کمبود پزشک و طرحی که در مجلس به بن بست تعارض منافع رسید
گروه پارلمانی خبرگزاری فارس: شیوع ویروس کرونا به داخل کشور و گسترش آن به اکثر استان‌ها بسیاری از فعالیت‌های روزمره مردم را تحت تاثیر خود قرار داده است و بدون تردید به مهم ترین مسئله کشور بدل شده است. هر روز اخبار مختلفی از لغو یا تعطیلی برنامه‌ها و فعالیت‌ها از رسانه‌ها منتشر می‌شود. این‌ها همگی نشان از عمق این بحران عمومی دارد که در هر صورت باید برای مقابله با آن از مدت‌ها قبل چاره ای اندیشیده می‌شد.
* کمبود پزشک در بیمارستان‌های اختصاص یافته به بیماران کرونایی
یکی از مهم ترین عوامل در زمینه مقابله با بحران، تامین نیروی انسانی مناسب و کافی است اما آنطور که مشاهدات میدانی، گزارش‌ها و آگهی‌های جذب نیروی داوطلب در بیمارستان‌ها نشان می‌دهد، وزارت بهداشت در زمینه تامین نیروی متخصص درمانی حال و روز خوبی ندارد. اتفاقی که هر چند تلخ اما قابل پیش بینی بود.
سرانه پزشک در ایران به قدری پایین است که در شرایط عادی نیز در بسیاری از مناطق کشور با مشکل تامین نیروی درمانی متخصص روبرو بوده و بدیهی است که در شرایط بحران، این کمبود ملموس تر خواهد شد.
ایران در حالی از کمبود شدید پزشک رنج می‌برد که ظرفیت رشته‌های پزشکی در سالیان اخیر آنگونه که باید افزایش نیافته است. نمایندگان مجلس نیز در تابستان گذشته در جهت جبران این کوتاهی برآمدند و با ارائه طرحی دوفوریتی خواستار افزایش ظرفیت رشته‌های پزشکی شدند.
اهمیت تعداد پزشکان و لزوم توجه به این طرح در روزهای اخیر که کشور با بحران روبرو است بیش از گذشته نمایان شده است. اتفاقی که اگر سال‌ها قبل رخ می‌داد در این شرایط بحرانی، در کنار کمبود ماسک و لوازم بهداشتی حداقل دیگر نگرانی از بابت کمبود پزشک وجود نداشت.
*طرح افزایش ظرفیت‌ها چگونه کلید خورد؟
«افزایش دو برابری ظرفیت پذیرش رشته‌های پزشکی»، بدون تردید یکی از مهم ترین و جنجالی ترین طرح‌های مجلس در حوزه سلامت و آموزش بود. طرحی دو فوریتی که با امضای 86 تن از نمایندگان مجلس ارائه شد و به موجب آن، مسئولین ذی ربط مکلف می‌شدند ظرفیت پذیرش دانشجوی رشته‌های پزشکی در سال 98 را به میزان دو برابر افزایش دهند. آنطور که یوسف داوودی نماینده مردم سراب گفته بود هدف از ارائه این طرح، جبران کمبود شدید پزشک در کشور به ویژه در مناطق محروم بوده است.
اعلام این خبر، واکنش‌های مثبت و منفی بسیاری را برانگیخت؛ به طوری که به سرعت به یکی از اخبار داغ رسانه‌ها بدل شد. البته جرقه شروع بحث‌ها درباره تعداد پزشکان و افزایش ظرفیت رشته‌های پزشکی، چند هفته پیش از اعلام این طرح و در مناظره ای با حضور موافقان و مخالفان افزایش ظرفیت این رشته زده شد. مناظره ای که در پایان، اکثریت بینندگان با شرکت در مسابقه پیامکی موافقت خود را با افزایش ظرفیت‌ها در رشته پزشکی اعلام کردند.
موافقان این طرح بر این باور بودند که صف‌های طولانی مراکز درمانی، ویزیت‌های گروهی و چند نفره، بالا بودن هزینه‌های درمان و کاهش کیفیت ارائه خدمات درمانی همگی از آثار کمبود سرانه پزشک در کشور است و بنابراین باید برای افزایش آن کاری کرد. مطابق با آمار سازمان بهداشت جهانی (WHO)، ایران با سرانه 11 پزشک به ازای هر 10 هزار نفر جمعیت در جایگاه 113 جهان قرار دارد. ایران در منطقه نیز از نظر سرانه پزشک جایگاه مناسبی ندارد.
پیشتر نیز حریرچی، معاون وزیر بهداشت به کمبود پزشک اذعان کرده بود. او درباره وضعیت تعداد و نحوه توزیع پزشک در کشور گفته بود: «در حال حاضر در کشور شاخص تعداد پزشک عمومی، متخصص و دندانپزشک 1.6 به ازای هر 1000 نفر جمعیت است. این درحالیست که کف مورد نیازمان در این زمینه 2.5 نفر به ازای هر 1000 نفر بوده و حتی بسیاری از کشورهای دنیا در این زمینه شاخصی بین 3.5 تا 5 نفر به ازای هر 1000 نفر جمعیت دارند.»
* 30 سال تا رسیدن به سرانه مطلوب زمان باقی است
با توجه به اینکه راهکار پایدار برای جبران کمبود پزشک در کشور، افزایش ظرفیت‌ها در رشته پزشکی است؛ 86 نفر از نمایندگان مجلس، خواستار افزایش ظرفیت‌ها شدند. مطابق آمارها شرایط تعداد دانشجویان ورودی پزشکی در دانشگاه‌ها به قدری بحرانی است که با ادامه این روند، رسیدن به سرانه مطلوب، بیش از 30 سال به طول خواهد انجامید.
*ادعای مخالفان طرح: پزشکان بیکار می‌شوند!
در طرف مقابل اما مخالفان این طرح نیز بیکار نمانده و تلاش کردند از طرق مختلف مانع به نتیجه رسیدن این طرح شوند. از فشار پیامکی به نمایندگان حامی طرح برای پس گرفتن امضا گرفته تا لابی نمایندگان پزشک کمیسیون بهداشت و درمان با دیگر نمایندگان برای ممانعت از پیگیری این طرح، تاکتیک‌های مخالفان برای جلوگیری از افزایش ظرفیت‌ها بود. اتفاقی که در نهایت با عقب نشینی نمایندگان موافق طرح به ثمر نشست و این طرح نیز علیرغم مطالبه عمومی جامعه مختومه شد.
برخی از مسئولان وزارت بهداشت و سازمان نظام پزشکی اعتقادی به کمبود پزشک نداشته و به کلی منکر آن شدند. در همین زمینه اکبری، قائم مقام معاونت آموزشی وزارت بهداشت با بیان اینکه نگرانی در خصوص کمبود پزشک در کشور نگرانی بی‌جا است، تاکید کرد: با روند فعلی که وجود دارد، ما در پزشک عمومی چشم انداز اصلا مناسبی تا چند سال آینده نخواهیم داشت یعنی اگر فردی در دوره پزشک عمومی تحصیل کند وضعیت شغلی مناسبی در آینده نخواهد داشت. همچنان که در شرایط فعلی نیز درآمد بالا ندارد. ظفرقندی، رییس کل سازمان نظام پزشکی نیز در مصاحبه ای درباره تعداد پزشکان کشور و مباحث مطرح درباره کمبود پزشک، گفت: تعداد زیادی از پزشکان کشور و از جمله پزشکان عمومی زیادی بیکارند و معنای آن، این است که بسته به آمارها و استانداردها کمبود پزشک نداریم و مشکل آن است که نتوانسته‌ایم شرایط اقتصاد سلامت و به کارگیری نیروها در مناطق مختلف از جمله مناطق محروم را تامین کنیم.
* پای تعارض منافع در میان است
نکته قابل توجه در این باره، غلبه منافع صنفی اعضای پزشک کمیسیون بهداشت و درمان مجلس بر وظایف نمایندگی آنها بود. وقف چی نماینده مردم زنجان در مجلس شورای اسلامی در این باره گفته بود: برخی از نمایندگان با وجود آنکه معتقدند در کشور کمبود پزشک وجود دارد؛ به دلیل رویکرد فردی به مخالفت با آن می‌پردازند در صورتی که باید رویکرد ملی در دستور کار نمایندگان قرار بگیرد. برخی نمایندگان در حالی به مخالفت جدی با افزایش ظرفیت‌ها پرداختند که حوزه انتخابیه آنها پایین ترین سرانه پزشک در کشور را داراست و مردم آن استان به خصوص در مناطق محروم از لحاظ دسترسی به خدمات درمانی اوضاع فاجعه باری دارند.
هر چند گفته شد وزارت بهداشت به طور مقطعی اقدام به افزایش محدود ظرفیت‌ها در سال جاری کرده است اما با توجه به پایین بودن سرانه پزشک در کشور، به نظر نمی‌رسد که بتوان با اینگونه اقدامات جزئی مشکل کمبود پزشک در کشور را برطرف کرد. اتفاقی که در صورت تحقق می‌توانست علاوه بر افزایش کمیت و کیفیت دسترسی مردم به خدمات درمانی، در این روزهایی که کشور درگیر مقابله با ویروس کرونا است عصای دست مدافعان سلامت مردم باشد.
انتهای پیام /
پزشک ویروس کرونا وزارت بهداشت پزشکی