گذر آهسته صادرات از مانع کرونا

در گزیده‌ای از گزارش روزنامه آرمان ملی می‌خوانیم: اقتصاد ایران نیز از این آسیب دور نمانده و جدیدترین آمار گمرک ایران از وضعیت تجارت کالایی کشور (بدون نفت خام) در فروردین‌ماه 99 خبر از کاهش 36درصدی ارزش صادرات به همراه کاهش 17درصدی ارزش واردات نسبت به فروردین سال گذشته می‌دهد. با این حال محمد لاهوتی - رئیس کنفدراسیون صادرات ایران - به تازگی اعلام کرده است: بعد از شوک ابتدایی کرونا به تجارت ایران و بسیاری از کشورهای جهان، از ابتدای اردیبهشت‌ماه بهبود نسبی در عملکرد صادراتی به ثبت رسیده است. اخیرا رئیس کل بانک مرکزی نیز اعلام کرده بود که با توجه به روند احیای مجدد و تدریجی صادرات غیرنفتی و نفتی بعد از کنترل شیوع کرونا، پیش‌بینی این بانک، حاکی از برگشت وضعیت طبیعی صادرات غیرنفتی و عرضه ارز به روال گذشته است.

وضعیت تجارت جهانی از آن رو مورد توجه ویژه کشورها قرار دارد که در نتیجه بهبود شاخص‌های آن، چرخ تولید به راه افتاده، اشتغال حفظ می‌شود و می‌تواند زمینه را برای اشتغالزایی بیشتر نیز فراهم کند. در همین حال، می‌تواند به ایجاد توازن در بازارهای مختلف کمک و از افزایش فقر جلوگیری کند. کاهش تولید و تجارت جهانی در ماه‌های گذشته، بازار نفت را نیز به شدت تحت تاثیر قرار داد و موجب زیان چشمگیر تولیدکنندگان شد. کشور ما نیز اگرچه از آغاز مجدد تحریم‌های نفتی با کاهش صادرات طلای سیاه مواجه بود اما با این حال از این بازار پرزیان آسیب دید. از سوی دیگر ایران که به دلیل همین تحریم‌های بین‌المللی در تجارت نفت، اتکای زیادی به تجارت خارجی غیرنفتی پیدا کرده، از آغاز شیوع کرونا و بسته‌شدن مرزها، دچار ضربه مضاعفی شد. کاهش 36درصدی صادرات ایران در فروردین‌ماه که به طور طبیعی از میزان عرضه ارز صادراتی در سامانه نیما هم کاسته بود موجب افزایش بی‌رویه نرخ دلار و یورو در صرافی‌های بانکی و بازار آزاد نیز شد. تجارت مبتلا به کرونا در این مدت، خواب صنایع و تولید و در نتیجه تعدیل نیروهای کار و افزایش آمار بیکاری را در اغلب کشورهای جهان در پی داشته است. با این حال در مورد ایران، بنابر اظهارات لاهوتی به نظر می‌رسد افق تجارت با گشایش تدریجی مرزها و از سرگیری واردات و صادرات، مجددا روشن شده باشد.

پیام‌های افزایش عرضه ارز در نیما

بانک مرکزی بر اساس گزارش‌های ماهانه سامانه نیما، اعلام کرده است که در روزهای کاری 20 تا 24 اردیبهشت‌ماه سال جاری، میزان عرضه ارز توسط بانک مرکزی و صادرکنندگان در این سامانه به حدود 313میلیون یورو رسیده است که نسبت به روزهای کاری مشابه هفته پیش از آن، یعنی 13 تا 17 اردیبهشت‌ماه حدود 48درصد رشد نشان می‌دهد. همچنین مقایسه میزان عرضه و تقاضای حواله‌های ارزی در سامانه نیما طی دوره مورد بررسی حاکی از رشد مناسب عرضه ارز توسط بانک مرکزی و صادرکنندگان به منظور پوشش تقاضای بازار است. همچنین تقاضای بالفعل ارز در سامانه نیما در دوره 20 تا 24 اردیبهشت‌ماه حدود 138میلیون یورو بوده است که نسبت به دوره زمانی 13 تا 17 اردیبهشت‌ماه حدود 23درصد افزایش یافته است. این آمارها که به تازگی انتشار یافته‌اند نشان از بهبود وضعیت تجارت خارجی ایران به‌ویژه در بخش صادرات دارند. در هفته‌های گذشته و با افول موج کرونا در ایران و کشورهای همسایه، برخی مرزها مجددا گشایش یافته و تجارت از سر گرفته شده بود.

به گفته رئیس کنفدراسیون صادرات، ایران از ابتدای کرونا در مرزهای آبی خود محدودیت جدی نداشته و تردد برای جابه‌جایی کالاهای ضروری و تجاری ادامه یافته بود. همچنین در هفته‌های گذشته نیز ظرفیت حمل و نقل ریلی به کمک تجارت آمده و در مرزهای مشترک با کشورهایی مانند ترکیه یا ترکمنستان جابه‌جایی کالاهای صادراتی با قطار انجام شده که نشان‌دهنده لزوم توجه جدی به ظرفیت این حوزه است. از آنجا که ترکمنستان دروازه ورود به بازار آسیای میانه و ترکیه نیز کانال تجاری ایران با اروپاست، این دو کشور برای تجارت ایران اعم از صادرات و واردات بسیار مهم تلقی می‌شوند. با این حال، جدیدترین بررسی‌های اتاق بازرگانی تهران نشان می‌دهد که برای مثال، ارزش تجارت مشترک ایران و ترکیه در سه ماهه نخست سال 2020 میلادی، حدود 70درصد کاهش داشته است. بر این اساس، ایران و ترکیه در فصل نخست سال 2020 حدود 645میلیون دلار تجارت کالایی صادرات و واردات داشته‌اند که نسبت به فصل نخست سال 2019 با کاهش 70درصدی مواجه شده است.

بررسی‌ها نشان می‌دهد صادرات ایران به ترکیه از دومین فصل سال 2019 میلادی روند کاهشی به خود گرفته و در فصل پایانی سال 2019 به عدد 268میلیون دلار رسیده است. این عدد با رشدی محدود در نخستین فصل سال جاری میلادی در عدد 270میلیون دلار توقف کرده است.

• ویروس کرونا
• توسعه صادرات
• اتاق بازرگانی تهران