گریز چین از دلار آمریکا / یوان دیجیتال سلاح تحریم آمریکا را از کار می‌اندازد
نشریه اقتصادی اکونومیست طی تحلیلی با اشاره به تلاش چین برای کاهش وابستگی به دلار آمریکا با راه‌اندازی یوان دیجیتال نوشت: یوان دیجیتال کارآیی سلاح مالی آمریکا را کاهش می‌دهد و از دقت آن می‌کاهد.
به گزارش خبرگزاری تسنیم به نقل از اکونومیست، چین در رزمایش‌های نظامی اخیر خود حمله به تایوان را شبیه سازی کرده است. در شبکه‌های اجتماعی و در سطوح علمی و سیاسی چین، از جنگ سخن گفته می‌شود.
مقامات مالی چین نیز بدون شک برای این جنگ آماده می‌شوند. چینی‌ها شاهد تحمیل تحریم‌های فلج کننده آمریکا و متحدانش بر بانک‌های روسی و قطع ارتباط روسیه با شبکه بین‌المللی سوئیفت بوده‌اند. حمله چین به تایوان نیز می‌تواند پیامدهای مشابهی در پی داشته باشد و فعالیت‌های بانکی چین در خارج را متوقف کند. در جنگ علیه تایوان مشخص نیست کدام طرف برنده خواهد شد؛ اما در یک جنگ مالی، مسلماً آمریکا برنده می‌شود.
وابستگی چین به دلار از مدت‌ها پیش یک عامل سرخوردگی در چین بوده است. این وابستگی نه‌تنها باعث آسیب پذیری چین در برابر تحریم‌ها شده است؛ بلکه اقتصاد این کشور را در معرض تکانه‌های اقتصاد آمریکا قرار داده است. از نظر مقامات چینی بسیار ناخوشایند است که بزرگ‌ترین کشور صادرکننده جهان و بزرگ‌ترین وام دهنده در جهان وابستگی شدیدی به پول ملی بزرگ‌ترین واردکننده جهان و بزرگ‌ترین وام‌گیرنده جهان داشته باشد.
یک دهه است که چین سعی دارد یوان را به عنوان ارزی جایگزین برای دلار جا بیندازد. اما این تلاش به دلیل خروج کنترل نشده سرمایه از چین، موفقیت‌آمیز نبوده است.
بانکداران اندکی هستند که فکر می‌کند یوان در آینده نزدیک جای دلار را به عنوان ارز رایج جهان می‌گیرد، اما این مسئله مقامات چینی را ناامید نکرده است. آنها اهداف دیگری را که واقع بینانه تر است دنبال می‌کنند.
تکنوکرات‌های چینی به ویژه در نظر دارند یک سیستم پرداخت بین‌المللی را راه‌اندازی کنند که تجارت با شرکایشان را آسان‌تر کند و آمریکا نتواند آن را مسدود کند. آنها امیدوارند این سیستم به رواج یوان در اقتصاد جهانی کمک کند بدون آن که مجبور باشند قوانین داخلی خود در مورد کنترل سرمایه را اصلاح کنند.
تکنولوژی‌های جدید می‌تواند به چینی‌ها در این زمینه کمک کند. چین از ماه می 2020 یوان دیجیتال را راه‌اندازی کرده است. ساکنان 23 منطقه در 15 ایالت چین می‌توانند کیف پول الکترونیکی را در گوشی‌های تلفن همراه خود دانلود کنند. 260 میلیون نفر و 4.5 میلیون مغازه در چین می‌توانند از یوان دیجیتال در معاملات خود استفاده کنند. تاکنون از یوان دیجیتال در 260 میلیون فقره معامله به ارزش 83 میلیارد یوان برابر با 12 میلیارد دلار استفاده شده است.
مقامات چینی می‌گویند یوان دیجیتال فقط برای استفاده در بازار داخلی راه‌اندازی شده است. این ارز برای کاربرد در معاملات خرد طراحی شده است. اشخاص و شرکت‌های غیرمالی می‌توانند یوان دیجیتال داشته باشند.
اما برخی دانشمندان چینی اهداف بلندتری را می‌بینند. سان لیجیان از دانشکده فودان معتقد است یوان دیجیتال شاید بتواند جایگاه انحصاری دلار را بشکند و پروژه‌های مربوط به ابتکار یک کمربند یک جاده و برنامه‌های توسعه زیرساختی در خارج را تامین مالی کند. در آمریکا نیز برخی‌ها هستند که نگران یوان دیجیتال هستند. کتابی اخیراً در آمریکا منتشر شده است که می‌گوید یوان دیجیتال می‌تواند نقش مهمی در بین‌المللی کردن پول ملی چین ایفا کند. به ویژه کشورهایی که سعی دارند تحریم‌های آمریکا را دور بزنند از یوان دیجیتال به عنوان کانالی جایگزین برای دلار آمریکا در مبالات تجاری خود استفاده خواهند کرد.
یوان دیجیتال از چند جهت می‌تواند به بین‌المللی کردن پول ملی چین کمک کند. یوان دیجیتال پرداخت‌ها برای مبادلات تجاری را برای خارجی‌ها آسان‌تر و ارزان‌تر می‌کند و بلوکه کردن این مبادلات توسط آمریکا را سخت‌تر می‌کند. این ویژگی، محبوبیت و مطلوبیت یوان را افزایش می‌دهد.
در داخل خاک چین، پرداخت ها با یوان دیجیتال، سریع و بدون کارمزد است. هنوز مقرراتی در مورد استفاده از یوان دیجیتال در خارج از خاک چین وضع نشده است اما ممکن است در آینده تسهیلاتی برای تشکیل کیف پول یوان دیجیتال توسط خارجی‌ها و معامله با آن فراهم شود.
وقتی یک خارجی بتواند به یک کیف پول دیجیتال دسترسی پیدا کند می‌تواند با افراد دیگری که چنین کیف‌هایی دارند فارغ از هرگونه محدودیت جغرافیایی، معامله کند و این کار سریع و ارزان خواهد بود. در مراحل اول، معاملات محدود به شرکت‌ها یا مشتریان چینی خواهد بود؛ اما زمانی که کیف پول‌های الکترونیکی خارجی‌ها افزایش قابل ملاحظه‌ای می‌یابد می‌توان انتظار داشت دو طرف غیر چینی، با یوان دیجیتال اقدام به معامله با هم کنند.
شاید انجام مبادلات تجاری بین کشورها با یوان دیجیتال در آینده نزدیک رخ ندهد. اما راه‌اندازی یوان دیجیتال، بسیاری از دولت‌های دیگر در جهان را نیز به فکر راه‌اندازی پول ملی دیجیتال برای خود و تبادل با پول‌های دیجیتال سایر کشورها انداخته است. برای مثال بانک مرکزی هنگ‌کنگ برنامه‌ای را با عنوان «ام بریج» طراحی کرده است که بانک‌های مرکزی چین، امارات، تایلند و بانک تسویه حساب‌های بین‌المللی به آن پیوسته‌اند.
پلتفرم‌هایی مثل این می‌تواند در نهایت برای انجام پرداخت‌های بین‌المللی مورداستفاده قرار گیرد و هزینه مبادلات مالی را به‌شدت کاهش دهد. هزینه انتقال 500 دلار از بانکی در آفریقای جنوبی به چین حدود 14 درصد یا 70 دلار است، اما با توجه به تکنولوژی به کار رفته در یوان دیجیتال می‌توان این رقم را با هزینه بسیار کمتری جابه‌جا کرد چرا که هزینه و انرژی که صرف انتقال و ذخیره پول از این طریق می‌شود بسیار کمتر از سازوکارهای بانکی است.
غیرمتمرکزسازی امور بانکی و ایجاد رقابت بین پلتفرم‌های مختلف نیز به کاهش هزینه‌ها کمک می‌کند. به علاوه یوان دیجیتال از نظر دولت چین امری استراتژیک است نه تجاری بنابراین فارغ از منطق سود و زیان، از آن در برابر سیستم‌های دیگر حمایت خوبی خواهد کرد.
*یوان دیجیتال سلاح تحریم آمریکا را از کار می اندازد
ارزهای دیجیتال در برابر تحریم‌ها نیز آسیب پذیری کمتری دارند. واکنش آمریکا به جنگ اوکراین نشان داده است دولت‌های غربی می‌توانند بانک‌های خارجی را با اخراج از سوئیفت از کار بیندازند. همچنین دولت آمریکا می‌تواند ارتباط یک کشور را با نهادهای مالی خود قطع کند که در نتیجه بانک‌های آن کشور نمی‌توانند عملیات تسویه دلاری با سایر نقاط جهان را انجام دهند. پرداخت‌ها با یوان دیجیتال نه به دلار و نه از طریق سوئیفت انجام می‌شود و به‌راحتی سیستم بانکی جهانی را دور می‌زند.
بنابراین یوان دیجیتال کارآیی سلاح مالی آمریکا را کاهش می‌دهد و از دقت آن می‌کاهد. این امر انگیزه‌ای می‌شود برای استفاده و کاربرد بیشتر یوان دیجیتال در جهان. البته آمریکا اگرچه نمی‌تواند مانع انجام مبادلات تجاری با یوان دیجیتال شود اما می‌تواند هر کشوری که از این پول استفاده کند را تحریم کند و آن کشور را از سیستم مالی و بانکی خود محروم کند. با این حال باید گفت که دولت آمریکا نمی‌تواند نظارت و کنترلی بر مبادلات با یوان دیجیتال داشته باشد و بنابراین نمی‌تواند تشخیص دهد کدام دولت یا کشور وارد چنین مبادلاتی شده است.
به هر ترتیب هزینه کمتر و آسیب پذیری کمتر در برابر تحریم‌ها، کشورها را به استفاده از یوان دیجیتال تشویق خواهد کرد. اما مقامات چین برای بین‌المللی کردن این پول یک نگرانی دارند و آن خروج ارزهای بین‌المللی از کشور به واسطه یوان دیجیتال است. دولت چین برای ساکنان محلی خود محدودیت‌هایی را در زمینه تبدیل یوان دیجیتال به دلار وضع کرده است؛ اما اگر می‌خواهد یوان دیجیتال به‌عنوان ارزی رایج در سطح بین‌المللی مورداستفاده قرار گیرد نمی‌تواند چنین محدودیت‌هایی را برای شرکت‌ها و کشورهای خارجی وضع کند.
در پایان، سوالی که مطرح می‌شود این است آیا در خارج از چین کسی یوان دیجیتال را می‌خواهد یا نه؟ شاید کشورهای فقیر بگویند بله. انجام مبادلات مالی به دلار برای کشورهای فقیر در آفریقا بسیار هزینه بر و سخت است. عرضه دلار در آن جا پایین است. فعالان اقتصادی در آن جا هفته‌ها منتظر می‌مانند و مبالغ هنگفتی را به عنوان کارمزد و رشوه برای دسترسی به دلار می‌پردازند. همین حالا بسیاری از شرکت‌ها در کشورهای فقیر از روی اجبار به مبادلات مبتنی بر یوان روی آورده‌اند.
در کل باید گفت فعلاً ارز دیجیتال جذابیت کمتری در اقتصاد نسبت به ارزهای واقعی دارد. اما در بلندمدت شاهد اهمیت و نقش بیشتر ارزهای دیجیتال در اقتصاد جهان خواهیم بود.