کاهش 30 سانتی‌متری تراز دریاچه ارومیه نسبت به بهار سال قبل / حال ناخوش بزرگترین تالاب مرزی کشور

دکتر علی سلطانپور در گفت‌وگو با ایسنا، پایش آب‌های پیرامونی ایران را از وظایف سازمان نقشه‌برداری دانست و افزود: برای مانیتور کردن تراز آب‌های پیرامونی در دریای خزر، دریای عمان و خلیج فارس شبکه ملی پایش تراز آب راه اندازی شده است و از اطلاعات به دست آمده از این شبکه ملی در مدل سازی تراز آب دریا، مطالعات تغییرات گرمایش زمین، تعیین سطح مبنایی ارتفاعی کشور و تعیین داده‌های دریایی استفاده می‌شود.

وی ادامه داد: در این مطالعات از داده‌های ماهواره‌های ارتفاع سنجی به عنوان یکی از ظرفیت‌های اطلاعاتی، بهره برداری می‌کنیم؛ چرا که ماهواره‌های ارتفاع سنجی چندین دهه است که در مدار قرار دارند و در دنیا از داده‌های این ماهواره‌ها بیشتر در زمینه برای مطالعات تغییر اقلیم استفاده می‌شود.

سلطانپور ادامه داد: در مناطق دارای پهنه‌های آبی بزرگ مانند دریاچه‌ها و تالاب‌ها که در دید این ماهواره‌ها باشد، داده‌های آنها را برداشت می‌کند که در بررسی‌ها مشاهده کردیم که از ماهواره ارتفاع‌سنجی "جیسون 3 " از دریاچه ارومیه و تالاب هورالعظیم داده‌هایی ثبت شده است.

سلطانپور خاطر نشان کرد: بررسی تراز دریاچه ارومیه در طی سه دهه پیش و با استفاده از داده‌های ماهواره‌ای "جیسون 3" نشان می‌دهد که تراز این دریاچه در ابتدای دهه 70 شمسی به طور قابل ملاحظه‌ای افزایش یافته است، به گونه‌ای که در سال 1374 تراز دریاچه ارومیه به مقدار 1278.5 متر رسید و بسیاری از زیرساخت‌های شهری و ساحلی مورد تهدید قرار گرفت.

روزهای تلخ دریاچه ارومیه

مدیر آبنگاری و امور جزر و مدی سازمان نقشه برداری کشور با اشاره به سابقه کاهش و افزایش تراز آب دریاچه ارومیه توضیح داد: بعد از این زمان، تراز آب دریاچه ارومیه به دلیل کاهش بارش و آب‌های ورودی به این دریاچه به تدریج کاهش یافت، به طوری که طی 3 سال حدود یک متر تراز این دریاچه کاهش نشان می‌دهد.

به گفته وی از سال 1377 روند کاهش آب این دریاچه با سرعت بیشتری ادامه یافت و در مدت 4 سال متوالی 3.5 متر دیگر از تراز این حوضه آبریز کاسته شد و تراز دریاچه در تابستان سال 1381 به مقدار 1274 متر رسید.

سلطانپور اضافه کرد: تصاویر ماهواره‌ای اخذ شده از این دریاچه مربوط به سال‌های 1394 تا 1398 نشان از خشک شدن بخش‌های زیادی از این دریاچه دارد و در طی سال‌های 1396 و 1397 تراز دریاچه حتی به کمتر از 1271 متر نیز کاهش یافت.

این مقام مسوول با اشاره به بارش‌های اسفندماه 1397 و بهار 1398 و در پی آن افزایش بارندگی و آب ورودی به این حوضه آبریز، ادامه داد: بر اثر این بارندگی‌ها چندین ماه تراز آب دریاچه ارومیه بیش از یک متر افزایش یافته و در خرداد 1398 از تراز 1272 متر عبور کرد.

مدیر آبنگاری و امور جزر و مدی سازمان نقشه برداری کشور به وضعیت تراز آب دریاچه ارومیه در سال‌های 98 و 99 اشاره کرد و افزود: در بهار سال 1399 تراز این حوضه 1271.90 متری را تجربه کرد که نسبت به سال گذشته 10 سانتی‌متر کاهش نشان داد و در انتهای تابستان تراز به 1271.5 متر رسید.

وی تاکید کرد: بر اساس آخرین داده‌های دریافت شده از "ماهواره جیسون 3" تراز آب دریاچه ارومیه در 3 ماهه اول سال 1400 نسبت به زمان مشابه سال قبل به میزان 30 سانتیمتر کاهش نشان می دهد که این امر به دلیل کاهش بارندگی و افزایش تبخیر نسبت به سال گذشته بوده است.

مدیر آبنگاری و امور جزر و مدی سازمان نقشه برداری با بیان اینکه از تابستان دو سال گذشته تاکنون، روند کاهشی سطح آب این دریاچه از سرگرفته شده است، ادامه داد: در دنیا آب‌های آزاد بر خلاف دریاچه‌ها، افزایش تراز آب دارند و سالانه دو متر سطح آب آنها افزایش می‌یابد که این به دلیل افزایش گرمایش زمین و ذوب شدن یخ‌های قطبی است و این امر موجب افزایش تراز آب دریاهای آزاد و اقیانوس‌ها شده است.

وی با بیان اینکه افزایش یا کاهش بارندگی بر میزان سطح آب اقیانوس‌ها و دریاهای آزاد تاثیری ندارد، ادامه داد: ولی در دریاچه ها از آنجایی که حوضه بسته‌ای هستند، از این رو متاثر از تغییرات اقلیم هستند.

سلطانپور با بیان اینکه وضعیت امروز دریاچه ارومیه نشان می‌دهد که طی سال‌های گذشته برنامه‌های توسعه پایدار را در این حوضه اجرایی نکردیم، خاطر نشان کرد: دنبال کردن توسعه پایدار به معنای جایگزین شدن منابع برداشت شده است، ولی وضعیت کنونی نشان می‌دهد که توسعه پایدار در این منطقه و سایر مناطق مشابه دنبال نشده است و به منابع موجود در کشور آسیب وارد کردیم به گونه‌ای که منابع طبیعی نتوانسته است خود را با شرایط موجود سازگار کند.

روزگار سخت بزرگترین تالاب مرزی

سلطانپور به وضعیت منطقه هورالعظیم به عنوان بزرگترین تالاب مرکزی کشور در استان خوزستان اشاره کرد و گفت: بررسی‌های ما کاهش تراز آب در منطقه هورالعظیم نسبت به سال گذشته را نشان می‌دهد.

وی ادامه داد: در دو سال گذشته که بر اثر بارش‌ها سیل ایجاد شد، هوالعظیم به میزانی آب دریافت کرد که شرایط آن را به روزهای خوب این حوضه رساند، به گونه‌ای که این منطقه به میزانی آب دریافت کرد که حتی بخش‌هایی از آن که خشک شده بود، از آب پر شد و هورالعظیم در هیچ سالی این وضعیت را تجربه نکرده بود.

این محقق حوزه آبنگاری اضافه کرد: بعد از این آبگرفتگی و فروکش شدن آب، در دو سال اخیر بارندگی خوبی نداشتیم و در نتیجه تراز آب هوالعظیم رو به کاهش رفت و در سال 99 و سال جاری کاهش تراز آب را شاهدیم.

مدیر آبنگاری و امور جزر و مدی سازمان نقشه برداری کشور با تاکید بر اینکه برای انجام مطالعات مربوط به تراز آب هوالعظیم نیز از داده های ماهواره "جسیون3" بهره بردیم، اضافه کرد: از آنجایی که هوالعظیم قطعه بندی شده و بخشی از مناطق آن در ایران و بخش‌هایی در کشور عراق است، ترازی که از طریق داده‌های ماهواره‌ای به دست می‌رسد، ممکن است تراز آب کل هورالعظیم نباشد، ولی معیار مناسبی در این زمینه ارائه می‌دهد و داده‌های به دست آمده کاهش تراز آب در این منطقه را تایید می‌کند.

وی تاکید کرد: بر اساس این مطالعات، تراز آب هوالعظیم به سال‌های قبل از سیل یعنی به دو سال قبل و زمانی که این منطقه بسیار بسیار کم آب شده بود، بازگشته است.

سلطانپور کافی نبودن آب ورودی، کاهش بارندگی‌ها و تغییر اقلیم بلندمدت را از دلایل کاهش تراز آب در هوالعظیم نام برد و گفت: نمی توان انتقادی نسبت به سدسازی‌ها و کنترل آب داشت، چون دو سال قبل که کشور با سیل درگیر بود، برخی نسبت به سدسازی انتقاد داشتند، ولی اگر دو سد کرخه و دز نبودند، سیل‌های ایجاد شده می‌توانستند خسارات زیادی به منطقه وارد کنند، ضمن آنکه در شرایط خشکسالی مدیریت منابع آب کار دشواری است.

این مقام مسوول کمبود بارش را از چالش‌های اصلی کشور دانست و گفت: میزان بارش از 50 سال گذشته تاکنون روند کاهشی داشته است و از آنجایی که بیشترین میزان مصرف آب در بخش کشاورزی است، اگر بتوانیم بهینه مصرف کنیم، به ما کمک خواهد کرد که منابع آبی بیشتری را در اختیار محیط زیست قرار دهیم تا دریاچه‌ها و تالاب‌ها خشک نشوند.

انتهای پیام