولوژیک جدید جا می ماند. درست است که همه نامزدهای ریاست‌جمهوری از تلاش برای بهبود بخشیدن به روابط سیاسی و اقتصادی بین‌المللی دم می زنند؛ اما آنها که می گویند روابط بین‌المللی منحصر به ایالات‌متحده و کشورهای صنعتی غربی نیست و صرفا می خواهند روبط ایران را با کشورهای «شرقی» بهبود بخشند، آشکارا مغالطه می‌کنند؛ چراکه همین کشورهای «شرقی» چارچوب قواعد مالی مسلط بر روابط بین‌المللی را که اساسا و عمدتا غربی است و ایالات‌متحده آمریکا در آن نقش غالب را دارد پذیرفته اند و در آن قالب عمل می‌کنند. پس گام نخست و ناگزیر برای نجات کشتی به گل نشسته اقتصاد و سیاست ایران چیزی نیست جز بیرون آوردن ایران از این انزوای مهلک بین‌المللی که برخی با دادن شعارهای پوپولیستی منکر وجود آن هستند.
اما در عرصه اقتصاد و سیاست، مهم‌ترین وعده عملی و کارسازی که می تواند برای آینده ایران امیدبخش باشد، ترک سیاست و اقتصاد دستوری و روی آوردن به آزادی و قاعده مندی در عرصه عمومی است. مردم ایران از زندگی در جامعه دستوری به تنگ آمده اند. تحمیل اراده های خاص در همه ساحت های زندگی اجتماعی، از اقتصاد گرفته تا فرهنگ و هنر و حتی برخی عرصه های دینی، زندگی اجتماعی را برای اقشار گسترده ای از مردم به‌شدت نامطبوع و غیر‌قابل تحمل کرده است. پوشش زنان و مردان در هر جامعه ای تابعی از عرف حاکم بر جامعه است که با گذر زمان تغییر می‌کند و رعایت آن به دستور هیچ مقام دولتی نیازی ندارد. کمتر کشور مسلمانی را در جامعه جهانی بیش از یک‌میلیارد نفری می توان یافت که در آن پوشش اجباری از سوی دولت بر مردم تحمیل شده باشد.به‌استثنای کشورهایی مانند کره‌شمالی، کوبا و ونزوئلا کمتر کشوری در دنیا می توان یافت که به اندازه ایران اقتصادش دستوری باشد و دولت در همه بازارهایش مداخله کند. حتی در کشورهایی که حزب کمونیست در آنها حاکم است، مانند جمهوری خلق چین و ویتنام، اقتصادشان به اندازه ایران دستوری نیست. این اقتصاد دستوری با مستمسک هایی مانند شعار توخالی و بیهوده «خودکفایی» عملکرد اقتصادی کشور را به‌شدت ناکارآمد کرده و آن را در معرض اتلاف گسترده منابع ذی قیمت و البته رانت ها و فسادهای نجومی قرار داده است. وعده رهایی کشور از اقتصاد و جامعه دستوری، هم عملی و هم کارساز است.
از آنجا که بیرون بردن ایران از انزوا در روابط بین‌المللی نیز به معنای گسستن از روابط دستوری و پیوستن به قاعده‌مندی است، آن نامزد ریاست‌جمهوری که برای رهایی ایران از اقتصاد دستوری و جامعه دستوری به طور کلی برنامه مدون کارشناسی شده قابل قبولی نداشته باشد، به احتمال قریب به یقین راه به جای دوری نخواهد برد. رئیس‌جمهور آینده ایران نباید از هیاهوی شعارزدگانی که روی آوردن به زندگی قاعده مند در روابط بین‌المللی و داخلی را تسلیم شدن به امپریالیسم و لیبرالیسم می شمارند بهراسد. آیا چین کمونیست و ویتنام تسلیم امپریالیسم و لیبرالیسم شده اند؟ همچنین بخوانید- شطرنج روحانی - رئیسی در مناظره‌های انتخاباتی؛ غایبانی که حاضرند!/ تحلیل محتوای اظهارات 6 نامزد...
- این چهره سیاسی اصلاح طلب به حامیان پزشکیان پیوست + عکس
- ماجرای جنجالی اسناد sfo که زاکانی در مناظره اشاره کرد چه بود؟
- ماجرای بیماری علیرضا زاکانی؛ از شایعه تا واقعیت / یادگاری همیشگی شهردار تهران چیست؟+ عکس
