کتاب‌هایی از سه نسل شعر فارسی
تهران - ایرنا - هفته پیش رو، هم زمانی زادروز سه شاعر از نسل گوناگون است، شاعرانی که به سهم خود ادبیات فارسی را یک گام پیش بردند. این آخر هفته را با شعر شاعران پارسی بگذرانید.
هفته پیش رو، یکی از عجیب‌ترین هم زمانی‌های ادبی را با خود دارد، سه شاعر از سه نسل، سه سبک و سه اندیشه گوناگون در 16 تا 22 آبان ماه، به زمین گام نهادند، نخستین آنها، آخرین شاعر قصیده سرای فارسی است، دومین آنها پدر شعر نوی فارسی شناخته می‌شود و سومین نفر، مبدع نظریه شعر پسانیمایی است، این هفته را با کاروان شعر فارسی راهی قصیده و غزل و شعر نو باشید...
از نسل شاعران کهن
محمد تقی بهار ملقب به ملک الشعرای بهار، شاعر، ادیب، سیاستمدار و روزنامه‌نگار عصر مشروطه بود.
وی در 16 آبان، سال 1265 هجری شمسی در مشهد متولد شد البته درباره تاریخ تولد او تردیدهایی نیز وجود دارد و برخی 19، یا 24 آبان و 16، 18 یا 23 آذر ماه 1366 را تاریخ دقیق تولد او دانسته‌اند.
مقدمات و ادبیات فارسی را نزد پدر خود ملک الشعرای صبوری آموخت و برای تکمیل معلومات عربی و فارسی به محضر ادیب نیشابوری رفت. بعد از فوت پدر، ملک الشعرای دربار مظفرالدین شاه شد.
وی شش دوره نماینده مجلس شورای ملی شد و سال‌ها استاد دوره دکتری ادبیات در دانشسرای عالی و دانشکده ادبیات دانشگاه تهران بود. به علت پیوستن به مشروطه‌طلبان و آزادی‌خواهان چند بار تبعید و زندانی شد که سال‌های زندان و تبعید از پرکارترین دوره‌های زندگی ادبی وی بوده است.
بهار در روز دوم اردیبهشت 1330 هجری شمسی، در خانه مسکونی خود در تهران زندگی را بدرود گفت و در شمیران در آرامگاه ظهیرالدوله به خاک سپرده شد. از معروف‌ترین آثار وی دیوان اشعار، سبک شناسی که در سه جلد در باره سبک نوشته‌های منثور فارسی نوشته شده، تاریخ احزاب سیاسی، تصحیح برخی از متون کهن مانند تاریخ سیستان و مجمل‌التواریخ و القصص، تاریخ بلعمی را می‌توان نام برد.
بهار را آخرین قصیده سرای فارسی دانسته‌اند اما او در قالب های متفاوتی، شعر می‌سرود که در کتاب مجموعه اشعارش این گوناگونی دیده می‌شود. مجموعه اشعار این شاعر آزادی‌خواه، شامل قصاید، غزلیات، قطعات، مسمطات، ترکیب‌بند، ترجیع‌بند، مستزادها، چهارپاره‌ها و دوبیتی‌هاست.
دیوان اشعار ملک الشعرای بهار، در 1204 صفحه توسط نشر نگاه منتشر شده است.
نیمای افسانه‌ای
علی اسفندیاری، که او را به نام نیما یوشیج می‌شناسیم، 21 آبان ماه سال 1276 در روستای یوش، از توابع نور مازندران، دیده به جهان گشود. نیما 11 ساله بود که همراه خانواده‌اش به تهران کوچ می‌کنند و روبه‌روی مسجد شاه که یکی از مراکز فعالیت مشروطه‌خواهان بوده است، ساکن می‌شوند. او ابتدا در دبستان حیات جاوید و پس از چندی، در یک مدرسه کاتولیک که به مدرسه سن‌لویی شهرت داشت، فرستاده می‌شود.
نیما نخستین شعرش یعنی قصه رنگ پریده را در 23 سالگی می‌نویسد و پس از یک ماجرای عاشقانه که به دلشکستگی او منجر شد، در سال 1298 به استخدام وزارت مالیه درمی‌آید. او دو سال بعد، با گرایش به مبارزه مسلحانه علیه حکومت قاجار، اقدام به تهیه اسلحه می‌کند، اما اقدامی نمی‌کند.
نیما در دی ماه 1301 افسانه را می‌سراید و بخش‌هایی از آن را در مجله قرن بیستم به سردبیری میرزاده عشقی به چاپ می‌رساند که این اثر آغاز مسیر ادبی مشهور به شعر نوی نیمایی است.
وی در 1305 با عالیه جهانگیری، خواهرزاده جهانگیرخان صوراسرافیل، ازدواج می‌کند. در سال 1317 به عضویت در هیات تحریریه مجله موسیقی درمی‌آید و در کنار صادق هدایت، عبدالحسین نوشین و محمدضیاء هشترودی، به کار مطبوعاتی می‌پردازد و دو شعر غراب و ققنوس و مقاله بلند ارزش احساسات در زندگی هنرپیشگان را به چاپ می‌رساند. در سال 1321 نیز تنها فرزندش شراگیم به‌دنیا می‌آید.
نیما یوشیج در اواخر عمر به یوش بازگشت و در سال 1338 درحالی‌که به علت سرمای شدید یوش، به ذات‌الریه مبتلا شده بود، برای معالجه به تهران آمد؛ معالجات تاثیری نداشت و در تاریخ 13 دی‌ماه افسانه نیما به پایان رسید. نخست او را در تهران دفن کردند تا اینکه در سال 1372 طبق وصیتش، پیکرش را به یوش برده و در حیاط خانه محل تولدش به خاک سپردند.
او در 62 سال زندگی خود توانست معیارهای هزارساله شعر فارسی را که تغییرناپذیر و مقدس و ابدی به نظر می‌رسید، با شعرهایش متحول کند، مهدی اخوان ثالث یکی از مهمترین شاعران رهرو اوست که درباره سبک او کتاب بدعت‌ها و بدایع نیما یوشیج را تالیف کرده است.
کتاب بدعت‌ها و بدایع نیما یوشیج، که پیش از این با نام عطا و لقای نیما یوشیج، منتشر شده بود، مجموعه چند مقاله اخوان در مورد نیماست. برخی عنوان‌های این مقالات از این قرار است: نقطه تحول، نیما مردی بود مردستان، نیما و شیوه‌های قدمایی، نوعی وزن در شعر امروز فارسی، هماهنگی و ترکیب، عینیت و ذهنیت، پا به پای شعری از نیما. در ادامه نیز دو ضمیمه که شامل آثار شاعرانی چون پروین اعتصامی و علی اکبر دهخدا و نیز توضیحی درباره بحر طویل فارسی است. این کتاب که به دلیل نزدیکی فکری اخوان ثالث و نیما یوشیج از اهمیت خاصی برخوردار است، می‌تواند روند شناخت این شاعر را ساده تر کند.
کتاب بدعت‌ها و بدایع نیما یوشیج نوشته مهدی اخوان ثالث در 380 صفحه توسط نشر زمستان منتشر شده است.
شاعری در وضعیت دیگر
علی باباچاهی شاعر، پژوهشگر و منتقد ادبی، متولد 20 آبان ماه سال 1321 در شهرستان کنگان استان بوشهر است، او تحصیلاتش تا پایان دبیرستان را در بوشهر گذراند و در مسابقه ادبی دانش‌آموزی دبیرستان‌های بوشهر و شیراز رتبه اول را به دست آورد.
وی در سال 1340 به دانشکده ادبیات شیراز راه یافت. او در این سال‌ها به اتفاق چند تن از دانشجویان، جلساتی ادبی در دانشکده ادبیات شیراز برگزار کرد. او از سال 45 تا 63 در بوشهر به تدریس ادبیات مشغول شد که بعد از انقلاب در سال 1362 به اجبار بازنشسته شد.
مجله تکاپو به سردبیری علی باباچاهی در پاییز 1346 در بوشهر منتشر شد اما پس از انتشار شماره سوم در نیمه اول 1347، ساواک، انتشار تکاپو را متوقف کرد. ویرایش کتاب‌های مختلف، تنظیم نمایشنامه‌های رادیویی، تحقیق در متون کهن فارسی، همکاری با مرکز نشر دانشگاهی از سال 68 تا 1384 و مسئولیت صفحات شعر مجله آدینه به مدت یک دهه و قبل از آن پذیرش مسئولیت شعر و نقدهای شعر مجله نافه، از کارهای این شاعر معاصر است.
باباچاهی مبدع نظریه شعر پسانیمایی که با عنوان شعر در وضعیت دیگر، شناخته شده است. از این شاعر تاکنون بیش از 40 کتاب شعر و نقد و تحقیق، به چاپ رسیده است.
گل باران هزار روزه شانزدهمین مجموعه شعر باباچاهی به شمار می‌آید و در برگیرنده 70 قطعه شعر است که از پاییز 1388 تا پاییز 1389 سروده شده‌اند. بیشتر این اشعار از زبانی طنزگونه برخوردار هستند و به موضوعات کلی دنیای امروز اختصاص یافته‌اند. البته شاعر در این مجموعه نگاهی به مسایل عاطفی و شخصی نیز داشته است.
در ابتدای این مجموعه دو گفت‌وگو با عنوان کلی شعر و ادبیات، فلسفه، فیزیک، خنده و فراموشی که به ترتیب از سوی علی سطرتی‌قلعه و علی گل‌بیانی و در سال 1389 با باباچاهی انجام شده‌اند، آمده است. این دو مصاحبه نگاه باباچاهی به شعر معاصر و کلیدهای شعر او را نشان می‌دهند.
این هم از غروب، ضد هیچ، چه دیالوگ‌هایی!، من حدس می‌زنم، بازسازی، دور / خیلی دور، این تداعی‌ها، عجیب که نیست، به همین معنا، احتیاط کامل و ده سال گذشت، عنوان برخی از شعرهای این مجموعه هستند.
کتاب گل باران هزار روزه، سروده علی باباچاهی، در 162 صفحه توسط نشر مروارید منتشر شده است.
*س_برچسب‌ها_س*
