پرداخت 360 هزار میلیارد تومان تسهیلات ساخت مسکن تنها روی کاغذ / بانک مرکزی پاسخ دهد؛ مقصر کیست؟
به گفته سخنگوی کمیسیون تلفیق لایحه بودجه مصوب شده است که در سال آینده مبلغ 400 هزار میلیارد تومان در حوزه جهش تولید مسکن از تسهیلات نظام بانکی استفاده شود. رقمی که 40 هزار میلیارد تومان بیشتر از بودجه سال جاری است و این سوال را مطرح می‌کند که آیا سال آینده نیز باید منتظر تعلل و سنگ اندازی بانک‌ها باشیم؟
جدیدترین گزارش بانک مرکزی از تحولات بازار مسکن در شهر تهران حکایت از عبور میانگین قیمت هر مترمربع مسکن از مرز 33 میلیون تومان در بهمن ماه سال جاری دارد. این در حالی است که متوسط هر مترمربع مسکن در سال 1390، رقم 2 میلون تومان بود. به بیان دیگر، در یک دهه اخیر میانگین هر متر خانه در پایتخت، با افزایش بیش از 1500 درصدی مواجه بوده است.
بررسی نشان می‌دهد کشورمان با کمبود بیش از 6 میلیون مسکن مواجه است. این در حالی است که نیاز به ساخت و عرضه واحد‌های مسکنونی از سال 1396 تا سال 1405 مجموعا بیش از 10 میلیون و 500 هزار واحد ذکر شده است که ناشی از تقاضای انباشت مسکن، تقاضای جدید از محل ازدواج، نوسازی و بهسازی بافت فرسوده و ذخیره طبیعی بازار مسکن محاسبه می‌شود؛ بنابراین ساخت سالانه حداقل 1.5 میلیون مسکم در چهار سال آینده، امری ضروری است. در این میان، با تعلل هشت ساله دولت تدبیر و امید در جهت افزایش عرضه مسکن از طریق ساخت و ساز، اجرای قانون مالیات بر خانه خالی و...، عملا در برابر افزایش تقاضا، موجی از گرانی در بازار مسکن رقم خورد. معضلی که حالا به جایی رسیده است که سهم قابل توجهی از بودجه خانواده صرف تامین مسکن و اجاره خانه می‌شود.
حال با روی کار آمدن دولت رئیسی و توجه ایشان به امر ساخت و عرضه چهار میلیون مسکن در عمر چهار ساله دولت سیزدهم، امیدواری‌ها نسبت به تقویت سمت عرضه را بیشتر کرده است. سیاستی که چندماهی است با کلیدواژه نهضت ملی مسکن همراه شده است و بسیاری از متقاضیان خانه دار شدن نیز در این طرح اقدام به ثبت نام کرده اند.
اما از سوی دیگر، باید به قانون جهش تولید مسکن اشاره داشت. قانونی که در اواخر سال گذشته تصویب شد و بنا شد تا در سال 1400، با توجه به جز ده بند الف تبصره 18 قانون بودجه سال 1400، پرداخت 360 هزار میلیارد تومان تسهیلات ساخت مسکن از سوی شبکه بانکی کشور انجام شود. قانونی حمایتی و مثبت در جهت تسهیل فرآیند ساخت مسکن در کشور؛ اما متاسفانه از همان ابتدا، با عدم همراهی بسیاری از بانک‌ها به دلایلی مختلفی همجون عدم توان مالی بانک‌ها مواجه شد. سنگ اندازی که با واکنش نمایندگان مجلس نیز روبرو شد. به عنوان نمونه حسینعلی حاجی دلیگانی، عضو هیئت رئیسه مجلس شورای اسلامی در خردادماه امسال در گفتگویی اظهار داشت: جمع بندی بررسی‌ها این بود که امکان تخصیص 360 هزار میلیارد تومان تسهیلات برای ساخت مسکن وجود دارد و حرف‌های دیگری که زده می‌شود، بهانه‌ای بیش نیست.
به هر صورت با گذشت ماه‌ها تعلل در دولت روحانی و عدم فشار به شبکه بانکی برای عمل به قانون، در نهایت با تغییر دولت، شاهد پیگیری این موضوع مهم در تیم اقتصادی بودیم. به گونه‌ای که در آبان امسال، بانک مرکزی در قالب نامه‌ای خطاب به مدیرعامل‌های بانک‌های کشور، سهمیه بانکی و سقف فردی تسهیلات موضوع ساخت نهضت ملی مسکن را ابلاغ کرد.
بر مبنای جزئیات این نامه، سقف فردی تسهیلات موضوع قانون جهش تولید مسکن در تهران 450 میلیون تومان، شهر‌های بالای یک میلیون نفر جمعیت 400 میلیون تومان، مراکز استان 350 میلیون تومان، سایر شهر‌های کشور 300 میلیون تومان و در روستا 250 میلیون تومان تعیین شده است.
علاوه بر تعیین سقف فردی سهمیه پرداختی هر بانک نیز در نامه بانک مرکزی قید شده که در جدول ذیل قابل رویت است.
سال به پایان نزدیک شد؛ خبری از 360 همت نیست!
حال با گذشت بیش از یازده از سال، بررسی‌ها نشان از عدم همراهی بسیاری از بانک در عمل به قانونی است که مجلس شورای اسلامی در جهت حمایت از ساخت و عرضه مسکن تصویب کرده بود. به گونه‌ای که متاسفانه با وجود انتقاد‌ها به شبکه بانکی، تنها رقمی در حدود 5 هزار میلیارد تومان از 360 هزار میلیارد تومان از سوی بانک‌های عامل پرداخت شده است. به بیان دیگر، نظام بانکی در عمل به تکلیف قانونی خود برای پرداخت تسیهلات حوزه ساخت مسکن جامع عمل نپوشانده و همراهی نکرده است. بی تفاوتی که از دولت گذشته سنگ بنای آن گذاشته شد و در ادامه در دولت سیزدهم نیز به سرانجام قابل قبولی نرسید تا در نهایت تنها دود این عملکرد ضعیف به چشم مردمی برود که حالا باید برای خرید خانه در بازاری که هرکس هر قیمتی را که بخواهد، مشخص می‌کند، نگران و ناامید باشند. به نظر می‌رسد در روز‌های پایانی سال، نمایندگان مجلس در جایگاه مطالبه گر قرار بگیرند و از وزارت راه و شهرسازی، بانک مرکزی و نظام بانکی بخواهند تا در خصوص چرایی عدم همراهی بانک‌ها در پرداخت تسهیلات 360 هزار میلیارد تومانی ساخت مسکن توضیح دهند. این موضوع از آن جهت مهم است که به گفته سخنگوی کمیسیون تلفیق لایحه بودجه مصوب شده است که در سال آینده مبلغ 400 هزار میلیارد تومان در حوزه جهش تولید مسکن از تسهیلات نظام بانکی استفاده شود. رقمی که 40 هزار میلیارد تومان بیشتر از بودجه سال جاری است و این سوال را مطرح می‌کند که آیا سال آینده نیز باید منتظر تعلل و سنگ اندازی بانک‌ها باشیم یا این بار قانون گذار برای این مساله چاره‌ای اندیشیده است؟!