کلنگ رئیس جمهور 15 ساله شد / سدی که وعده ذخیره می‌کند

سد «معشوره» با گذشت 15 سال همچنان معطل در میان اماواگرهای وزارت نیرو، تنها وعده ذخیره می‌کند تا لرستان بی‌بهره از منابع آبی پایدار از قافله توسعه و رونق اقتصادی عقب بماند.

خبرگزاری مهر - گروه استان‌ها: سالانه 12 میلیارد مترمکعب رواناب از لرستان خارج شده و به حوضه‌های آبریز کرخه و دز می‌ریزد. این میزان در حوضه کرخه 4.5 میلیارد مترمکعب و در حوضه دز 8 میلیارد مترمکعب است. همچنین از 130 میلیارد مترمکعب حجم رواناب‌های کشور 11 درصد آن در لرستان جاری می‌شود.

بیش از 2 هزار و 500 کیلومتر رودخانه و آب راه دائمی در لرستان وجود دارد و سالانه 2 میلیارد و 593 میلیون مترمکعب از منابع آب سطحی و زیرزمینی لرستان برداشت می‌شود.

معشوره مطالبه جدی مردم لرستان

وجود بیش از 12 میلیارد مترمکعب رواناب در استان و عدم بهره‌مندی لرستان از این میزان آب موضوعی است که موردانتقاد مردم و رسانه‌ها بوده است تا جایی که عدم بهره‌مندی مردم استان از این ظرفیت در سخنان مسئولان لرستان و مطالبات مردم جای ثابتی پیداکرده است.

چهارم خردادماه سال 92 بود که رئیس‌جمهور وقت برای کلنگ زنی پروژه سد معشوره به لرستان سفر کرد تا در روزهای پایانی دولتش روی دست استان لرستان یک کلنگ زنی بی‌نتیجه دیگر را بگذارد.

سد معشوره استان لرستان مصوب سفر نخست هیئت دولت یعنی حدود 14 سال پیش است و قبل از آن نیز بارها در دولت‌های مختلف به‌عنوان یکی از مطالبات جدی مردم مطرح و وعده اجرا گرفته است، وعده‌هایی که سال‌هاست بین‌النهرین لرستان را در میان دو رود کشکان و سیمره تشنه نگه‌داشته است.

جمیع همه مزایا از سد معشوره، پروژه‌ای حیاتی برای استان لرستان ساخته است، پروژه‌ای که به‌عنوان مطالبه‌ای جدی از سوی مردم بارها مطرح‌شده است.

در این مدت رایزنی‌های متعددی از سوی مسئولان و رسانه‌های استان برای رساندن صدای مردم به متولیان امر در وزارت نیرو صورت گرفته و این در حالی است که هنوز گوش شنوایی برای شنیدن این مطالبه مردم لرستان وجود ندارد.

همه سنگ‌های پیش پای سد «معشوره»

سد معشوره در ابتدا از دستور کار دولتمردان برای اجرا و بهره برداری نهایی خارج و اعتبارات آن مسدود شده بود؛ به دنبال پیگیری‌های متعدد مسئولان استانی و مطالبات مردمی این سد از مسدودی خارج و اعتبار اندکی به آن اختصاص یافت؛ اما در سال‌های بعد همین اعتبارات اندک نیز اختصاص نیافت.

پس از آن مسئله تخصیص آب سد معشوره به مشکل پیش روی اجرای این پروژه تبدیل شد تا در نهایت با فشار مجموعه وزارت نیرو میزان تخصیص آب سد کاهش یافت. امروز با وجود تأمین همه خواسته‌ها و نظرات وزارت نیرو اما پروژه حیاتی سد معشوره در لرستان در ایستگاه تعطیلی مانده است و امیدی به اجرای آن در سال‌های پایانی دولت نیست.

قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا به عنوان متولی بسیاری از پروژه‌های زیرساختی لرستان، احداث سد معشوره را نیز برعهده گرفته و مسئولان آن در اظهار نظرهای متعدد که حاکی از عدم تخصیص اعتبارات لازم برای اجرای پروژه بود، از وزارت نیرو درخواست ورود به مسئله را کرده بودند.

سیلاب 98 و شهرهایی که در نبود «معشوره» زیر آب رفتند

پس از سیلاب مخرب فروردین ماه 98 بود که نبود سازه‌های ذخیره آب که در کنترل رواناب‌ها نیز نقش ایفا کنند، بار دیگر احساس شد و در نبود همین ظرفیت‌ها خسارات زیادی به شهرهای لرستان وارد شد؛ شهرهایی که هر یک در مسیر رودخانه‌ای قرار دارند و رواناب‌ها را راهی سدهای پایین دست در استان‌های دیگر می‌کنند.

سد معشوره به عنوان یک ظرفیت مهم برای تأمین آب پایدار شهرهایی که با کمبود آب و خشکسالی دست و پنجه نرم می‌کنند و کنترل سیلاب‌های بهاره، در صورت احداث می‌توانست مانع از بروز خسارات متعدد سیلاب 98 شود؛ مسئله‌ای که پس از آن به عنوان مطالبه جدی مردم و مسئولان به سر خط رسانه‌ها رفت.

متهم اصلی خسارات سیل به لرستان وزارت نیرو بود

پس از وقوع سیلاب 98 نماینده وقت مردم کوهدشت و رومشکان در سخنانی به نقش نبود ظرفیت‌های کنترل سیلاب در لرستان اشاره کرد و گفت: به اعتقاد من متهم اصلی خسارات سیل به لرستان وزارت نیرو است.

الهیار ملکشاهی با بیان اینکه حدود 40 تا 50 درصد آبریزی که به استان لرستان و به خصوص چگنی، پلدختر و جاده کشکان در سیلاب رسید به خاطر عدم مدیریت و مدیریت بسیار ضعیف وزارت نیرو بود، تصریح کرد: تمام مقدمات سد «معشوره» فراهم شده بود که با غرض ورزی کارشناسان وزارت نیرو و شاید با خیانت کارشناسان وزارت نیرو این سد مهم که حدود یک میلیارد متر مکعب از سیلاب‌ها را می‌توانست برای لرستان، پلدختر، چگنی و حتی خوزستان نگهداری کند و قسمتی از آب شرب و کشاورزی استان را تأمین کند تعطیل شد.

وی افزود: باید کار بلند مدت و اساسی مانند احداث سد «معشوره»، «چولهول» و کارهای آبخیزداری که متأسفانه طی این سال‌ها تعطیل بوده برای پلدختر و چگنی انجام شود.

هزار وعده وزارت نیرو یکی اثر نکرد!

این رضا اردکانیان وزیر نیرو بود که در سفر تیرماه سال گذشته خود به لرستان وعده داد «هر جا اقتضا کند طرح‌های جدید مهار آب در لرستان اجرا می‌شود». وی در سخنانی گفت: مسائل لرستان در وزارت نیرو به طور جدی پیگیری می‌شود چراکه اعتقاد داریم در پیگیری طرح‌ها عقب ماندگی‌هایی به دلایل مختلف وجود دارد.

وی با بیان اینکه اقدامات لازم را برای جبران مافات در لرستان در حوزه تخصیص آب و سرعت بخشیدن به طرح‌های در دست اجرا را خواهیم داشت، گفت: لرستان یکی از استان‌های مطرح در تولید آب کشور است.

اما از وعده وزیر نیرو بیش از یک سال است که می‌گذرد و این روزها خبرهای خوبی در رابطه با پروژه سد «معشوره» به گوش نمی‌رسد، موضوعی که سمانه حسن پور رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی لرستان از آن پرده برداشت.

احتمال مشکل تخصیص آب برای «معشوره»

وی که در جلسه با معاون نوبخت سخن می‌گفت، با بیان اینکه در پیش نویس سند راهبردی آمایش استان‌ها با اصرار وزارت نیرو ماده‌ای لحاظ شده که فعالیت‌های توسعه‌ای استان‌ها محدود به سقف آب قابل برنامه ریزی باشد، تصریح کرد: این به نوعی تأثیر وزارت نیرو در برنامه ریزی های ما است.

حسن پور با تاکید بر اینکه امیدواریم با عنایت ویژه سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور این ماده حذف شود، ادامه داد: زیربنای توسعه خیلی از استان‌های محروم کشور مانند لرستان، آب است و ساختار توسعه آنها بر اساس آب است.

وی، تصریح کرد: اگر قرار باشد وزارت نیرو در سند آمایش استان‌ها این بند را «قابل برنامه ریزی» ذکر کند ما همچنان مشکل تخصیص آب برای احداث تأسیسات آبی تأثیر گذار مانند سد «معشوره» را خواهیم داشت.

رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی لرستان، تاکید کرد: دکتر نوبخت بر حذف این بند به امور آمایش تاکید کرده‌اند و نیاز بوده که این امر برای استان‌های محروم دارای آب حذف شود تا بتوانیم از آب استان به مرور زمان بیشتر استفاده کنیم.

نماینده مردم به رئیس جمهور نامه می‌نویسد

محمدرضا مبلغی نماینده مردم کوهدشت و رومشکان در مجلس شورای اسلامی در این رابطه در گفت و گو با خبرنگار مهر، اظهار داشت: در رابطه با این پروژه پیگیر هستیم و به دنبال این هستیم که با وزارت نیرو و وزیر به صورت جدی موضوع را طرح کنیم.

وی، عنوان کرد: همچنین به دنبال این هستیم که با رئیس جمهور نیز این مسئله را مطرح کنیم.

نماینده مردم کوهدشت و رومشکان در مجلس شورای اسلامی با تاکید بر اینکه این موضوع را به شکل مکتوب به رئیس جمهور منتقل خواهیم کرد، افزود: به زودی نامه‌ای را برای رئیس جمهور در این رابطه خواهم نوشت.

مبلغی، تصریح کرد: مطالبه مردم را از رئیس جمهور خواهیم داشت و در رابطه با این مطالبه به حق مردم خسته نمی‌شویم و پیگیری مجدانه ای نسبت به آن خواهیم داشت.

وعده گرفتن مشاور برای نهایی شدن تخصیص آب

داریوش حسن نژاد مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای لرستان نیز در این رابطه در گفت و گو با خبرنگار مهر با بیان اینکه این پروژه مربوط به آب نیرو است، اظهار داشت: ما زیاد اطلاعی از وضعیت کار آن نداریم.

وی با بیان اینکه تنها بحث تخصیص آب از سوی شرکت آب منطقه‌ای در حال پیگیری است، افزود: ابتدا یک تخصیص آب به سد داده شده اما برای اینکه ریز تخصیص سد گرفته شود باید مطالعات آن انجام شود.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای لرستان با اشاره به اینکه آمار و اطلاعات لازم است که بتوانیم تخصیص کلی آب را برای این سد بگیریم، گفت: هفته گذشته به وزارت نیرو برای تخصیص آب مراجعه کردیم و پیگیر هستیم.

حسن پور با تاکید بر اینکه برای جمع آوری اطلاعات در این رابطه باید مشاور گرفته شود، تصریح کرد: امیدواریم بتوانیم تخصیص آب را برای اجرای سد معشوره نهایی کنیم.

سد روی کاغذ 130 میلیون متر مکعب تخصیص آب دارد

وی با اشاره به اینکه بر اساس تخصیص آبی که ما می‌گیریم بعدا طراحی انجام می‌شود، ادامه داد: آخرین عددی که در رابطه با تخصیص آب سد معشوره اعلام شده 130 میلیون متر مکعب بوده است.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای لرستان با تاکید بر اینکه فعلا این سد روی کاغذ 130 میلیون متر مکعب تخصیص آب دارد، عنوان کرد: باید ریز تخصیص آب سد در حوزه‌های شرب، کشاورزی و صنعت را به وزارت نیرو ارائه دهیم و برای گرفتن این ریز تخصیص نیاز به محاسبات شهرستانی، میزان منابع، اراضی، صنعت و... است.

حسن پور با بیان اینکه در حال گرفتن مشاور برای تخصیص آب سد هستیم، عنوان کرد: این پروژه اعتبار دارد، طراحی سد از سوی آب نیرو در حال انجام است، تخصیص آب که از سوی ما اعلام می‌شود مبنای محاسبه سازه خواهد بود.

معشوره خواسته تاریخی مردم باید به نتیجه برسد

سید موسی خادمی استاندار لرستان نیز با اشاره به مشکل نبود آب پایدار در شهرهای استان، گفت: در همین راستا به طور متداول اقدام به حفر چاه‌های زیادی کرده‌ایم و سال‌هاست درگیر این معضل هستیم چراکه بعد از مدتی عمق آب آنها پایین می‌آید و باید مجددا این کار را انجام دهیم.

استاندار لرستان بیان کرد: امیدواریم با ایجاد زیرساخت‌های تأمین آب پایدار که مهم‌ترین راهکار آن احداث سد معشوره است بتوانیم این موضوع را حل کنیم.

خادمی سد معشوره را مطالبه مردم کوهدشت دانست و گفت: باید خواسته تاریخی مردم را به نتیجه برسانیم.

وی، افزود: امیدواریم مجموعه وزارت نیرو در این رابطه مساعدت‌های لازم را با استان داشته باشند.

وی بحث تأمین آب شرب شهر کوهدشت در تابستان را از دغدغه‌های استان عنوان کرد و گفت: امیدواریم با این کارها و نهایتا احداث سد معشوره دیگر شاهد مشکل کم‌آبی در این منطقه نباشیم.

به هر روی، آب به عنوان نیاز اصلی توسعه در هر منطقه‌ای محسوب می‌شود و تأمین پایدار منابع آب مورد نیاز شرب، صنعت و کشاورزی در شهرهای لرستان می‌تواند عاملی برای ایجاد اشتغال، توسعه و رونق اقتصادی و جلوگیری از مهاجرت مردم باشد.

سد معشوره به عنوان ظرفیتی که چند شهر لرستان می‌توانند از آن بهره مند شوند تا به امروز مدیریت دو دولت را تجربه کرده و همچنان در رکود به سر می‌برد، مسئله‌ای که نیازمند ورود جدی و عاجل وزارت نیرو و دستور رئیس جمهور است.