35 میلیون هکتار، وسعت کانون‌های گردوغبار داخلی کشور
رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست مدیریت و کنترل کانون‌های گرد و غبار را در گرو مشارکت مردم دانست و گفت: اگر پروژه‌های کنترل گردوغبار ضمن مدیریت، سازگاری و مقابله با پدیده گردوغبار، اقتصادی هم باشند، می‌توانند استقبال و مشارکت بهره‌برداران ازجمله کشاورزان، دامداران و مرتع‌داران را در پی داشته باشد.
به گزارش ایسنا علی سلاجقه در سخنرانی ویدیویی خود در نشست افتتاحیه پنجمین همایش ملی فرسایش بادی و طوفان‌های گردوغبار که صبح امروز (20 بهمن) در دانشگاه یزد انجام شد، اظهار کرد: بررسی‌های انجام‌شده توسط سازمان حفاظت محیط زیست نشان می‌دهد که در حال حاضر وسعت کانون‌های گردوغبار داخلی کشور بالغ بر 35 میلیون هکتار و میزان غبار ناشی از آن‌ها بالغ‌بر 2.4 میلیون تن ذرات زیر یک صد میکرون است.
وی مدیریت و کنترل کانون‌های گردوغبار را صرفاً از سوی سازمان‌های دولتی غیر ممکن دانست و افزود: به این منظور باید سیاست‌هایی را مدنظر قرارداد که به دنبال آن پروژه‌هایی با هزینه کم و اثربخشی بالا با مشارکت مردم انجام شود.
معاون رئیس‌جمهوری درباره جلب مشارکت مردم، اقتصادمحور بودن پروژه‌های کنترل گردوغبار را بسیار مهم ارزیابی کرد و گفت: اگر این پروژه‌ها ضمن مدیریت، سازگاری و مقابله با پدیده گردوغبار، اقتصادی هم باشند، می‌توانند استقبال و مشارکت بهره‌برداران ازجمله کشاورزان، دامداران و مرتع‌داران را در پی داشته باشند.
سلاجقه تصریح کرد: در این راستا تمامی دستگاه‌های عضو ستاد ملی سیاستگذاری و هماهنگی مدیریت پدیده گرد و غبار باید با توجه به وظایفی که در آیین‌نامه هماهنگی پیشگیری و مدیریت پدیده گرد و غبار برای آن‌ها تعیین‌شده است، اقدام لازم را با دقت و حساسیت انجام دهند. در این میان نقش کلیدی برای افزایش اثربخشی و هم‌افزایی اقدام‌ها، انسجام و همکاری بین‌بخشی نیاز است که نقش محوری آن با سازمان حفاظت محیط زیست در قالب آیین‌نامه مزبور است. درواقع انسجام سازمانی نکته کلیدی است که در همه زمینه‌ها از جمله مدیریت، سازگاری و مقابله با گردوغبار و فرسایش بادی مغفول مانده است.
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست خاطرنشان کرد: در آیین نامه یاد شده برای هر یک از دستگاه‌ها وظایفی در نظر گرفته شده است که اگر به نحو شایسته و فارغ از تقابل با وظایف دستگاه‌های همکار به انجام رسد، موجب هم‌افزایی بیشتر و مدیریت سرزمین در سازگاری و مقابله با گردوغبار به‌طور اخص با نتایج بسیار مناسبی همراه خواهد بود.
وی با ذکر یک مثال توضیح داد: از کل مناطق غبار خیز کشور، 15 میلیون هکتار شامل مراتع فقیر است که به منظور مدیریت این کاربری از اراضی نیاز است تا به‌صورت علمی در قالب اقدام‌های مدیریتی همچون قرق و مدیریت چرا و تعداد دام با ظرفیت مراتع متناسب شود. این دو اقدام از مجموعه اقدام‌های اثربخش و کم‌هزینه‌ای است که باید جزو راهبردهای طولانی‌مدت دستگاه‌های متولی باشد و می‌تواند با مشارکت مردم به‌طور گسترده انجام شود.
سلاجقه با بیان این که اراضی زراعی آبی و دیم‌زار 4 میلیون و 500 هزار هکتار از اراضی غبار خیز کشور را شامل می‌شود، تصریح کرد: برای مدیریت و کنترل غبار خیزی در این کاربری اراضی باید آموزش کشاورزی حفاظتی به کشاورزان مدنظر قرار گیرد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که این مهم در وزارت جهاد کشاورزی مغفول مانده است.
وی خاطرنشان کرد: بسیاری از دشت‌ها و تالاب‌های کشور بر اثر کمبود رطوبت، خشک و منشأ تولید گردوغبار شده‌اند که وزارت نیرو باید طبق قانون حفاظت و احیای تالاب‌ها نسبت به تأمین حق‌آبه زیست‌محیطی و سایر اراضی مستعد غبار خیزی مانند دشت‌های سیلابی اقدام کند. این اقدام ها الزاماً به اعتبار زیادی نیاز ندارد و بیشتر عملیات مدیریتی است که می‌توان در راستای اقتصاد مقاومتی مدنظر دستگاه‌های متولی قرار بگیرد و یقیناً اثربخشی و نعمات زیادی را برای کشور در پی خواهد داشت.
رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست با اشاره به زیان اقتصادی پدیده گردوغبار گفت: مطالعاتی که توسط ستاد ملی در 6 استان غبار خیز کشور به‌منظور تعیین خسارت‌های گردوغبار انجام‌شده است، نشان می‌دهد که کل خسارت‌های سالانه ناشی از این پدیده به منابع زیستی و اقتصادی معادل 1.20 درصد از کل GDP (تولید ناخالص داخلی) این استان‌ها بوده و میزان خسارت ناشی از پدیده گردوغبار در یک دوره 10 ساله (1406-1397) معادل 590 هزار میلیارد ریال برآورد شده است که می‌توان گفت، چنانچه با انجام اقدام های مؤثر بتوان گردوغبار را مدیریت و مهار کرد، رفاه اقتصادی جامعه به همین میزان در یک دوره 10 ساله در این 6 استان بیشتر می‌شود.
وی تأکید کرد: با وجود تمامی پیچیدگی‌ها و دشواری‌های پیش روی اقدام‌های مدیریتی و کنترلی گرد و غبار، در برنامه ششم توسعه و با جدی‌تر شدن ضرورت برنامه‌ریزی و انجام عملیات مقابله با پدیده گردوغبار و همچنین با تخصیص منابع مالی از صندوق توسعه ملی با اذن مقام معظم رهبری، انجام اقدامات مقابله با این پدیده از جهش قابل توجهی برخوردار بوده است؛ به‌نحوی‌که علیرغم تمامی محدودیت‌های اعتباری موجود در کشور در مجموع بیش از 28 هزار میلیارد ریال برای مدیریت، سازگاری و مقابله با پدیده گردوغبار و اصلاح شبکه برق هزینه و تخصیص داده‌شده است که منجر به انجام 2.5 میلیون هکتار اقدامات اجرایی توسط دستگاه‌های متولی و تحت نظر ستاد ملی شده است.
به گفته سلاجقه، مدیریت، سازگاری و کنترل پدیده گردوغبار نیازمند هماهنگی، همکاری و مشارکت بخش‌های دولتی، خصوصی، سازمان‌های مردم‌نهاد و مردم محلی در قالب عملیات اجرایی اثربخش با رویکرد اقتصادمحور و در قالب اقتصاد مقاومتی است. رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست یادآور شد: بررسی‌ها نشان می‌دهد که وسعت کانون‌های گردوغبار خارجی تأثیرگذار بر کشور بیش از 270 میلیون هکتار است که میزان غبار خیزی آن‌ها معادل 180 میلیون تن در سال ذرات زیر یک‌صد میکرون است بنابراین لازم است با انجام همکاری‌های بین‌المللی و منطقه‌ای با هماهنگی وزارت امور خارجه و استفاده از ظرفیت کنوانسیون‌ها و نهادهای بین‌المللی، اقدام‌هایی را در خصوص کنترل و مدیریت منشأهای فرامرزی گردوغبار به انجام رساند.
وی افزود: بر این اساس سازمان حفاظت محیط زیست نسبت به تهیه دو برنامه عمل زیر منطقه‌ای شامل برنامه عمل زیر منطقه‌ای منطقه غرب آسیا و برنامه عمل زیر منطقه بخشی از آسیای میانه و غرب آسیا اقدام کرده که امید است بتوان با استفاده از این برنامه‌های عمل، اقدام‌های پیش‌بینی‌شده را با همکاری کشورهای منطقه اجرایی کرد.
رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست پیشنهاد کرد که جهت‌گیری و اهداف مقالات و مطالعات آتی در زمینه مدیریت پدیده گردوغبار به سمت برآورده کردن خواسته‌های مطرح‌شده با رویکرد ارزیابی اقتصادی پروژه‌های اجرایی، در نظر گرفتن پروژه‌های کم‌هزینه و اثربخش، استفاده از فناوری‌های نوین و روش‌های کم آب‌بر مانند استفاده از گونه‌های بومی اقتصادی و سازگار باکم آبی با مشارکت جوامع محلی و سازمان‌های مردم‌نهاد باشد.
به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی سازمان حفاظت محیط‌زیست، سلاجقه نیز از شرکت کنندگان دراین همایش خواست تا با ارزیابی اثربخشی پروژه‌های اجرایی گذشته با رویکرد اقتصاد مقاومتی و لحاظ کردن شرایط اقلیمی کشور به‌ویژه کمبود رطوبت و منابع آب قابل‌دسترس برای اقدام های اجرایی با انجام عملیات آبخیزداری و آبخوانداری که منجر به استفاده از سیلاب‌ها از یک‌سو و افزایش پوشش گیاهی و کاهش غبار خیزی گام های مفیدتری برداشته شود. انتهای پیام