1500 میلیارد تومان پول در اتاق بازرگانی ناپدید شد

به گزارش تابناک اقتصادی؛ براساس قانون مصوب سال 1369 و اصلاحی سال 1390، اتاق بازرگانی ایران (به‌اختصار اتاق ایران) به‌منظور کمک به فراهم آوردن موجبات رشد و توسعه اقتصاد کشور، تبادل افکار و بیان آرا و عقاید مدیران صنعتی، معدنی، کشاورزی و بازرگانی تاسیس شده است. قانون می‌گوید (ماده 2 قانون تاسیس اتاق بازرگانی) اتاق بازرگانی ایران موسسه‌ای غیرانتفاعی بوده و دارای شخصیت حقوقی و استقلال مالی است. قانونگذار به‌طور سفت و سخت قوانینی را برای تامین منابع مالی اتاق بازرگانی مصوب کرده که شامل حق عضویت سالانه اعضا، تمدید سالانه کارت بازرگانی، سهم 4 در هزار سود سالانه اعضا و سهم 3 در هزار درآمد دارندگان کارت بازرگانی است. اما از آنجا که - طبق ماده 2 قانون اتاق بازرگانی این موسسه - موسسه‌ای غیرانتفاعی است، دیوان محاسبات و سازمان حسابرسی تاکنون به منابع و مصارف اتاق ورود نکرده‌اند. جالب‌تر اینکه قرار بود دریافتی اتاق ابتدا توسط وزارت اقتصاد وصول و به حساب اتاق واریز شود اما اتاقی‌ها از همان ابتدا قانون را دوره زدند و حساب‌ها را شخصی و اتاق را به تاریکخانه بخش خصوصی تبدیل کردند.

گزارش پیش رو ماحصل مدت زمان زیادی تحقیق و پژوهش «فرهیختگان» از وضعیت منابع و مصارف اتاق بازرگانی ایران است. نتایج گزارش نشان می‌دهد تفاوت‌های بسیار اساسی در منابع و مصارف اتاق بازرگانی ایران وجود دارد، به‌طوری‌که فقط در 40 شرکت دریافتی اظهارشده اتاق بازرگانی با ارقام واقعی که باید از این 40 شرکت می‌گرفت، اختلاف 1500 میلیارد تومانی دارد. برخی اعضای اتاق بازرگانی می‌گویند این اعداد مشخص نیست توسط چه کسانی دریافت شده‌اند و کجا هزینه می‌شوند.

این مبالغ امانت فعالان اقتصادی بوده‌اند که باید صرف مواردی همچون کمک به برگزاری نمایشگاه‌های بخش خصوصی در خارج از کشور، کمک به اعزام رایزنان اقتصادی به کشورهای مختلف و امور حقوقی و مشکلات حقوقی فعالان اقتصادی در داخل و خارج و همچنین مشاوره و آموزش فعالان اقتصادی می‌شد، اما گویا این اعداد در تاریکخانه بخش خصوصی گم شده‌اند. لازم به‌ذکر است «فرهیختگان» صرفا اعداد و ارقام پرداختی 4 در هزار 40 شرکت را بررسی کرده که 1500 میلیارد تومان اختلاف با اظهارات اتاق بازرگانی دارد، درحالی‌که تعداد شرکت‌ها ده‌ها برابر این تعداد است، همچنین در بخش 3 در هزار پرداختی تا پایان سال 1400 در کشورمان 23 هزار و 276 کارت بازرگانی فعال وجود داشته است. (آمار وزارت صمت)

درآمد اتاق بازرگانی از کجاست؟

براساس ماده‌واحده قانون اصلاح قانون نحوه تأمین هزینه‌های اتاق‌های بازرگانی و صنایع و معادن جمهوری اسلامی ایران مصوب 11 آبان‌ماه 1372 بخش اول درآمد اتاق‌های بازرگانی از سه در هزار درآمد مشمول مالیات اشخاص حقیقی و حقوقی دارای کارت بازرگانی تامین می‌شود. اما درآمدهای اتاق بازرگانی فقط به منابع سه در هزار مالیاتی خلاصه نمی‌شود، به استناد ماده 77 قانون برنامه پنجم توسعه و به‌منظور تامین امکان فعالیت اتاق ایران در جهت اجرای بند (د) ماده 91 قانون اجرای سیاست‌های کلی اصل 44 قانون‌اساسی و ارائه خدمات بازاریابی مشاوره‌ای و کارشناسی و نیز تقویت و ساماندهی تشکل‌ها، کلیه اعضای اتاق‌های بازرگانی مکلف بودند یک در هزار رقم فروش کالا و خدمات خود را به حساب اتاق ایران پرداخت کنند. با توجه به اتمام برنامه پنجم توسعه، مجلس در سال 1396 در ماده «13» قانون احکام دائمی برنامه توسعه اقتصادی کشور مقرر کرد: «به‌منظور تقویت و ساماندهی تشکل‌های خصوصی و تعاونی و کمک به انجام وظایف قانونی، موضوع بند (د) ماده (91) قانون اجرای سیاست‌های کلی اصل چهل‌وچهارم (44) قانون‌اساسی مصوب 1387 و ارائه خدمات بازاریابی، مشاوره‌ای و کارشناسی کلیه اعضای اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران و اتاق تعاون جمهوری اسلامی ایران مکلف هستند چهار در هزار سود سالانه خود را پس از کسر مالیات برای انجام وظایف به‌صورت سالانه حسب مورد، به حساب اتاق‌های مذکور واریز و تأییدیه اتاق‌های مذکور را هنگام صدور و تمدید کارت بازرگانی و عضویت تسلیم کنند.» بدین معنا که عملا از سال 1396 یک در هزار درآمد مشمول مالیات به 4 در هزار سود مشمول مالیات تغییر پیدا کرد.

عجایب بودجه اتاق بازرگانی

شاید روزی نباشد که اعضای اتاق بازرگانی یک کنایه به نحوه تنظیم بودجه سالانه دولت نزنند. نکته قابل‌تامل اینکه بودجه مصوب و عملکرد اتاق بازرگانی مساله سطح اول گزارش حاضر نیست؛ اما در نوع خود جالب، و عجیب و غریب است. برای نمونه، در بودجه مصوب سال 1399 اتاق بازرگانی برآورد می‌کند منابعش به 222 میلیاردتومان برسد اما منابع اتاق در پایان سال 1399 طبق گزارش تفریغ بودجه 428 میلیاردتومان بوده که حکایت از رشد 93درصدی نسبت به ارقام مصوب بودجه همان سال دارد. براساس صورت مالی نیز، منابع اتاق ایران در سال 1399 بیش از 469 میلیاردتومان بوده است.

نکته جالب دیگر، اینکه در سال 1398 طبق صورت مالی، درآمد اتاق 383 میلیاردتومان، در سال 97 حدود 241 میلیاردتومان و در سال 96 حدود 283 میلیاردتومان بوده است. در اینجا مشخص نیست اتاق بازرگانی رقم 222 میلیاردتومانی بودجه سال 1399 را از کجا می‌آورد، رقمی که حتی از درآمدهای سال 1396 اتاق نیز کمتر است. این درحالی است که طی سال‌های اخیر با تورم‌های بالایی که وجود داشته، درآمد و سود اسمی شرکت‌ها به‌طور جالب‌توجهی طی این مدت رشد داشته است.

برای مثال، سود خالص گروه شستا در سال مالی 1396 درحالی 3/5 هزار میلیاردتومان بوده که این رقم در پایان سال مالی 1399 به بیش از 39 هزار میلیاردتومان رسیده که گواه رشد 11برابری سود این گروه است. طی این مدت سود خالص گروه صنایع پتروشیمی خلیج‌فارس نیز با رشد 7/3برابری از 9/2هزار میلیاردتومان در پایان سال مالی 96 به 67 هزار میلیارد تومان در پایان سال مالی 99 رسیده است. در همین مدت سود خالص فولادمبارکه اصفهان نیز با رشد 8برابری از 7/3هزار میلیاردتومان در سال مالی 1396 به بیش از 58 هزار میلیاردتومان در سال مالی 99 رسیده است.

وضعیت مذکور در شرکت‌های دیگر نیز صدق می‌کند اما مشخص نیست که چرا در بودجه‌ریزی اتاق بازرگانی اعداد پیشنهادی برای منابع به جای افزایش، نسبت به سال 96 روند کاهشی در پیش گرفته است. همچنین رشد 8 تا 11برابری سود غول‌های اقتصادی ایران طی سال‌های 96 تا 99 درحالی رخ داده که طبق اطلاعات صورت مالی حسابرسی‌شده، منابع اتاق بازرگانی طی این مدت 1/6برابر شده است.

اختلاس 1500 میلیارد تومانی!

همان‌طور که در ادامه خواهیم گفت، بررسی‌های مفصل روزنامه «فرهیختگان» نشان می‌دهد تناقض‌های زیادی درخصوص اعداد و ارقام بودجه و درآمد اتاق بازرگانی ایران وجود دارد. آن‌طور که در جدول به‌طور مفصل آمده، بررسی‌های «فرهیختگان» از وضعیت ارقام واقعی و دریافتی اظهار شده توسط اتاق بازرگانی ایران از درآمد 4 در هزار تعداد 40 شرکت بزرگ طی سال‌های 1396 تا 1399 نشان می‌دهد یک اختلاف 1500 میلیارد تومانی بین ارقام اظهارشده در سامانه اتاق بازرگانی و محاسبات از سهم 4 در هزار شرکت‌ها وجود دارد.

به عبارت روشن‌تر، بررسی اعداد و ارقام صورت‌های مالی 40 شرکت بیانگر این موضوع است که ارقامی که شرکت‌ها باید به‌عنوان سهم 4 در هزار به اتاق بازرگانی بپردازند، با ارقامی که اتاق بازرگانی ایران در سامانه‌های خود ثبت کرده، تفاوت نزدیک به 1500 میلیارد تومانی دارد. لازم به ذکر است ارقام جدول صرفا مربوط به سهم 4 در هزار اتاق بازرگانی است و ارقام 3 در هزار به جهت عدم دسترسی به آمار کارت‌های بازرگانی، در این محاسبات لحاظ نشده است. آن‌طور که در جدول آمده است، 40 شرکت طی سال‌های 1396 تا 1399 درمجموع باید یک هزار و 851 میلیارد تومان به‌عنوان سهم 4 در هزار به اتاق بازرگانی پرداخت می‌کردند اما آن عددی که در سامانه اتاق به‌عنوان پرداختی این 40 شرکت ثبت شده، رقم 387 میلیارد تومان است. به عبارتی یک رقم 1464 میلیارد تومانی در این میان گم شده است.

طبق اطلاعات گزارش صورت مالی اتاق بازرگانی ایران نیز کل درآمد اتاق از 4 در هزار مالیاتی طی سال‌های 1397 تا 1399 رقم 242 میلیارد تومان بوده که شامل 13 میلیارد تومان در سال 97، نزدیک به 100 میلیارد تومان در سال 98 و 129 میلیارد تومان در سال 1399 است. اگر رقم 10 تا 12 میلیارد تومان هم به‌عنوان پرداختی سال 96 اضافه کنیم، به رقم 252 تا 254 میلیارد تومان در صورت‌های مالی اتاق خواهیم رسید که فاصله 133 تا 135 میلیارد تومانی با ارقام دریافتی از این 40 شرکت دارد.

باتوجه به اینکه این 40 شرکت از شرکت‌های بزرگ هستند، ارقام گزارش دقیق به نظر می‌رسد. آن‌طور که در جدول به‌طور مفصل آمده، درخصوص شرکت‌ها نیز، بررسی‌ها نشان می‌دهد رقم دریافتی اتاق بازرگانی از صنایع ملی مس ایران طی سال‌های 1396 تا 1399 با رقم واقعی که اتاق باید می‌گرفت تفاوت 172 میلیارد تومانی دارد. در فولاد مبارکه دریافتی اتاق با رقم واقعی تفاوت 143 میلیارد تومانی، در شرکت مپنا تفاوت 138 میلیارد تومانی، در گل‌گهر تفاوت 91 میلیارد تومانی، در چاردملو تفاوت 87 میلیارد تومانی، در پالایش نفت اصفهان تفاوت 84 میلیارد تومانی، در پلیمر آریاساسول تفاوت 82 میلیارد تومانی، در پتروشیمی جم و مارون تفاوت 75 میلیارد تومانی، در پتروشیمی پارس تفاوت 70 میلیارد تومانی و در مابقی شرکت‌ها نیز این رقم از یک تا حدود 70 میلیارد تومان است.

پرداختی فولاد مبارکه معادل 53 درصد درآمد عملیاتی اتاق!

براساس صورت مالی گروه فولاد مبارکه اصفهان، این گروه در سال 1398 حدود 124 میلیارد و 46 میلیون تومان سهم 3 در هزار و 4 در هزار را به اتاق بازرگانی پرداخت کرده است. در سال 1399 نیز گروه فولاد مبارکه اصفهان 108 میلیارد و 37 میلیون تومان به حساب اتاق بازرگانی واریز کرده است. مقایسه دو عدد نشان می‌دهد پرداختی فولاد مبارکه در سال 99 حدود 16 میلیارد تومان کمتر از رقم سال 98 است. در توضیحات صورت مالی گفته شده بخشی از ارقام پرداختی سال 1398 مربوط به بدهی‌های سنوات 1396 و 1397 است.

اما نکته عجیب ماجرا کجاست؟

نکته قابل تامل ماجرا این است که اولا در سامانه‌های اتاق بازرگانی این قابل دسترس نبوده و خبری از این اعداد نیست اما بخش جالب و عجیب ماجرا این است که درحالی اتاق بازرگانی 124 میلیارد تومان سهم فقط از یک گروه دریافت کرده که در همان سال کل درآمد اتاق بازرگانی ایران از سهم 3 و 4 در هزار کشوری حدود 263 میلیارد و 817 میلیون تومان بوده است. به عبارتی درآمد اتاق بازرگانی در گزارش تفریغ بودجه و صورت مالی نشان می‌دهد پرداختی گروه فولاد مبارکه در سال 99 معادل 41 درصد کل درآمد اتاق از این ردیف است.

اما از این جالب‌تر، وضعیت سال 1398 درآمدهای اتاق بازرگانی است. طنز ماجرا اینجاست درحالی درآمد عملیاتی اتاق بازرگانی از 3 در هزار، یک در هزار و 4 در هزار حدود 233 میلیارد تومان ذکر شده که در همین سال فقط گروه فولاد مبارکه اصفهان بیش از 124 میلیارد تومان به اتاق بازرگانی سهم پرداخت کرده است. به عبارتی پرداختی‌های فولاد مبارکه اصفهان معادل 53 درصد کل درآمد عملیاتی اتاق بازرگانی در همان سال 98 است. توجه داشته باشیم طبق رتبه‌بندی هر ساله سازمان مدیریت صنعتی 500 شرکت برتر در کشور وجود دارد که اغلب آنها غول‌های تولید و صادرات ایران هستند.

برای تصور درشتی رقم پرداختی فولاد مبارکه اصفهان به اتاق بازرگانی توجه داشته باشیم. در سال مالی 1399 طبق آمارهای سازمان مدیریت صنعتی میزان فروش 100 شرکت برتر اول کشور 2 هزار و 283 هزار میلیارد تومان و فروش فولاد مبارکه 101 هزار میلیارد تومان بوده است. در سال 1398 نیز فروش 100 شرکت برتر اول کشور 1295 هزار میلیارد تومان و فروش فولاد مبارکه نزدیک به 51 هزار میلیارد تومان بوده است. به عبارتی سهم فولاد مبارکه از فروش 100 شرکت برتر اول کشور در سال 1398 حدود 4 درصد و در سال 1399 حدود 4/4 درصد بوده است. شاید استدلال درستی نباشد اما 4/4 درصد از درآمد عملیاتی اتاق بازرگانی از فولاد مبارکه اصفهان باشد، رقم درآمد عملیاتی اتاق بازرگانی ایران به جای 264 میلیارد تومان حدود 2400 میلیارد تومان برآورد می‌شود.

اما مساله فولاد مبارکه فقط به اینها ختم نمی‌شود؛ چراکه طبق اطلاعات صورت مالی گروه فولاد مبارکه اصفهان، پرداختی فولاد مبارکه در سال 97 به اتاق بازرگانی حدود 13 میلیارد و 700 میلیون تومان بوده اما در سامانه اتاق بازرگانی این رقم 3 میلیارد و 131 میلیون تومان درج شده است. طبق صورت مالی این گروه، در سال 1398 پرداختی فولاد مبارکه به اتاق بازرگانی 124 میلیارد و 46 میلیون تومان است. اما در کمال تعجب، رقمی برای پرداختی فولاد مبارکه در سامانه درج نشده است. در سال 1399 نیز طبق اطلاعات صورت مالی، پرداختی فولاد مبارکه به اتاق درحالی 108 میلیارد و 378 میلیون تومان درج شده که استعلام خبرنگار «فرهیختگان» از اتاق بازرگانی نشان می‌دهد رقمی برای پرداختی فولاد مبارکه در سامانه اتاق بازرگانی درج نشده است.

دم‌خروس اتاق بازرگانی بیرون زد

یک نکته قابل تامل که دم خروس اتاق بازرگانی را آشکار می‌کند، همین رقم پرداختی فولاد مبارکه اصفهان به اتاق بازرگانی است. گفته شد که پرداختی گروه فولاد مبارکه در سال 98 معادل 53 درصد کل درآمد عملیاتی اتاق بازرگانی ایران در همان سال است و در سال 1399 نیز پرداختی این گروه معادل 41 درصد درآمد عملیاتی اتاق است؛ چراکه پرداختی فقط یک شرکت معادل 53 درصد و 41 درصد درآمد عملیاتی اتاق است این همان دم‌خروسی است که از صورت مالی گروه فولاد مبارکه بیرون زده است. پیگیری‌های خبرنگار «فرهیختگان» از اعضای سابق اتاق بازرگانی دو احتمال را مطرح می‌کند: اول اینکه این ارقام به اتاق بازرگانی ایران پرداخت شده و اتاق بازرگانی ایران آن را کتمان کرده اما احتمال دوم این است که ارقام مذکور توسط اتاق بازرگانی اصفهان کتمان شده است.

یک عضو مطلع در اتاق بازرگانی به «فرهیختگان» گفت: «در همان سال 1399 که صورت مالی فولاد مبارکه نشان می‌دهد این گروه 108 میلیارد تومان به اتاق بازرگانی پول پرداخت کرده است، اتاق اصفهان کل دریافتی خودش را حدود 60 میلیارد تومان اعلام کرده است.» وی احتمال می‌دهد اتاق اصفهان با کتمان ارقام مذکور، ارقام را به اتاق ایران یا نداده یا با اطلاع اتاق ایران بوده است. بررسی‌ها هم نشان می‌دهد در استان اصفهان به جزء فولاد مبارکه، 29 غول صنعتی ایران واقع شده‌اند که در رتبه‌بندی سازمان مدیریت صنعتی ایران جزء 500 شرکت برتر ایران طی سال 1399 بوده‌اند. یکی از اعضای پیشکسوت اتاق بازرگانی به «فرهیختگان» می‌گوید: «وقتی پرداختی فولاد مبارکه به اتاق بازرگانی این اعداد است، رقم 60 میلیارد تومان برای اتاق اصفهان شبیه طنز است؛ چراکه این استان دومین منطقه صنعتی ایران پس از استان تهران است.»

یکی از اعضای اتاق بازرگانی تهران به «فرهیختگان» گفت: «ارقام 3 در هزار و 4 در هزار استان‌ها درنهایت همگی به حساب اتاق بازرگانی ایران واریز می‌شود. اتاق ایران نیز بخشی از این پول را به حساب اتاق‌های استانی برمی‌گرداند. البته براساس اظهارات یکی از اعضای اتاق بازرگانی ایران، پرداختی‌های اتاق به استان‌ها متفاوت است و برای برخی استان‌های محروم ممکن است اتاق ایران رقمی از منابع آنها را کسر نکرده و ارقام را کامل پرداخت کند و حتی ممکن است مبلغ کمکی نیز به آنها بپردازد اما بخش قابل‌توجهی از درآمد اتاق‌ها در اتاق ایران تجمیع می‌شود.»

یکی از اعضای اتاق بازرگانی در پاسخ به سوال «فرهیختگان» که آیا ممکن است اتاق استانی مبالغ را به حساب اتاق ایران واریز نکند، می‌گوید: «در مواردی هر اتاقی که این تخلف را کرده باشد فورا رئیس اتاق آن استان برکنار شده است.» وی می‌گوید: «اتاق‌های استانی به جز 3 در هزار و 4 در هزار، مبلغی تحت عنوان عضویت در اتاق دریافت می‌کنند که درآمد اختصاصی خودشان است و یک بخش نیز به‌عنوان سایر درآمدها دارند که این بخش نیز درآمد اختصاصی همان اتاق است. درآمدهایی از جنس اجاره دادن سالن، درآمد آموزش فعالان اقتصادی و بازرگانان و... جزء این بخش دوم منابع اتاق‌های استانی است که در همان محل خودشان هزینه می‌شود.»

سپرده 1000 میلیارد تومانی اتاق

مورد عجیب دیگر در عملکرد اتاق بازرگانی ایران، رشد 172 درصدی درآمد اتاق از سپرده‌های بانکی است. درحالی که اتاق بازرگانی اول سال 99 سود سپرده‌های بانکی خودش برای همان سال 49 میلیارد و 900 میلیون تومان برآورد کرده اما عملکرد سود سپرده‌ها در سال 1399 رقم 135 میلیارد و 657 میلیون تومان بوده که حکایت از رشد 171 درصدی نسبت به رقم بودجه پیشنهادی اتاق بازرگانی دارد. طبق گزارش تفریغ بودجه اتاق بازرگانی، از درآمد 428 میلیارد تومانی سال 1399 حدود 18 میلیارد و 269 میلیون تومان آن از فروش خدمات (کارنه تیر، رتبه‌بندی، گواهی قبولی و امضا و...)، 135 میلیارد و 657 میلیون تومان درآمد غیرعملیاتی (شامل 135 میلیارد و 507 میلیون تومان سود سپرده و 150 میلیون تومان فروش اموال) و 274 میلیارد و 314 میلیون تومان نیز درآمد عملیاتی (شامل 133 میلیارد تومان درآمد 3 در هزار، 5/11 میلیارد تومان یک در هزار فروش و 129 میلیارد و 447 میلیون نیز درآمد از 4 در هزار مالیاتی) بوده است. اما درخصوص سپرده‌های بانکی اتاق بازرگانی ایران حرف و حدیث‌های زیادی وجود دارد. برخی از اعضای اتاق بازرگانی این رقم را حدود 1000 میلیارد تومان برآورد می‌کنند. اگر بخواهیم از سود سپرده‌ها به رقم کلی سپرده‌ها برسیم، می‌توان برآورد کرد اصل سپرده‌ای که سود 135 میلیارد و 507 میلیون تومانی داده، به احتمال زیاد حول‌وحوش 900 میلیارد تومان باشد.

پروژه تبدیل اتاق بازرگانی به تاریکخانه

براساس قانون «نحوه تامین هزینه‌های اتاق بازرگانی» مصوب 1372، از ابتدا قرار بود منابع دریافتی اتاق بازرگانی ابتدا به خزانه دولت واریز شده، سپس به اتاق بازرگانی اختصاص پیدا کند، اما از سال 1377 این منابع بدون‌نظارت دولت و به‌طور مستقیم به حساب اتاق بازرگانی اختصاص یافت و هیچ نظارتی روی آن صورت نگرفت. این اتاق باعث تبدیل اتاق‌های بازرگانی به تاریکخانه‌هایی شد که نه‌تنها عموم مردم، بلکه به‌جز هیات نمایندگان اتاق، دیگر اعضای اتاق بازرگانی هم از جزئیات هزینه و درآمد این نهاد اطلاعی ندارند.

در تاریخ 14 اسفند 1400 نمایندگان مجلس، وزارت امور اقتصادی و دارایی را مکلف کردند وجوه قانون نحوه تامین هزینه‌های اتاق بازرگانی ایران به خزانه‌داری کل کشور واریز و سپس به حساب اتاق بازرگانی و اتاق تعاون تخصیص یابد. در همین خصوص براساس بند «ط» الحاقی به تبصره 18 قانون بودجه 1401، وزارت امور اقتصادی و دارایی از طریق ادارات کل موظف است هنگام صدور تسویه‌حساب‌های آن دسته از مودیان مالیاتی که دارای کارت بازرگانی هستند اصل رسید (فیش) واریزی سه در هزار درآمد مشمول مالیاتی که پس از گردش خزانه به حساب اتاق بازرگانی ایران و اتاق تعاون ایران واریز شده و به تایید اتاق‌ها رسیده است را دریافت کند. لازم به ذکر است قانون اتاق بازرگانی در سال 1369 تصویب و در سال 1373 موادی از آن اصلاح شد. براساس این قانون اتاق بازرگانی ماهیتی خصوصی و غیرانتفاعی دارد و دارای شخصیت حقوقی و مالی مستقل است. به همین دلیل نه دیوان محاسبات توانایی نظارت بر هزینه‌کرد درآمدهای این سازمان را دارد و نه سازمان حسابرسی می‌تواند بر صورت‌های مالی آن نظارت کند، هرچند با توجه به ماهیت بودجه‌ای درآمدهای اتاق، این سازمان‌ها منعی در رسیدگی به آن ندارند. به‌هرحال، هم‌اکنون حسابرسی از اتاق بازرگانی توسط موسسات حسابرسی مستقل انجام و گزارش آن صرفا به هیات نمایندگان اتاق اعلام می‌شود.

مورد جالب چادرملو

محاسبات نشان می‌دهد گروه معدنی و صنعتی چادرملو از سال 1396 تا 1399 باید به‌ترتیب 9/3 میلیارد تومان، 9/10 میلیارد تومان، 6/13 میلیارد تومان و 5/61 میلیارد تومان سهم چهاردرهزار به اتاق بازرگانی پرداخت می‌کرد اما استعلام «فرهیختگان» از اتاق‌های بازرگانی نشان می‌دهد طی سال‌های 96 تا 99 تنها سه‌میلیارد و 204میلیون تومان از پرداختی این گروه در سامانه اتاق بازرگانی ثبت شده است. مورد جالب‌توجه اینکه در صورت مالی سال 96 و 97 گروه چادرملو این رقم برای سال 96 حدود سه‌میلیارد و 474 میلیون تومان و برای سال 97 حدود پنج‌میلیارد و 275 میلیون تومان ذکر و در سال‌های 98 و 99 رقمی در صورت مالی برای سهم اتاق بازرگانی قید نشده است. لازم به ذکر است در صورت مالی سال 98 گروه چادرملو جلوی ردیف هزینه‌های اتاق بازرگانی بدون درج عدد و خالی گذاشته شده است.

مورد شرکت نفت پارس

طبق اطلاعات درج‌شده در صورت مالی شرکت نفت پارس، این گروه از سال 1395 تا 1399 ارقام مربوط به سهم اتاق بازرگانی از یک‌درهزار فروش را درج کرده است. اطلاعات صورت مالی این گروه نشان می‌دهد نفت پارس در سال 95 حدود 672 میلیون تومان، در سال 96 حدود 828 میلیون تومان، در سال 97 حدود یک‌میلیارد و 530 میلیون تومان، در سال 98 نزدیک به دومیلیارد و 300 میلیون تومان و در سال 1399 نیز پنج میلیارد و 852 میلیون تومان سهم به اتاق بازرگانی پرداخت کرده است. این رقم درحالی پرداخت شده که کل درآمد عملیاتی نفت پارس در سال 1399 حدود سه‌هزار و 809 میلیارد تومان بوده است. رقم مذکور (درآمد عملیاتی نفت پارس) حتی نیم‌درصد (فقط معادل 0/17 درصد) میزان فروش 100 شرکت برتر اول کشور در سال مالی 1399 هم نیست که طبق آمارهای سازمان مدیریت صنعتی دوهزار و 283 هزار میلیارد تومان بوده است.

14 ماه تاخیر در تحقیق و تفحص از اتاق بازرگانی

جمعی از نمایندگان مجلس برای انجام تحقیق و تفحص از عملکرد اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران اولین درخواست را در تاریخ 19 بهمن سال 99 به کمیسیون اقتصادی ارجاع دادند. پس از کش‌وقوس‌های زیاد بعد از آن، دو تقاضای تحقیق و تفحص دیگر نیز با همین عنوان در تاریخ‌های هشتم تیر 1400 و سوم آبان 1400 به کمیسیون اقتصادی مجلس ارسال شد. سرانجام کمیسیون اقتصادی در تاریخ 18 آبان 1400 درخواست تحقیق و تفحص از اتاق بازرگانی را تصویب کرد. در همان زمان شهریار حیدری، طراح طرح تحقیق و تفحص از اتاق‌های بازرگانی پس از تصویب طرح تحقیق و تفحص از اتاق در کمیسیون اقتصادی مجلس در مصاحبه‌ای می‌گوید: «تخلفات گسترده‌ای در اتاق‌های بازرگانی درحال رخ دادن است که هم مادی و هم معنوی است. اتاق بازرگانی با سهل‌انگاری‌های خود خسارات مادی زیادی به اقتصاد ایران، تجار، پیله‌وران و... وارد ساخته است. هیچ شفافیت مالی‌ای روی هزینه‌های اتاق بازرگانی وجود ندارد و نمایندگان مجلس خواهان این شفافیت هستند.»

حالا 14 ماه از اولین درخواست تحقیق و تفحص از اتاق می‌گذرد اما مجلس هنوز اقدام خاصی در این خصوص انجام نداده است. همین موضوع باعث شده رئیس کمیسیون اقتصادی در نامه‌ای به رئیس مجلس خواستار تسریع در تصویب تحقیق و تفحص از عملکرد اتاق بازرگانی ایران شود. محمدرضا پورابراهیمی در نامه‌ای که در تاریخ 24 فروردین به محمدباقر قالیباف رئیس مجلس نوشته، با بیان اینکه براساس آیین‌نامه داخلی در تاریخ 20 آذر 1400 گزارش کمیسیون به صحن علنی ارسال شد، از وی درخواست کرده با توجه به رعایت مفاد آیین‌نامه داخلی و نیز با توجه به پیگیری‌های اعضای کمیسیون اقتصادی، خواهشمند است دستور فرمایید با توجه به گذشت بیش از چهارماه از ارسال گزارش کمیسیون اقتصادی، این گزارش در اولین جلسه نظارتی صحن علنی قرائت و به رای گذاشته شود تا پس از تصمیم صحن علنی اقدامات قانونی با تسریع زمانی انجام شود. آن‌طور که پایگاه خبری «نود اقتصادی» نوشته، تا هفته گذشته پنج‌بار گزارش کمیسیون اقتصادی مجلس درباره عملکرد اتاق بازرگانی در دستورکار هفتگی مجلس قرار گرفته اما هربار هیات‌رئیسه زمانی را برای قرائت این گزارش اختصاص نداده است. به نظر می‌رسد نامه محمدرضا پورابراهیمی هم در اعتراض به این موضوع نوشته شده باشد.