کلاهبرداری های پانزی، از یونیک فاینانس تا کینگ مانی
یک استاد دانشگاه گفت: پانزی یک روند سرمایه‌گذاری است که سود‌هایی را از همان پولی که بوسیله سرمایه‌گذار بعدی پرداخت شده‌است، به سرمایه‌گذار قبلی خودش پرداخت می‌کند.
مونا خلیل زاده استاد دانشگاه گفت: در کلاه برداری پانزی درآمد حاصل شده از سود واقعی کسب شده توسط سازمان یا فردی که فعالیت تجاری را انجام می‌دهد، پرداخت نمی‌شود. طرح پانزی روش کلی یکسانی دارد، اما ممکن است به شکل‌ها و رنگ‌های مختلف ظاهر شود. به‌عنوان مثال، ممکن است یک طرح پانزی خود را طرح سرمایه‌گذاری در بازار‌های بورس جهانی، بنامد و طرح دیگری با وعده سود تضمینی با ارز‌های دیجیتال، وارد میدان شود.
به گفته خلیل زاده افرادی را با سرمایه گذاری کوتاه مدت و با سود زیاد ترغیب می کنند و بعد از سپری شدن مدت، سودی را که تضمین کرده پرداخت میکنند و این باعث میشود فرد تمایل داشته باشد این بار مبلغ بیشتری را برای سرمایه گذاری اختصاص دهد، اما بازگشت پول به سرمایه‌گذاران ابتدایی از محل سرمایه‌گذاری تازه وارد‌ها پرداخت میشود، نه از محل سودها.
کلاه برداری پانزی با تبلیغات انجام میشود
خلیل زاده گفت: این کلاه برداری پانزی از طریق شرکت‌های کاغذی و با مدیریت افرادی که وجود خارجی ندارند و با اسامی مستعار و وب سایت‌های جعلی و با تبلیغات گسترده در بستر مجازی صورت میگیرد و بعد از اینکه توسط پول سرمایه‌گذاران جدید، سود سرمایه‌گذاران قدیمی را پرداخت کردند، این جریان باعث می شود تا مشتریان قدیمی که کمی سود دریافت کرده‌اند، این طرح را به دوستان و آشنایان خود معرفی کنند و سرمایه‌گذاران جدیدتری وارد میدان شوند و در نهایت بعد از مدتی که پول خوبی جمع‌آوری شد یا وقتی که دیگر سرمایه‌گذار جدیدی پیدا نشد، متواری میشوند و آنچه باقی میماند تعداد زیادی مالباخته است، طبق آنچه برآورد شده است طول عمر یک طرح پانزی بیش از دو سال نخواهد بود.
این استاد دانشگاه گفت: سیستم بسیار شبیه به شبکه‌های هرمی است که افراد با آن آشنایی دارند ولی دارای تفاوت‌هایی است و وجود این تفاوت‌ها دقیقا به این علت است که مجددا امکان فریب افراد فراهم شود، طرح پانزی مدعی سرمایه‌گذاری است؛ اما در طرح هرمی با فروش محصول یا خدمات طرف هستیم ضمن اینکه طرح پانزی ممکن است شبکه‌ای نباشد، اما طرح هرمی شبکه‌ای است؛ به این صورت که اعضای قدیمی، اعضای جدیدتر را دعوت میکنند و در نهایت اینکه طرح پانزی کاملاً کلاهبرداری است و قانون با آن برخورد می‌کند؛ اما طرح هرمی با اینکه از اساس مشکل دارد، ممکن است قانونی هم اجرا شود و امکان تعقیب کیفری افراد موسس وجود نداشته باشد.
مجازات کلاهبرداری غیر شبکه‌ای
خلیل زاده گفت: طبق ماده یک قانون تشدید مجازات مرتکبان ارتشا و اختلاس و کلاهبرداری، کلاهبردار غیر شبکه‌ای علاوه بر رد اصل مال به صاحبش به حبس از یک تا هفت سال و پرداخت جزای نقدی معادل مالی که اخذ کرده است محکوم میشود. در کلاهبرداری شبکه‌ای اگر مبلغ کلاهبرداری کلان نباشد مجرم به رد مال به حبس از 6 ماه تا سه سال و جزای نقدی معادل دو برابر اموالی که از طرق مذکور به دست آورده محکوم میشود. ولی اگر کلاهبرداری کلان باشد به حبس از پنج سال تا 20 سال محکوم میشود و در هر دو صورت دادگاه به عنوان جزای مالی به ضبط تمام اموالی که از طریق خلاف قانون به دست آمده باشد، حکم خواهد داد.
به گفته این استاد دانشگاه دادگاه می‌تواند علاوه بر جریمه مالی و حبس، مرتکب را به 20 تا 74 ضربه شلاق در انظار عمومی محکوم کند. موارد خاصی از کلاهبرداری هم تحت عنوان مجرمانه افساد فی الارض بررسی میشود که مجازات اعدام در پی دارد.
هرچند در قانون آمده است که مجرم به رد مال محکوم خواهد شد، ولی شناسایی و دستیابی به اموال محکوم کاری سخت و تقریبا محال است. طبق تعریف کلاه برداری پانزی، طرح‌های سرمایه گذاری یونیک فاینانس و کینگ مانی هم کلاه برداری پانزی بودند.
باشگاه خبرنگاران جوان اجتماعی حقوقی قضایی