چرا در صادرات فله‌کار هستیم؟
از ماجرای داستان معروف هوشنگ مرادی کرمانی به نام مربای شیرین تا تجربه‌های شخصی افراد درباره باز نشدن بسته‌بندی انواع محصولات ایرانی، خاطرات خیلی از ما پر است از تجربیات ناموفق در این زمینه؛ تجربه ای که گریبان محصولات صادراتی را نیز گرفته است.
به گزارش اقتصادنیوز؛ تاثیر دیگر همین ماجرا را در حوزه صادرات می‌توان دید، چرا که بخش زیادی از محصولات صادراتی ایران به گفته برخی از فعالان اقتصادی به دلیل مشکل بسته‌بندی در ایران به شکل فله‌ای صادر می‌شود و در کشورهای مبدا بسته‌بندی نهایی آن انجام می‌گیرد.
سعید جارودی دبیر سابق انجمن ملی صنعت پخش ایران و فعال اقتصادی در این باره در گفت‌وگو با ما البته چنین نظری دارد: «در مقوله صادرات عواملی که در یک کشور میزبان یا خریدار منجر به انتخاب کالا می‌شود چندی چیز مختلف است. یکی کشور صادر کننده است. همه ما اگر محصولی را ببینیم که روی آن نوشته شده باشد «ساخت آلمان» در انتخابش شک نمی‌کنیم. اما در ایران ما عمدتا محصولاتی را صادر می‌کنیم که در برخی از آنها انحصار داریم مثل زعفران. یا پسته و کشمش که ما توانایی تولید زیادی از آن را داریم. این مسئله موجب می‌شود که ما چندان به کیفیت صادراتش فکر نکنیم و آنها را به صورت فله صادر کنیم. روی محصول فله‌ای که طبیعتا نوشته نشده ساخت کجاست و برای همین عبارت «ساخت ایران» روی محصولات با کیفیت ما نتوانسته جایی در بازار پیدا کند.»
این فعال اقتصادی می‌افزاید: «در حقیقت ما با برند ایران نتوانستیم جایگاه صادراتی پیدا کنیم که بتوانیم محصول نهایی صادر کنیم. در واقع ما فله‌کار هستیم و بسته‌بندی نهایی را کشورهای دیگر بهتر از ما انجام می‌دهند و با نام کشور خودشان می‌فروشند. اعتقاد من این است که در سال‌های اخیر ظرفیت چاپ و بسته‌بندی ما بسیار پیشرفت کرده و دیدن محصولات ما واقعا عالی است و در مقایسه با نمونه‌های خارجی چیزی کم ندارند. اما آنها فرصت حضور در بازار جهانی را پیدا نمی‌کنند چون در ایران روی صادرات محصول نهایی کار نمی‌شود و به فروش فله‌ای علاقه دارند.»
متین میرزایی استاد دانشگاه و متخصص طراحی بسته‌بندی نیز در گفت‌وگو با ما در این باره می‌گوید: «کیفیت و استاندارد صنعت بسته‌بندی در ایران در این سال‌ها رشد زیادی داشته و اگر موانعی مانند تحریم نبود طراحان ایرانی به راحتی می‌توانستند در منطقه و بازار جهانی بسیار تاثیرگذارتر ظاهر شوند. به عنوان مثال برای برگزاری رویداد جهانی دوسالانه بسته‌ها در ایران که اوایل اسفند امسال چهارمین دوره آن با حضور داوران داخلی و خارجی برگزار می‌شود نزدیک به 500 اثر از طراحان 17 کشور دنیا دریافت شده که همین نشان دهنده جایگاه ایران در این عرصه است.»
میرزایی همچنین می‌افزاید: «علاوه بر این طراحان ایرانی در قالب همین رویداد حتی توانسته‌اند با تولیدکنندگانی از دیگر کشورها ارتباط بگیرند. از سویی دیگر چون هزینه‌های تولید در ایران به نسبت دیگر کشورها پایین است همین موضوع فرصت ارزشمندی را فراهم می‌کند که بتوانیم در این زمینه نقش و تاثیرگذاری بین المللی بیشتری را شاهد باشیم. در حقیقت می‌توان گفت اگر بخشی از محصولات صادراتی ایران به صورت فله‌ای صادر می‌شود بیش از آنکه ریشه در موضوع بسته‌بندی داشته باشد ریشه آن را باید در دلایل دیگری جست.»
احمدرضا فرشچیان، عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران و از فعالان اقتصادی نیز در پاسخ به این سوال که چرا همچنان بخش زیادی از صادرات ایران به صورت فله‌ای انجام می‌شود می‌گوید: «صادرات فله‌ای در همه جای دنیا رایج است. به هر حال نیاز بازار هدف است. طبیعتا به دلیل قوانین گمرکی کشورهای مختلف برای بسیاری از وارد کنندگان به صرفه‌تر این است که محصولی را در حجم بزرگ یا فله‌ای وارد کنند. این مسئله فقط در ایران نیست و در سرتاسر دنیا بسته به قوانین گمرکی برخی محصولات فله‌ای و برخی در بسته‌بندی‌های مورد نظر بازار هدف وارد می‌شوند.»
این فعال اقتصادی معتقد است که کیفیت بسته‌بندی محصولات ایرانی در کلاس جهانی است و صادر کننده و تولید کننده هم به این مسئله آگاه هستند و در همین باره تاکید می‌کند: «من این مسئله را به هیچ وجه دلیلی بر ضعف بسته بندی در ایران نمی‌دانم بلکه نیاز بازار مقصد است که چنین چیزهایی را تعیین می‌کند. بنابراین من قصد دارم این دیدگاه را تصحیح کنم و بگویم که هم در ایران تولیدکنندگان و صادرکنندگان به این آگاهی رسیده‌اند که بسته بندی چه اهمیتی در بازار جهانی دارد و هم استودیوهای دیزاین و طراحان ما کیفیت بالایی از بسته‌بندی را ارائه می‌دهند که در کلاس جهانی است. اینکه بخش زیادی از صادرات ما فله‌ای است به خاطر نیاز بازار هدف است.»