کنترل گران فروشی در بازار شیرخشک
رئیس اداره فرآورده‌های طبیعی، سنتی و مکمل معاونت غذا و داروی علوم پزشکی آذربایجان غربی اعلام کرد: با اجرای طرح ساماندهی در توزیع و فروش شیر خشک‌های رژیمی و معمولی، سازمان غذا و دارو در همکاری با تعزیرات حکومتی، یک رزمایش مشترک را برای ساماندهی و جلوگیری از قاچاق این محصول و رسیدن آن به مصرف‌کننده نهایی در استان اجرا می‌کند.
وی افزود: اهداف اصلی این رزمایش شامل کنترل قیمت عرضه، ثبت در سامانه TTAC، کنترل موجودی شیر خشک و جلوگیری از گران‌فروشی است. تاکنون، 48 داروخانه به‌طور نامحسوس مورد بازرسی و پایش قرار گرفته‌اند.
وی درادامه گفت: در طول این مدت پیرو 14 مورد شکایت تلفنی واصله از سوی همشهریان و بررسی دقیق موضوع توسط کارشناسان نظارتی 5 مورد تائید و متخلفین به مراجع قضایی معرفی شدند.
وی از مردم خواست تا در هنگام مراجعه به داروخانه‌ها برای دریافت شیر خشک در صورت مشاهده هرگونه تخلف احتمالی با سامانه تلفنی رایگان 190 و یا شماره تلفن‌های 32765558 و 322772023-32772024 تماس بگیرند تا کارشناسان معاونت غذا و دارو در اسرع وقت اقدام به بررسی موضوع کنند.
اسماعیلی با بیان اینکه با پیگیرهای فراوان سازمان غذا و دارو و با دستور معاون اول رئیس جمهور، از 24 تیرماه امسال بانک مرکزی ارز را برای شیرخشک تخصیص داد در حالی که ثبت سفارش شیرخشک چهارماه به تعویق افتاده بود، تصریح کرد: از آنجایی که بحث کمبود شیر خشک از اواخر شهریورماه بوجود آمد، سازمان غذا و دارو به صورت دوفوریتی واردات شیرخشک را در دستور کار قرار داد.
سخنگوی سازمان غذا و دارو گفت: اکنون با توجه به افزایش ظرفیت تولید شیرخشک در کشور و انجام واردات آن، شیرخشک با ثبت کد ملی در سامانه تیتک توزیع می‌شود و بازرسی‌های سازمان غذا و دارو برای اعمال آن در سامانه از سوی داروخانه ها وجود دارد.
به گفته اسماعیلی، مصرف کننده از طریق ثبت کدملی و استعلام از سامانه بیمه سلامت مجاز است 12 قوطی شیرخشک برای کودک زیر 2 سال از داروخانه بدون هیچ افزایش قیمت دریافت کند.
شیرخشک جزو محصولات راهبردی در تغذیه کودکان به شمار می‌رود که مشمول ارز یارانه‌ای است و دولت با هدف تضمین تغذیه کودکان محروم از شیرمادر، آن را در سبد محصولات مورد حمایت خود قرار داده است. با این وجود در ماههای گذشته به دلیل ناهماهنگی در تخصیص ارز واردات مواد اولیه، این محصول با کمبود در بازار روبرو شد و حتی خریداران برخی نشان‌های تجاری که همواره در بازار مصرف وجود داشتند، با دست خالی باز می‌گشتند که در نهایت با تدبیر دولت، نه تنها این مشکل حل شد، بلکه بازار شیرخشک که به دلیل تخصیص یارانه مستعد سوءاستفاده قاچاقچیان بود، تحت کنترل و نظارت درآمد.
تقریباً از اردیبهشت‌ماه تا مهرماه امسال، سرگردانی خانواده‌ها برای یافتن یک قوطی شیرخشک تشدید شد؛ خانواده‌هایی که با جست‌وجوی ده‌ها داروخانه هم به نتیجه نمی‌رسیدند و گاهی مجبور به تامین شیرخشک از شهرهای دیگر با هزینه‌های گزاف بودند. توزیع قطره‌چکانی در برخی داروخانه‌ها، همه را خسته کرده و سرگردانی‌ها هم هرهفته تکرار می‌شود. همان زمان رئیس انجمن تولیدکنندگان شیرخشک درباره این کمبودها گفت: «امسال سازمان غذا و دارو اختصاص ارز قطره‌چکانی داشته و برخی شرکت‌ها هم هیچ ارزی نگرفتند، به‌همین‌دلیل با مشکل تامین مواد اولیه و کمبود تولید مواجه شده‌ایم.» آنطور که می‌گویند مشکل اختصاص ارز حل شده، اما تدابیر جدید در این حوزه، مشکلات جدیدتری را برای خانواده‌ها رقم زده است. مواد اولیه شیرخشک به‌دلیل جایگزین‌شدن ارز نیمایی (28500 تومان) به‌جای ارز دولتی (4500 تومان)، 7 برابر و قیمت نهایی محصول هم با اصلاح قیمت 40 تا 50 درصد گران‌تر شده است. قیمت هر قوطی شیرخشک تولید داخل از 80-70هزار تومان به 150-140هزار تومان رسیده و شیرخشک وارداتی هم با افزایش دوبرابری قیمت 185 هزار تا 220 هزار تومان عرضه می‌شود. البته سازمان غذا و دارو اعلام کرده: «این افزایش قیمت برای مصرف‌کنندگان واقعی؛ یعنی نوزادان نیست. تغییر سیاست‌های ارزی و اصلاح قیمت شیرخشک به‌دلیل درخواست تولیدکنندگان و حمایت از آن‌ها، همچنین مصوبه ستاد تنظیم بازار صورت گرفته اما خانواده‌ها مجبور به پرداخت هزینه اضافه‌تر نیستند.»
شیرخشک‌ها کجا هستند؟
ماجرا اما تنها به اینجا محدود نمی‌شود. مشکلات سهمیه‌ای، پاشنه‌آشیل ماجراست؛ به این معنی که هر کودک فقط 10 عدد سهمیه ماهانه دولتی و بیمه‌ای دارد و در صورت نیاز بیشتر، باید 2برابر هزینه پرداخت کند و این مسئله برای خانواده‌هایی که کودک‌شان تنها از شیرخشک تغذیه می‌کند، هزینه‌های زیادی را به‌بار آورده است. ازسوی‌دیگر در نبود آگاهی خانواده‌ها، سوءاستفاده‌هایی از سوی برخی داروخانه‌ها یا فعالان این حوزه هم شکل گرفته، ازجمله آزادفروشی اجباری به خانواده‌ها یا دریافت سهمیه شیرخشک دولتی با سوءاستفاده از کدملی کودکان بدون اطلاع خانواده‌ها. این نکته را چندی‌پیش هم مدیرکل تعزیرات حکومتی استان سیستان‌وبلوچستان تایید کرده و گفته بود: «عده‌ای با جمع‌آوری کارت‌های‌ملی نوزادانی که نیاز به شیرخشک ندارند، اقدام به سودجویی می‌کنند.»
بررسی‌های میدانی هم‌میهن هم این موضوع را تایید می‌کند که هر شخصی می‌تواند با در اختیار داشتن کدملی نوزادان، به‌راحتی اقدام به خرید شیرخشک کند، چون داروخانه‌ها الزامی به چک‌کردن مدارک خانواده‌ها برای عرضه شیرخشک ندارند. اوایل هفته پیش بود که علیرضا رستمی، رئیس اداره کل بازرسی سازمان غذا و دارو به موضوع نظارت این سازمان بر فعالیت شرکت‌های پخش و داروخانه‌ها در حوزه شیرخشک اشاره کرده و گفته بود: «طی 33هفته اخیر، بیش از 200 شعبه پخش شیرخشک و 12 هزار داروخانه در سراسر کشور مورد بازرسی قرار گرفتند که شامل 76 درصد از کل داروخانه‌های کشور است. درنتیجه بازرسی‌های صورت‌گرفته، مشخص شد که 3/8 درصد داروخانه‌ها، سامانه ثبت شیرخشک را رعایت نکرده‌اند و در 3/16 درصد داروخانه‌ها، تعدادی از شیرخشک‌ها با تعداد ثبت‌شده تطابق ندارند. علاوه بر این، یک‌دهم درصد داروخانه‌ها هم قیمت مصوب را رعایت نکرده بودند.» به‌گفته این مسئول: «پس از اجرای طرح ساماندهی شیرخشک، 52 دانشگاه سهمیه داروخانه‌های متخلف را لغو کردند که این تعداد شامل 5/6 درصد از کل داروخانه‌های بازدیدشده بوده است.» بررسی‌های هم‌میهن نشان می‌دهد، برخی از داروخانه‌داران به‌بهانه قطعی سیستم یا تمام‌شدن سهمیه، آزادفروشی به خانواده‌ها تحمیل می‌کنند؛ خانواده‌هایی که این مشکلات را نقطه‌مقابل قوانین فرزندآوری در کشور می‌دانند و هزینه‌های سرسام‌آور بچه‌داری را پاشنه آشیل افزایش جمعیت.