کشت فراسرزمینی چقدر به پیشبرد برنامه های خودکفایی ایران کمک کرد؟

براساس اعلام مسئولان وزارت جهاد کشاورزی 80 میلیون هکتار کشت فراسرزمینی در جهان انجام می شود اما سهم ایران در حوزه ناچیز و این نشان دهنده غفلتی بزرگ در استفاده از این موقعیت است.

به گزارش خبرنگار مهر، کشت فراسرزمینی به معنای کاشت انواع محصول در سایر کشورها و واردات آن به ایران است. این نوع کشت، موضوعی است که طی چند سال اخیر در کشورمان مطرح شده و اکنون اهمیت آن با توجه به وقوع خشک‌سالی در بسیاری از استان‌ها، محدودیت شدید منابع آبی و تأثیر آن بر وضعیت معیشتی مردم بیش از هر زمانی نمایان است.

بنا به گفته کارشناسان، اولین و مهم‌ترین مزیت کشت فراسرزمینی جلوگیری از هدررفت آب است که با توجه به شدت بحران آب در استان باید در جهت بهره‌ور کردن کشاورزی موجود و استفاده از روش‌های آبیاری و کاشت، داشت و برداشت نوین و کاشت محصولات آب‌بر در سایر کشورها و ایجاد کشت فراسرزمینی گام برداشت.

مزیت دوم این طرح افزایش تولید محصولات کشاورزی و آسودگی خیال از تأمین امنیت غذایی است. طبق آمار اعلامی وزارت جهاد کشاورزی، در حال حاضر 90 درصد از محصولات روغنی و بخش قابل توجهی از برنج مصرفی کشور وارداتی است. به همین دلیل ایرادی ندارد که محصولات راهبردی مثل گندم، خوراک دام و دانه‌های روغنی به‌وسیله کشاورزان ایرانی در خارج از مرزهای کشور کشت و تولیدشده و برای تأمین نیازهای داخلی مورد استفاده قرار گیرد. ضمن اینکه تبدیل فناوری و دانش به محصول، یکی دیگر از مزایای کشت فراسرزمینی به‌شمار می‌آید. اخیراً مجری طرح کشت فراسرزمینی وزارت جهاد کشاورزی گفته که مجری طرح کشت فراسرزمینی با اشاره به اینکه 80 میلیون هکتار کشت فراسرزمینی در جهان انجام می‌شود، گفت: با توجه به بحث کم آبی چاره‌ای جز این کار نداریم.

سهم ناچیز و غفلت بزرگ ایران!

بر اساس آمار موجود در دنیا 80 میلیون هکتار کشت فراسرزمینی انجام می‌شود، کشورهایی مثل آمریکا، چین، ژاپن و عربستان و امارات، کشت فراسرزمینی انجام می‌دهند. به طول مثال در کشور برزیل، چینی‌ها در حال حاضر دو میلیون هکتار کشت فراسرزمینی و ژاپن نیز حدود یک و نیم میلیون هکتار کشت فراسرزمینی در این کشور دارد. همچنین کشورهایی مثل آمریکا در مناطقی که صادرات زیادی به آنجا دارند، کشت محصولات را نیز در همان جا انجام می‌دهند تا هزینه حمل کاهش یابد. بنابراین این طرح در دنیا نیز بسیار مورد توجه قرار گرفته است.

کشور ما علاوه بر چنین مزیت‌هایی با توجه به بحث کم آبی و واردات آب مجازی، ملزم است رو به کشت فراسرزمینی بیاورد ضمن اینکه در کشورهایی مانند برزیل، آرژانتین و ونزوئلا مزیت‌های فراوانی برای کشت فراسرزمینی وجود دارد که با توجه به بارندگی فراوان در آن کشورها تقریباً تمام کشت‌ها به صورت دیم است و میزان بارندگی در این کشورها 10 برابر ایران و کشت در آنجا ارزان‌تر از ایران تمام می‌شود.

به گفته مسئولان وزرات جهاد کشاورزی، تا 10 سال آینده کشور ما به 27 میلیون تن ذرت، کنجاله، دانه روغنی و جو نیاز دارد که در خوشبینانه‌ترین حالت می‌توانیم 15 میلیون تن آن را در داخل تولید و ناچاریم 12 میلیون تن دیگر را وارد کنیم. بنابراین چاره‌ای جز انجام کشت فراسرزمینی نداریم.

دعوت وزارت جهاد کشاورزی از تجار روغن و نهاده‌های دامی برای ورود به حوزه کشت فراسرزمینی

در همین زمینه محسن شاطرزاده، مجری طرح کشت فراسرزمینی وزارت جهاد کشاورزی با بیان اینکه پیش بینی ما تا پایان سال 1401 مبنی بر واردات محصولات تولیدی کشت فراسرزمینی تا حدود 1.5 میلیون تن است، به خبرنگار مهر گفت: در سال جاری برای یک تا دو میلیون تن محصولات چهارگانه فوق قرارداد کشت فراسرزمینی منعقد شود. ضمن اینکه برنامه‌ریزی وزارت جهاد کشاورزی این است که در خلال یک طرح 10 ساله یعنی تا سال 1410 حدود 10 میلیون تن محصولات چهارگانه را از طریق کشت فراسرزمینی تولید و خریداری کند.

وی همچنین از تمام کسانی که در واردات نهاده‌های دامی و روغن فعال هستند درخواست کرد برای ورود به حوزه کشت فراسرزمینی برنامه‌ریزی و روی آن تمرکز کنند. چرا که طی سال‌های آینده راهی جز توسعه این طرح برای کشور باقی نمی‌ماند و تجارت بسیار خوبی برای تاجران قلمداد می‌شود.

این مقام مسئول ادامه داد: اگر فعال کشت فراسرزمینی محصولی را کشت کند و آن محصول به هر دلیلی از بین برود و یا کشور مبداً ممنوعیت صادرات وضع کند ما مسئولیتی را قبول نمی‌کنیم و تمام مسئولیت‌های حقوقی بر عهده خود فعالان است. ما تنها محصول نهایی را تحویل می‌گیریم و هزینه آن را پرداخت می‌کنیم.

به گفته شاطرزاده، کسانی که می‌خواهند در این زمینه فعالیت کنند باید سرمایه کافی داشته و تجربه کافی در حوزه سرمایه گذاری و اقتصاد بین‌الملل و مدیریت پروژه‌های بزرگ بین‌المللی تجربه داشته باشند و کارشناسان حقوقی مجربی در اختیار داشته باشند ضمن اینکه در سیاست‌های ابلاغی جدید کشاورز ایرانی به خارج از کشور اعزام نمی‌شود بلکه از ظرفیت کشاورزان بومی آن کشورها در کنار مدیریت ایرانی استفاده می‌شود چرا که در سال‌های گذشته حضور کشاورزان ایرانی در برخی از کشورها با توجه به اینکه به قوانین و فرهنگ و زبان آن کشورها آشنایی نداشتند، چالش‌های زیادی را ایجاد کرده بود. باید بگویم وزارت جهاد کشاورزی نه می‌تواند و نه اجازه دارد در این حوزه سرمایه گذاری کند و تمام سرمایه گذاری ها توسط بخش خصوصی انجام می‌شود.

براین اساس و با توجه به زمینه سازی وزارت جهاد کشاورزی و آمادگی دولت برای اجرای طرح کشت فراسرزمینی و همچنین با توجه به شرایط اقلیمی و بحران آب کشور، به نظر می‌رسد که ورود تجار و سرمایه گذاران بخش خصوصی به حوزه اجرای طرح کشت فراسرزمینی می‌تواند گره گشای بسیاری از مسائل باشد و غفلت از این ظرفیت، در آینده‌ای نه چندان دور منجر به پشیمانی بزرگی خواهد شد.