چرا خودروهای داخلی هر سال بی‌کیفیت‌تر می‌شوند؟

«هر جایی که انحصاری باشد، مشکلات خود را هم به همراه دارد. متاسفانه انحصار در 100 سال گذشته در کشور باعث هدررفت منابع ملی شده است.»

روزنامه اعتماد نوشت: «حواشی تصادف زنجیره‌ای در محور بهبهان - رامهرمز بعد از گذشت حدود دو هفته همچنان ادامه دارد. اما آن چه باعث اعتراض‌های گسترده افراد در فضای مجازی و رسانه‌ها شده، بازنشدن کیسه هوای خودروهای تصادفی است که همه‌شان متعلق به خودروسازان داخلی بود. در این راستا سیدکمال هادیانفر با انتقاد شدید از کیفیت خودروهای ساخت داخل گفته بود: «در همین حادثه بهبهان ایربگ هیچ خودرویی باز نشد. این چه خودرویی است که ما داریم. چرا ارابه مرگ تولید می‌کنیم؟ دستگاه‌های مسئول باید بر کیفیت خودروها نظارت کنند. چرا استانداردها رعایت نمی‌شود؟» البته به جز سردار هادیانفر، نمایندگان مجلس نیز از کیفیت خودروهای تولید داخل انتقادات فراوانی داشته و عملکرد خودروسازان را شبیه مافیایی می‌دانند که با گره‌زدن منافع خود با منافع برخی تصمیم‌گیران بر گرده ملت سوار شده و صدای خردشدن استخوان‌های مردم در این هیاهوی کاذب را نمی‌شنود.

15 خودرو متعلق به ایران‌خودرو و 23 خودرو متعلق به سایپا بود

صحبت‌های احمد نعمت‌بخش، دبیر انجمن خودروسازان، از جمله واکنش‌هایی به تصادف 20 دی‌ماه بود که باعث عصبانیت برخی نمایندگان اسبق و فعلی مجلس شده است. او در خصوص این تصادف گفته بود که «15 خودروی حادثه‌دیده در این حادثه متعلق به ایران‌خودرو و 23 خودروی دیگر متعلق به شرکت سایپا بود. در بخش خودروهای سایپا دو وانت نیسان، سه خودروی پیکاپ، سه خودروی ال90 و 15 پراید درگیر حادثه شده‌اند و در مجموع عدم آسیب‌دیدگی خودروهای ال90 از روبه‌رو باعث‌شده تا ایربگ‌های آنها عمل نکند. همچنین از میان 15 خودروی پراید هم 11 خودرو به دلیل سال ساخت تولید فاقد ایربگ بودند. در این حادثه از محصولات سایپا هشت خودرو دارای ایربگ بوده‌اند که چون برخورد از عقب صورت گرفته ایربگ‌ها عمل نکرده‌اند. باید این نکته را اعلام کرد که اکثر خودروهای حادثه‌دیده دارای ایربگ بودند اما در این تصادف از عقب دچار حادثه شده‌اند و به همین دلیل ایربگ‌ها باز نشده است. البته بر اساس قوانین اگر سرعت فاصله دو خودرو در حادثه کمتر از 15 کیلومتر باشد ایربگ آنها باز نمی‌شود.»

یکی از واکنش‌های تند به این سخنان را اصغر سلیمی، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس، انجام داد و در این باره گفت که «رانت دولتی که ایران‌خودرو دریافت می‌کند، سبب شده که هیچ‌گونه تغییری در کیفیت و خدمات پس از فروش این شرکت داده نشود. دفاعیات ایران‌خودرو از بازنشدن ایربگ‌ها خجالت‌آور بود. شرکت استدلال می‌کرد که چون برخوردها از پشت بوده ایربگ‌ها عمل نکرده که این استدلال به کل اشتباه است و همان طور که در تصاویر دیدیم، عقب و جلوی خودروها آسیب جدی دیده بود و دفاعیات این شرکت تنها بهانه‌آوردن و توجیه اشتباه بود.»

جلال رشیدی کوچ، نماینده مرودشت در مجلس یازدهم، نیز در این خصوص خاطرنشان کرده بود که «مافیای خودرو منافع برخی تصمیم‌گیران و تصمیم‌سازان را با منافع خود گره زده و به گونه‌ای بر گرده ملت سوار و بی‌محابا می‌تازد که صدای خردشدن استخوان‌های مردم در این هیاهوی کاذب را نمی‌شنود. سوال اصلی بعد از 50 سال این است حمایت بی‌قید و شرط از صنعت خودروسازی در چه جایگاهی است. آیا می‌توان خودرویی که طراحی و تکنولوژی آن متعلق دهه 80 و 90 میلادی و اکثر قطعات آن امروزه از چین تامین می‌شود، به عنوان خودروی ملی نامگذاری کرد؟»

مدیریت در خودروسازی‌ها بر اساس هزینه و فایده شکل نگرفته است

ابوالفضل خلخالی، عضو هیات علمی دانشکده مهندسی خودرو دانشگاه علم و صنعت ایران، در مورد رانت دولتی در خودروسازی‌های ایران بر این باور است که مدیریت در خودروسازی‌ها بر اساس هزینه و فایده شکل نگرفته است و باید در مدیریت کلان این تغییر ایجاد شود تا بتوان کیفیت محصولات را افزایش داد.

این عضو هیات علمی دانشگاه در ادامه به «اعتماد» گفت: «هر چند نیاز بازار امروز این است که بهبود در شرایط خودروسازی‌ها ایجاد شود اما ضرورت دارد نهادهای نظارتی هم بیش از گذشته به این موضوع وارد شوند تا خودروسازان در ایران هم مجبور شوند کیفیت خودروهای خود را افزایش دهند.»

خلخالی در پاسخ به این پرسش که چرا با این که مجلس دهم مصوبه‌ای برای واگذاری شرکت‌های ایران‌خودرو و سایپا به بخش خصوصی داشت، این مصوبه اجرا نشد، خاطرنشان کرد: «به دلیل این که در کشور بخش خصوصی دارای اهلیت وجود ندارد که سهام این شرکت‌ها را خریداری کند. ضمن آن که خصوصی‌سازی این مجموعه‌ها با چالش‌های فراوانی روبه‌روست و تنها موضوع اقتصادی آنها مطرح نیست و کلی مسائل دیگر با خود به همراه دارد.»

این کارشناس خودرو در واکنش به بازنشدن ایربگ‌ها در تصادف بهبهان تصریح کرد: «بازشدن ایربگ‌ها دارای مکانیسم خاصی است و به میزان شتاب خودروها وابسته است و زمانی که این شتاب از یک حدی بیشتر می‌شود، این چاشنی انفجاری عمل می‌کند، احتمال این موضوع نیز هست که با توجه به طراحی قدیمی خودروهای ساخت داخل ممکن است ایربگ‌ها باز نشده باشد اما باید گفت در مجموع کیفیت و ایمنی خودروهای ساخت داخل به‌شدت پایین است.»

صنعت خودرو چرا عقب ماند؟

خلخالی در واکنش به سخنان یکی از نمایندگان مجلس در مورد مافیایی خواندن صنعت خودروسازی در ایران گفت: «ریل‌گذاری صنعت خودروی ایران از سال 1380 به بعد از سوی گروهی خاص انجام شده است که دیدگاه این گروه بر اساس دانش فنی و توانمندی داخلی نبوده و منافعی هم در این قضیه داشته‌اند و همین موضوع باعث عقب‌ماندگی در این صنعت شده است.»

سعید موتمنی، رییس اتحادیه نمایشگاه‌داران و فروشندگان خودرو، نیز در واکنش به تصادف زنجیره‌ای بهبهان و دفاعیات خودروسازان از این قضیه اظهار داشت: «در کل دنیا اگر مشکلی در خصوص ایمنی خودرویی پیش می‌آید شرکت سازنده آن باید پاسخگو باشد و این موضوع یک قانون در همه کشورهاست. به عنوان مثال در سایر کشورها اگر کارشناسان صحنه تصادف را بررسی کنند، ببینند لاستیکی ترکیده این موضوع را پیگیری می‌کنند و اگر این ترکیدگی مربوط به کارخانه لاستیک باشد این ضعف و نقیصه را از این کارخانه پیگیر می‌شوند.»

او با اشاره به بازنشدن ایربگ خودروهای تصادفی در بهبهان گفت: «در این تصادف نیز شرکت سازنده این ایربگ‌ها باید پاسخگو باشد. در همه کشورها زمانی که ساخت خودرو به اتمام می‌رسد تعدادی از این خودروها را برای تست به آزمایشگاه می‌برند و از همه نظر به خصوص از نظر ایمنی این خودروها را بررسی و آزمایش می‌کنند. البته در ایران تست خودرو در جاده وجود دارد اما جایگاهی برای تست ایمنی خودروها وجود ندارد و متاسفانه با وجود این میزان از تصادفات جاده‌ای هنوز چنین جایی طراحی نشده است و این موضوع یکی از ضعف‌های شرکت‌های تولیدکننده در ایران است. کنترل کیفی و استاندارد خودروها باید به صورت جدی مورد ارزیابی قرار گیرد و این موضوع نباید نادیده گرفته شود.»

موتمنی در واکنش به مافیای خودرو در ایران گفت: «هر جایی که انحصاری باشد، مشکلات خود را هم به همراه دارد. متاسفانه انحصار در 100 سال گذشته در کشور باعث هدررفت منابع ملی شده است.»

قطعات خودرو هرروز بی‌کیفیت‌تر می‌شوند

از او در خصوص کیفیت قطعات خودرو نیز پرسیده شد که او پاسخ داد: «در حال حاضر نیز مصرف‌کننده دو بار پول خودرو را می‌دهد یک بار در ابتدا و پیش از تحویل خودرو و بعد ماه‌ها انتظار خودرو را تحویل می‌گیرد و بار دوم هم پس از تحویل خودرو که این بار باید به خرید قطعات بپردازد زیرا قطعات خودرو به اندازه‌ای بی‌کیفیت شده که زود به زود باید عوض شوند. در حال حاضر انحصار، بازار را در دست دارد و به کیفیت هم اهمیتی نمی‌دهد و قدرت انتخاب را از مشتری می‌گیرد.»

رییس اتحادیه نمایشگاه‌داران و فروشندگان خودرو در بخش دیگری از سخنان خود به کیفیت پایین خودروها اشاره کرد و افزود: «زمانی که رقابتی در بازار وجود ندارد، کیفیت هم پایین می‌آید و شاهد این گونه مشکلات در تصادفات می‌شویم. متاسفانه طی سال‌های گذشته کیفیت قطعات و خودرو فراموش شده و شاهد آنیم که خودرویی که هنوز چهار هزار کیلومتر راه نرفته قطعاتش با مشکل مواجه می‌شود و این موضوع به اهمیت ندادن به این بازار برمی‌گردد.»

موتمنی در پاسخ به این پرسش که چرا با وجود عدم کیفیت خودرو و نارضایتی مردم هر روز شاهد رشد قیمت‌ها در این بازار هستیم، گفت: «متاسفانه رقابتی در بازار ایران نیست و برخی از خودروها هم دیگر تولید نمی‌شوند. به عنوان مثال در مورد پراید به دلیل عدم تولید قیمت آن تا مرز 185 میلیون هم بالا رفت اما در فضای مجازی قیمت آن را 190 میلیون هم عنوان کردند که درست نبود، همه مدل‌های پراید در بازار یا مدل 97 است یا 98 و مشتری می‌تواند با توجه به این قضیه خودروی دیگری را انتخاب کند.»