چالش نژاد مرغ ایرانی و تامین بازار /«آرین» نیاز به اصلاح دارد

نژاد آرین به عنوان نژادی بومی به دلیل شرایط جسمی که دارد نمی‌تواند بیش از یک کیلو و 100 گرم وزن بگیرد. از این رو در بخش جوجه ریزی باید محاسبات آماری دقیق انجام شود.

به گزارشخبرنگار مهر، تأمین نیاز بازار یکی از ضروریات تضمین امنیت غذایی است. در حال حاضر به دلیل شرایط تحریم و وضعیت اقتصادی کشور قدرت خرید جامعه بسیار کاهش پیدا کرده است. بازار تقاضا در هر بخش افت زیادی داشته و همین امر یکی از دلایل کاهش تیراژ تولید در بعضی از محصولات داخلی شده است. اما زمانی این کاهش نه به علت نبود تقاضا که به دلیل عدم برنامه ریزی درست ظهور و بروز پیدا می‌کند.

وزیر پیشین جهاد کشاورزی، پیش تر عنوان کرده بود دادن آمارهای نادرست از سوی تولیدکنندگان در حوزه کشاورزی سبب می‌شود تا در مقطعی با محصولات مازاد یا کمبود آنها رو به رو باشیم. اما به طور قطع بخشی از نا به سامانی بازار به دلیل عدم کار کارشناسی از سوی متولیان امر بوده که معضلاتی را در تأمین نیازهای اولیه جامعه به وجود می‌آورد.

پس از گذشت بیش از دو ماه از سال جدید هنوز قیمت گوشت مرغ نوسان داشته و نرخ‌های سلیقه‌ای اعمال می‌شود. در حالی که قیمت مصوب این کالای اساسی از هر کیلو، 63 هزار تومان در سال گذشته به 73 هزار تومان در سال 1402 رسیده همچنان شاهد هستیم در فروشگاه‌های پروتئینی مرکز شهر گوشت مرغ بین 73 تا 98 هزار تومان متغیر است. با وجود اینکه بازار تقاضا کاهش یافته اما این عدم ثبات قیمتی در بازار حاکی از کاهش عرضه است. به گفته کارشناسان، متولی امر در برآورد وزن مرغ تولیدی دچار خطای محاسباتی شده و این امر منجر به دامن زدن به مشکلات بازار گوشت کشور شده است.

حسین شیرزاد یکی از کارشناسان بخش کشاورزی به مهر گفت: نژاد آرین به عنوان نژادی بومی برای تأمین مرغ مورد نیاز بازار داخلی به دلیل شرایط جسمی که دارد نمی‌تواند بیش از یک کیلو و 100 گرم وزن بگیرد. از این رو در بخش جوجه ریزی باید محاسبات آماری دقیق انجام شود.

وی افزود: صنعت مرغداری کشور به شدت مونتاژی و به ذرت، سویا، ویتامین و واکسن وارداتی وابسته است. بنابراین نهاده‌های طیور با زحمت زیاد تهیه می‌شود اما جوجه آرین فعلی ضریب تبدیلی پایینی دارد.

وی با تاکید بر اینکه مخالف این نژاد بومی نیستم، بیان کرد: سرمایه گذاری نیاز است تا اصلاح نژاد انجام شده و در بازاری رقابتی ضریب تبدیل افزایش پیدا کند.

او گفت: در راستای این امر باید سالانه 55 درصد افزایش سرمایه انجام شود تا در 50 سال آینده به یک نژاد بومی با ضریب تبدیل بالا دست پیدا کنیم.

شیرزاد تصریح کرد: در جهان صندوق‌های توسعه روی نژادهای بومی خود سرمایه گذاری کرده و بهره وری خود را ارتقا بخشیده‌اند. از این رو ضرورت دارد نژاد طیور با کمک دانش بنیان‌ها مطابق با استاندارد جهانی تقویت شود.

فعالیت غیرصنعتی

در ادامه همایون دارابی، مدیرعامل اسبق اتحادیه مرغداران گوشتی هم درباره نا به سامانی فعلی بازار مرغ کشور به مهر گفت: واحدهای مرغداری کشور در حوزه مرغ‌های گوشتی به استثنا چند واحد، باقی صنعتی نبوده و تولید استاندارد ندارند.

وی افزود: تجهیزات فرسوده، افزایش قیمت دلار و کمبود نقدینگی، تسهیلات گران سبب شده تا واحدهای تولیدی در این حوزه استاندارد نباشد. در کنار رعایت بهداشت برای کاهش درصد تلفات این عوامل هم تأثیر زیادی در میزان تولید دارد.

وی ادامه داد: دولت بر مبنای استاندارد جهانی قیمت گذاری می‌کند این در حالی است که یک واحد تولیدی استاندارد باید نقدینگی کافی، تسهیلات ارزان قیمت، نژاد جوجه ریزی خوب و ضریب تبدیل استاندارد داشته باشد. حال پرسش این است چند درصد مرغداران گوشتی کشور از این استانداردها تبعیت می‌کنند؟ بنابراین مبنای قیمت گذاری باید با توجه به شرایط فعلی تولید باشد نه استاندارد.

دارابی با اشاره به تصدی گری دولت عنوان کرد: دخالت‌های دولت در این صنعت دلیل دیگری بر نا به سامانی بازار است. هر مرغدار برای هر بخش از فعالیت خود باید پیگیر دریافت چندین مجوز باشد. به عنوان مثال برای تعیین جوجه و جوجه ریزی، کشتار و نیز عرضه آن به بازار در هر مرحله نیاز دارد تا چندین مجوز از نهادهای مختلف دریافت کند. این فرایند طولانی و پیچیده معضلات بازار را دامن زده است.

او گفت: نهاد متولی باید یک بار با صدور پروانه اجازه دهد خود تولیدکننده جوجه ریزی داشته باشد و در بازاری رقابتی، تنظیم بازار محقق شود.

کیفیت فدای کمیت

نقدی که از سوی کارشناسان حوزه اقتصاد به نحوه فعالیت واحدهای صنعتی و تولیدی کشور وارد می‌شود وجود تعدد آنها با عملکرد پایین است. بهره ور نبودن فعالیت‌ها سبب شده مثلاً با وجود چندین هزار مجوز مرغداری حتی نیاز بازار داخل تأمین نباشد در حالی که کشوری مانند برزیل با فعالیت 3 مجموعه بزرگ حجم زیادی از بازار جهانی را نیز پوشش می‌دهد. دارابی در این باره عنوان کرد: عدم ساماندهی سبب شده رشد واحدهای تولیدی به لحاظ کمی اتفاق بیفتد نه کیفی. ترکیه با ایجاد 7 مجموعه از زنجیره تولید، به ساماندهی فعالیت‌های تولیدی خود پرداخته است.

وی تصریح کرد: در زنجیره تولید تشکل‌هایی ایجاد می‌شود که مدیریت از جوجه ریزی تا کشتار با خود این تشکل‌ها است. آنها با مدیریت یکپارچه در قالب فعالیت مشارکتی از تولید تا بازار را راهبری می‌کنند. قرارداد بسته می‌شود و واحد تولیدی برای این مجموعه‌ها تولید می‌کنند البته این روند هم دستوری نبوده و اختیاری است. به این ترتیب سطح تولید ارتقا پیدا می‌کند.

وی با اشاره به نا به سامانی زنجیره تولید در کشور گفت: در حال حاضر اگر به مرغدار گلایه شود چرا قیمت بالا است عنوان می‌کند نرخ تهیه خوراک طیور افزایش یافته یا کشتارگاه، گاهی پیش خرید کرده و زمانی هم خرید ندارد.

از دخالت دولت تا ضرورت اصلاح نژاد

مدیرعامل اسبق اتحادیه مرغداران گوشتی در ادامه سخنان خود با اشاره به ضریب تبدیل نژادهای داخلی اظهار کرد: اینکه مرغ دان می‌خورد و چقدر گوشت می‌دهد هم موضوع مهمی است. در جهان مرغدار گوشتی به ازای یک کیلو و 400 گرم دان یک کیلو گوشت تحویل می‌گیرد؛ اما در ایران این عدد یک کیلو و 700 گرم دان و تحویل یک کیلو گوشت است. البته این عدد نسبت به گذشته‌ای نه چندان دور بهبود زیادی داشته چرا که قبلاً به ازای هر 2 کیلو و 200 گرم دان یک کیلو گوشت تحویل می‌شد.

این کارشناس حوزه طیور بیان کرد: مبنای قیمت گذاری دولت با واقعیت هزینه‌های تولید همخوانی ندارد علاوه بر اینکه اقتصاد، قیمت گذاری دستوری را نمی‌پذیرد.

وی اضافه کرد: مشکل دوم به دخالت زیاد دولت در تولید بر می‌گردد. در حالی که این تولیدکننده است که باید تشخیص دهد چه نژادی ضریب تبدیل بالایی دارد. نژادهایی وجود دارد که نمی‌تواند با یک کیلو و 400 گرم دان یک کیلو گوشت داشته باشند اما انتخاب نژاد هم دستوری و بدون کار کارشناسی دقیق است.

دارابی در پایان تاکید کرد: ساماندهی بازار باید از بخش تولید باشد از این رو اصلاح نژادهای بومی برای افزایش بهره وری ضروری است.