پشت پرده معامله ولیعهد و «بی بی»؛ سودای معمار عربستان جدید
اقتصادنیوز: امروز بیش از هر زمان دیگر امکان تحقق توافق میان عربستان و اسرائیل با هدف عادی سازی روابطشان، محتمل است. شاید تا پیش از این به واسطه خواسته های ریاض و تردیدهای کنگره، تحقق چنین توافقی دور از ذهن بود، اما شواهد نشان می دهد رهبران سه بازیگر برای اجرای چنین خواسته ای عزمشان را جزم کرده اند.
به گزارش اقتصادنیوز، به باور گروهی از ناظران، مقام های آمریکایی به فرآیندهای دیپلماتیک در خاورمیانه تمایل دارند. از کمپ دیوید تا مادرید، از اسلو تا ژنو، سیاستگذاران ایالات متحده برای چندین دهه تلاش کرده اند تا رهبران خاورمیانه را با توسل به اهرم هایی چون فشار، اغوا و فریب تحت تاثیر قرار دهند. گاهی اوقات تلاش های واشنگتن زمینه ساز توافق شد اما در بیشتر مواقع اینطور نبود. در همین راستا خیز دولت بایدن برای میانجی‌گری میان عربستان و اسرائیل، تازه‌ترین تلاش دیپلماتیک آمریکا در خاورمیانه محسوب می شود. با این حال، به اعتقاد گروهی از تحلیلگران، فارغ از این که «فرآوری صلح» تجارت خوبی در خاورمیانه است، اما انتظارات در این جغرافیا جلوتر از واقعیت حرکت می کند.
یک تیر و چند نشان
به باور بسیاری از ناظران به رسمیت شناختن اسرائیل توسط عربستان به سان جایزه ای بزرگ برای خاورمیانه است. بالاخص بدین دلیل که عربستان گرانش منحصر به فردی در جهان عرب و اسلام دارد و برای سال ها اعراب را از اسرائیل دور کرده. از همین منظر این باور عمومی وجود دارد که توافق تل آویو و ریاض نشان‌دهنده گامی جدی در روابط منطقه‌ای اسرائیل است، گامی که به انزوای این بازیگر پایان داده و راه را برای توافق گسترده تر هموار خواهد کرد. از منظر بنیامین نتانیاهو، توافق با عربستان به منزله پیروزی بزرگ دیپلماتیک است. نتانیاهو با اقتصاد ضعیف، درگیر اتهام فساد و محاصره سیاسی توسط رادیکال های پر سر و صدا و کابینه ای متعصب، نیاز به ضربه‌ای جسورانه دارد که هوش و بینش استراتژیکش را نشان دهد.
محمد بن سلمان، نتانیاهو را اخلالگری همفکر می داند که ادعاهایش درباب تهدید ایران و بسیاری از مسائل امنیتی منطقه ای با ریاض مشترک است. توافق صلح با عربستان به چالش های نتانیاهو پایان نمی‌دهد، با این همه می تواند شرایط را اندکی معتدل کند. توافق ریاض و تل آویو برای بایدن، کهنه کار کمیته روابط خارجی سنا جذاب است و پیروزی دیپلماتیک و در عین حال تاریخی محسوب خواهد شد، این توافق همچنین راهی است برای کنار زدن رقیب یعنی دونالد ترامپ. در سطح عملی، پیگیری این توافق به چالش های های خاورمیانه و این تفکر که آمریکا منطقه را رها کرده، پایان داده و به ایالات متحده کمک می کند تا نفوذ منطقه ای پکن را مهار کند.
معامله سه سر برد
گروهی از تحلیلگران می گویند به واسطه این توافق بایدن قادر خواهد بود تا نتانیاهو را به واسطه رفتارش با فلسطینی ها تحت فشار قرار دهد. هم نتانیاهو و هم بایدن تصور می کنند که تحقق چنین توافقی به دو دلیل فوری و ضروری است؛ دلیل نخست، چالش های داخلی وعامل دوم اندک زمانی که آنها قرار است بر مسند قدرت تکیه بزنند، پس روزنه تعامل از منظرشان در حال بسته شدن است. اما محمد بن سلمان در شرایطی متفاوت قرار دارد، یعنی برخلاف بایدن و نتانیاهو، انتظار دارد تا 40 سال آینده در قدرت باشد. روند اقتصادی و دیپلماتیک حاکم به خواست او پیش می رود، و هیچ فوریتی سیاسی احساس نمی شود. ولیعهد برخلاف بایدن و نتانیاهو، علنا از توافق با اسرائیل حمایت نکرده. با این همه از گفتگوهای اولیه برای تنظیم انتظارها و خواسته های عربستان استفاده می کند.
یک سال پیش، پس از سفر بایدن به ریاض، تصور گفتگوهای سطح بالا در باب تسریع فروش تسلیحات، جلب حمایت ایالات متحده از برنامه هسته ای داخلی عربستان و ارائه تضمین رسمی امنیتی، تصوری خیالی بود. اما امروز این خواسته ها در قاب گزینه های رسمی روی میز قرار دارند. آنگونه که سایت تحلیلی مسنجر نوشته، تحقق جاه‌طلبی‌های سعودی نیاز به تایید کنگره دارد از همین رو برآورده شدن آن قطعی نیست. چرا که کنگره در مورد پادشاهی درگیر تردید است. مسائل پیش روی طرفین محدود به مقوله های حقوق بشری نیستند، برخی از اعضای کنگره معتقدند که دولت سعودی پشت حملات 11 سپتامبر بوده است. علاوه بر این، نگرانی‌هایی در مورد جنگ یمن وجود دارد، و نارضایتی گسترده‌ای از رویکرد عربستان در باب انتقال انرژی و تعهد ظاهری اش به حفظ تقاضای جهانی برای سوخت فسیلی. سعودی ها مطمئنا این حقایق را می دانند. فعلا عربستان، اسرائیل و ایالات متحده، توافق میان ریاض و تل آویو را برای خود به سان امتیازی می دانند. از همین رو بعید است شاهد توافق جامع در کوتاه مدت باشند، و به نظر نمی رسد هیچکدام به دنبال انتخاب های سختی باشند، چرا که چنین معامله ای برای هر سه بازیگر ضروری است.
همچنین بخوانید