کودکانی که بی‌دلیل آواره خیابان‌ها نشده‌اند / سنگینی بار زندگی بر شانه‌های نحیف کودکان کار
حضور کودکان کار در خیابان‌ها و برخی چهارراه‌های شهر کرمانشاه این روزها به یک معضل اجتماعی تبدیل شده و نیازمند ورود دستگاه‌های مسئول برای سازماندهی این موضوع است.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از کرمانشاه، چراغ قرمز شد و 60 ثانیه زمان خوبی برای هجوم افکارم بود. افکاری در هم تنیده از مشکلات مختلف زندگی که با خوردن ضربه‌ای به شیشه ماشین رشته افکارم پاره شد و به خودم آمدم.
دختر بچه‌ای را دیدم که چشم‌هایش مملو از آرزو، خستگی، امید، حسرت و ترس بود و چشمانش انگار با آدم حرف می‌زد و دستان کوچکش جایگاه خار‌های ریز و درشت گل‌های سرخ بود. شیشه را پایین کشیدم و صدایی نحیف و زار به من گفت: آقا تو روخدا از من چند شاخه گل بخر.
خواستم شاخه گلی را از دستش بگیرم که 60 ثانیه به پایان رسید و چراغ سبز شد و مجبور شدم حرکت کنم. از داخل آیینه ماشین کودکانی دیده می‌شد که هر کدام با اسپند، گل، دستمال کاغذی، آدامس وغیره در سر چهارراه منتظر قرمز شدن چراغ راهنمایی رانندگی بودند.
از نگاه‌هایشان پیداست که غم و حسرتی بزرگ در دل دارند و دوست دارند مانند دیگر فرزندان این سرزمین مزه کودکی را حس کنند، یعنی همان توپ بازی‌ها و زمین خوردن ها؛ اما افسوس که برچسب‌هایی مانند کودک‌کار، کودک خیابان، کودک بدسرپرست و در سرنوشت آنان رقم خورده است.
کودکان کار بی‌دلیل آواره خیابان‌ها نشده‌اند و پشت پرده این التماس‌ها مشکل یا معضلی نهفته است که شاید برخی از این علل در آنها مشترک باشد؛ داشتن والدین بیمار و معتاد و مشکلات معیشتی و والدین بی کفایت از جمله دلایلی است که اکثر کودکان کار را راهی خیابان می‌کند.
اما به راستی که آینده این کودکان قرار است چگونه رقم بخورد؟ چرا روز به روز بر تعداد کودکان کار افزوده می‌شود؟ وظیفه دولت و جامعه در قبال این کودکان چیست؟
بر اساس آمار منتشر شده توسط سازمان بهزیستی 14 هزار کودک کار در کشور وجود دارد که 85 درصد از کودکان کار شناسایی شده اتباع خارجی هستند و براساس آمار منتشر شده برآورد می‌شود بین 800 تا 1000 کودک کار در استان کرمانشاه وجود داشته باشد.
برخورد جدی با گردانندگان احتمالی باندهای متکدیان
محمدرضا آمویی سرپرست فرمانداری کرمانشاه در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم در کرمانشاه، با اشاره به اینکه غذا دادن و پول دادن به متکدیان و کودکان کار از سوی مردم یکی از معضلات شهر کرمانشاه است اظهار داشت: در این حوزه نیاز به فرهنگ‌سازی داریم و مسئولان و دستگاه‌های متولی در زمینه جمع‌آوری متکدیان و ساماندهی کودکان کار وظایفی دارند.
وی با بیان اینکه مجتمع اردوگاهی چشمه سفید باید فعال شود و با نزدیک شدن به تعطیلات تابستانی و ورود مسافران، ساماندهی متکدیان در دستور کار قرار گرفته است عنوان کرد: نخبگان دستورالعمل‌های مناسبی را در حوزه متکدیان تدوین کرده‌اند و چنانچه مسئولان آنها را به صورت دقیق اجرا کنند به نتایج خوبی دست خواهیم یافت.
آمویی گفت: براساس هماهنگی بین دستگاه قضایی و پیش بینی سوءاستفاده از متکدیان از سوی افراد خاص، با این افراد به صورت ویژه برخورد می‌شود و برای جمع‌آوری و برخورد با گردانندگان احتمالی این باندها اقدامات مؤثری از جمله تعیین اشد مجازات انجام می‌شود.
ارائه خدمات حمایتی و آموزشی به 400 کودک کار در کرمانشاه
بهزاد شهبازی مدیرکل بهزیستی استان کرمانشاه در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم در کرمانشاه، با بیان اینکه کودکان به‌عنوان گروهی آسیب پذیر در معرض انواع تهدیدها قرار دارند اظهار داشت: کودک کار طبق قانون به فرد زیر 18 سال که به دلایل مختلف مانند بدسرپرستی، بی‌سرپرستی، مشکلات اقتصادی و فرهنگی مجبور به کار کردن می‌شوند تا نیازهای روزمره زندگی را تأمین کنند، گفته می‌شود.
وی با اشاره به اینکه بهزیستی خدمات مختلفی به این کودکان ارائه می‌دهد عنوان کرد: این خدمات شامل مواردی از قبیل جذب و شناسایی، تشکیل پرونده، ارائه خدمات مددکاری و روانشناختی، خدمات آموزشی، حرفه آموزی و غیره است.
شهبازی عنوان کرد: در مواردی که لازم باشد کودکان بی‌سرپرست و بدسرپرست در مراکز شبانه روزی نگهداری می‌شوند.
مدیرکل بهزیستی استان کرمانشاه با اشاره به اینکه طبق برآوردهایی که انجام شده است 1000 کودک کار در استان کرمانشاه وجود دارد گفت: به بیش از 400 کودک کار و خانواده آنها در یک مرکز اقامتی و دو مرکز حمایتی - آموزشی خدمات ارائه می‌دهیم.
وی با بیان اینکه هر کدام از مراکز حمایتی - آموزشی بهزیستی ظرفیت پذیرش 120 کودک کار را به صورت روزانه دارد خاطرنشان کرد: در این مراکز خدماتی مانند حرفه آموزی، برنامه‌های تفریحی گروهی، بازدید از منازل کودکان، ورزش، برنامه‌های آموزشی بازگشت به تحصیل، جلسات مشاوره و روانشناختی و غیره ارائه می‌شود.
شهبازی گفت: یک مرکز شبانه‌روزی با ظرفیت 25 نفره در سطح استان برای کودکان خیابانی داریم که در این مرکز کودکانی که بدسرپرست هستند یا اینکه مورد آزار قرارگرفته‌اند، خانواده از آنها حمایت نکرده یا اینکه بعضا مورد سوءاستفاده قرار گرفته‌اند نگهداری می‌شوند تا زمانیکه شرایط مساعد برای بازگشت آنها فراهم شود.
مدیرکل بهزیستی استان کرمانشاه، به محلات حاشیه نشین کرمانشاه اشاره و تاکید کرد: بیشتر کودکان کار در سطح شهر از این محلات هستند و این موضوع به دلیل این است که فرهنگ کار کردن کودک در این محلات رایج است و برای رفع این موضوع ما نیازمند ورود سازمان ها و دستگاه های فرهنگی در این زمینه هستیم.
وی عنوان کرد: وظیفه بهزیستی سلامت اجتماعی جامعه است و ما با آسیب های اجتماعی مقابله می‌کنیم همچنین طبق قانون، اشتغال کودکان ممنوع است و همشهریان عزیز می‌توانند از طریق ارژانس اجتماعی 123 موارد اشتغال کودکان را به بهزیستی اطلاع دهند.
گرفتن پول بدون انجام کار سبب توسعه تکدی‌گری در جامعه می‌شود
مجتبی جوکار کارشناس ارشد روانشناسی بالینی در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم در کرمانشاه، با اشاره به اینکه کودکان کار در شرایط بسیار نامطلوب از نظر تغذیه، بهداشت و انجام کارهای خطرناک و حاد به سر می‌برند، اظهار داشت: این کودکان می‌توانند به راحتی بازیچه دست بزهکاران حرفه‌ای اعم از سارقین یا باندهای توزیع مواد مخدر، عوامل ایجاد خانه‌های فساد و غیره قرار گیرند.
وی عنوان کرد: عدم بهره‌گیری از آموزش و تحصیل علم و فن و مهارت‌های زندگی کودکان کار را به سمت ناهنجاری‌های اجتماعی و فرهنگی سوق می‌دهد.
جوکار با تأکید بر اینکه کودکی یکی از دوران مهم زندگی است گفت: افرادی که کودکی سالمی نداشته‌اند ممکن است در بزرگسالی دچار مشکلات روحی و روانی شوند در نتیجه به انجام انواع بزهکاری روی آورند.
این کارشناس ارشد روانشناسی بالینی بیان کرد: کودکان کار به طور عمده با بحران‌های فکری دست و پنجه نرم می‌کنند و این موضوع در بزرگسالی نیز آنها را در مسائلی همچون ازدواج، اشتغال صحیح و تحصیل با مشکل مواجه می‌کند.
وی با اشاره به اینکه کودکان کار باید تحت جلسات روانشناختی و روان درمانی باشند افزود: این کودکان به دلیل شرایط خانوادگی و شرایط محیطی که در آن فعالیت می‌کنند می‌توانند در بزرگسالی به افراد هنجارشکن و بزهکار تبدیل شوند و حتی در زندگی زناشویی و ارتباط با فرزندان خود با مشکل مواجه شوند.
جوکار گفت: کودکان کار نیز به عنوان افرادی که در این جامعه زندگی می‌کنند، مستحق احترام هستند بنابراین در برخورد با چنین کودکانی باید ضمن حفظ آرامش، رفتار محترمانه با آنها را فراموش نکنیم چراکه این حق طبیعی هر فرد است.
این کارشناس ارشد روانشناسی بالینی اظهار کرد: با توجه به ناملایمات جامعه با کودکان و رفتار نامناسب والدین، این کودکان در محیط خانواده در اغلب مواقع احساس خلاء می‌کنند که این احساس منجر به افزایش گرایش بسیاری از این کودکان به اعتیاد خواهد شد یا امکان دارد در صورت دریافت آزار از جامعه، خود نیز فردی آزارگر شوند زیرا در این مواقع رفتارهای دریافت شده در زندگی را در جامعه انعکاس می‌دهند.
وی به اینکه چطور از کودکان خرید کنیم اشاره کرد و افزود: مردم نباید به این کودکان پول اضافه دهند و باید تنها در راستای خرید کردن به این کودکان کمک شود زیرا گرفتن پول بدون انجام کار سبب توسعه تکدی‌گری در جامعه خواهد شد.
جوکار گفت: رفع مشکل کودکان کار نیازمند عزم و اراده ملی است و تمام سازمان‌ها و ادارات مرتبط باید پای کار باشند و دلسوزانه اقدام کنند.
حمایت معیشتی، فرهنگی و اجتماعی از خانواده کودکان کار که هم‌اکنون به وفور در جامعه قابل مشاهده است، می‌تواند معضل کودکان کار را تا حد قابل توجه‌ای کاهش دهد و موضوع کودکان کار نیازمند ورود و همکاری دستگاه‌ها و ادارات مختلف است و مسئولین باید این را بدانند که نجات حتی یک کودک در زمان حال از مبتلا شدن به آسیب‌های اجتماعی، منجر به نجات ده‌ها نفر در آینده از عوارض وجود افراد کج‌رفتار و ناهنجار خواهد بود.
