پشت پرده جهش تاریخی طلا را بخوانید / تاریخ تکرار خواهد شد؛ تغییر قیمت طلا تا کجا ادامه دارد؟

به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، بیزینس‌استاندارد هند، قیمت طلا همچنان بی‌وقفه افزایشی است و هیچ نشانه‌ای از افت در آن به چشم نمی‌خورد. معاملات آتی طلا در بورس کالای چندگانه هند (MCX) با رشد1.62 درصدی به 123 هزار و 313 روپیه به ازای هر 10 گرم رسید که بالاترین رکورد تاریخی در بازارهای هند محسوب می‌شود.

ایرنا نوشت: در سطح جهانی نیز قیمت طلا از مرز بی‌سابقه 4100 دلار به ازای هر اونس عبور کرد. این صعود چشمگیر، بار دیگر توجه عمومی را به فلز زرد جلب کرده و سرمایه‌گذاران، طلافروشان و اقتصاددانان را به اتفاق به طرح این پرسش واداشته است: چه عواملی در این افزایش دخالت دارند و این روند تا چه زمانی ادامه خواهد داشت؟

نکته برجسته درباره روند صعودی طلا این است که افزایش یک هزار دلاری اخیر قیمت این فلز گرانبها، تنها در 207 روز رخ داده است. در حالی که طلا برای رسیدن از یک هزار به 2 هزار دلار به حدود 15 سال زمان نیاز داشت، جهش بعدی بسیار سریع‌تر بود و افزایش یک هزار دلاری دیگر، قیمت آن را ظرف تنها 14 ماه (تا اواسط مارس 2025) به سه هزار دلار رساند. از ماه مارس تاکنون نیز قیمت طلا هزار دلار دیگر افزایش یافته است!

این نخستین باری نیست که طلا چنین رشدی را تجربه می‌کند. در طول تاریخ مقاطعی وجود داشته که طلا به همین اندازه درخشیده است؛ مقایسه مستقیم با بازه زمانی 1979 تا 1980 میلادی و همچنین افزایش قیمت در جریان «رکود بزرگ» در دهه 1930 هر دو از جهش‌های قیمتی مشابه حکایت دارد.

چرا بهای طلا به شدت در حال افزایش است؟

افزایش اخیر قیمت طلا به عوامل متعددی از جمله عدم قطعیت جهانی، انتظارات پولی و ضعف ارزهای داخلی نسبت داده می‌شود. از سال 2022 میلادی، مجموعه‌ای از جنگ‌های جهانی، از تهاجم روسیه به اوکراین گرفته تا افزایش تنش‌ها بین چین و تایوان و همچنین آمریکا و چین، به همراه جنگ طولانی‌مدت غزه، ثبات مالی جهانی را متزلزل کرده است. در میان این هرج‌ومرج، طلا بار دیگر به‌عنوان سرمایه‌ای امن مورد توجه قرار گرفته است.

بانک‌های مرکزی پیشتاز این روند بوده و در سال‌های اخیر ذخایر طلای خود را به‌طور چشمگیری افزایش داده‌اند. طبق داده‌های شورای جهانی طلا، بانک‌های مرکزی در سال 2022 حدود یک هزار و 82، در سال 2023 حدود یک هزار و 37 و در سال 2024 با رقم رکوردشکن یک هزار و 180 تُن، طلا خریداری کردند که بیش از دو برابر متوسط سالانه قبلی (حدود 500 تن) است. افزون بر این، بسیاری از کشورها ذخایر خود را از خزانه‌های بانک مرکزی انگلیس به ضرابخانه‌های داخلی منتقل کرده‌اند که نشان‌دهنده تلاش برای استقلال مالی است. به‌عنوان مثال، هند حد فاصله سال‌های 2022 تا 2024 حدود 214 تن طلا به این کشور بازگرداند.

افزون بر این، افزایش قیمت طلا با ضعف دلار آمریکا نیز ارتباط دارد. شاخص دلار که قدرت اسکناس سبز آمریکا را در برابر 6 ارز اصلی رصد می‌کند، در سال 2025 حدود 10 درصد کاهش یافته و سرمایه‌گذاران را از دارایی‌های دلارمحور دور کرده است. این کاهش از سیاست‌های تعرفه‌ای دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا نشات گرفته که تجارت جهانی را تحت فشار قرار داده و علاوه بر این، انباشت بدهی دولت آمریکا را وخیم کرده است. طرح پیشنهادی او که آن را «لایحه بزرگ و زیبا» توصیف کرده است، می‌تواند بیش از 3.9 تریلیون دلار به بدهی آمریکا بیفزاید. با افزایش کسری بودجه، مؤسسه اعتبارسنجی مودیز «Moodys» رتبه اعتباری آمریکا را کاهش داد و این امر جذابیت طلا را به‌عنوان دارایی امن و بلندمدت بیش از پیش تقویت کرده است.

طلا پیش از این، چه زمانی رشدی مشابه را تجربه کرد؟

این نخستین باری نیست که طلا چنین روند فوق‌العاده‌ای را تجربه می‌کند. حد فاصل سال‌های 1978 و اوایل 1980، قیمت جهانی طلا از حدود 200 دلار به بیش از 850 دلار به ازای هر اونس، یعنی چهار برابر، افزایش یافت. عوامل این افزایش شامل تورم دو رقمی، شوک‌های نفتی و بحران‌های ژئوپلیتیکی از جمله انقلاب ایران و حمله شوروی به افغانستان بود.

رکود بزرگ دهه 1930

در جریان رکود بزرگ، جهان با فروپاشی بانکداری و کاهش تورم مواجه شد. فرانکلین روزولت، رئیس جمهوری وقت آمریکا در سال 1933، مالکیت خصوصی طلا را ممنوع کرد و در سال 1934 تحت «قانون ذخیره طلا»، قیمت فلز زرد را از 20.67 به 35 دلار در هر اونس ارزش‌گذاری کرد. این تغییر سیاست، قیمت رسمی طلا را در حدود 70 درصد افزایش داد که یکی از بزرگ‌ترین جهش‌های تاریخی محسوب می‌شود.

هرچند که این افزایش به طور عمده مدیریتی و ناشی از سیاست‌گذاری بود و بازار در آن نقشی نداشت، اما ثابت کرد که سیاست‌های پولی و ترس از کاهش ارزش ارز می‌تواند تقدیر طلا را یک شبه تغییر دهد. پس از آن قیمت‌ها تحت سیستم «برتون وودز» تا دهه‌ها پایدار ماند تا اینکه طلا در سال 1971 به طور کامل آزاد شد.

آیا تاریخ تکرار می‌شود؟

تاریخ نشان می‌دهد که بزرگ‌ترین جهش‌های قیمتی طلا اغلب با هراس، تورم و عدم قطعیت همراه بوده است و پس از بازگشت ثبات و نرخ بهره بالاتر، این رون فروکش می‌کند.

جهش دهه 1930 از سیاست‌گذاری نشات گرفت اما عمده دلیل جهش سال 1980 تورم بود. افزایش قیمت کنونی تلفیقی از هر دو عنصر است؛ عدم قطعیت در حوزه سیاست‌گذاری و هراس جهانی.

با این وجود، خلاف گذشته، هم‌اکنون بانک‌های مرکزی خود جزو بزرگ‌ترین خریداران طلا هستند. به عنوان نمونه، بانک مرکزی هند ذخایر طلای خود را به بیش از 850 تن افزایش داده و از دارایی‌های دلاری فاصله گرفته است.

این تقاضای یکنواخت ممکن است حتی در صورت فروکش کردن هیجانات معاملاتی، از قیمت‌ها حمایت کند. با این حال، تحلیلگران هشدار می‌دهند که در صورت کاهش شدید تورم و افزایش نرخ بهره، این امکان وجود دارد که طلا با اصلاحی مشابه سال 1980 مواجه شود.

223225