6 هزار آموزشگاه آزاد هنری در کشور داریم / طرحی برای غنی سازی زنگ هنر در مدارس

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، آموزشگاه‌های آزاد هنری در دوران کرونا با مشکلات بسیاری مواجه شدند. کلاس‌ها به طور متناوب تعطیل می‌شد و گاهی برای چند هفته باید آموزشگاه‌ها تعطیل می‌ماندند. همین مسئله کارِ بسیاری از آموزشگاه‌ها را به تعطیلی کشاند. دولت وعده‌های زیادی برای حمایت از آموزشگاه‌ها داده بود. وعده‌هایی که بی‌شک کفافِ میزانِ خسارت‌ها را نمی‌داد.

در هفته گذشته در گفت‌وگو با محمدحسین اسماعیلی مدیرمرکز برنامه‌ریزی و آموزش‌های هنری به طرحِ «هنر برای همه» پرداختیم که اتفاقی مبارک در عرصه آموزش‌های هنری است. در بخش دومِ این گفت‌وگو به آموزشگاه‌های آزاد هنری پرداخته‌ایم و از زوایای مختلف به بررسی اوضاع آموزشگاه‌ها و مشکلاتی که در عرصه آموزش‌های هنری وجود دارد، پرداخته‌ایم.

در ادامه حاصل این گفت‌وگو را می‌خوانید:

آموزشگاه‌های موسیقی در دوران کرونا با مشکلات بسیاری مواجه شدند. بسیاری از این آموزشگاه‌ها به علت تعطیلیِ کلاس‌های حضوری کارشان به تعطیلی کشید. وعده‌های بسیاری هم درباره حمایت از این آموزشگاه‌ها از سوی وزارت ارشاد اعلام شد. آیا این حمایت‌ها به سرانجام رسید؟

با این موضوع موافقم که بیشترین جایی که در دوران کرونا آسیب دید، بخش فرهنگ و هنر بود. اولین جایی که تعطیل می‌شد فرهنگ و هنر بود. اولین جایی که برنامه‌هایش تعطیل می‌شد، همین رویدادهای فرهنگی و هنری بود و علتش هم تجمعی بودن این رویدادها بود.

آموزش‌های هنری هم به دلیل اینکه رودررو بودند، تعطیل می‌شدند. در استان‌ها و در تهران، بسیاری از برنامه‌ها، آموزشگاه‌ها، نگارخانه‌ها، سینماها و... فعالیت‌هایشان مختل شد و آسیب‌های جدی دیدند.

در بخش مساعدت‌ها کمک‌های خوبی در کلان انجام شد. البته ممکن است برخی مصداق‌ها باشند که کمکی دریافت نکرده باشند یا کمک اندکی به آنها شده باشد.

در مجموع برخی تسهیلات و وام‌هایی برای مراکز فرهنگی و هنری در نظر گرفته شد. حتی برای هزینه‌های انشعابات برق، گاز، آب و... این مراکز تخفیف‌های بسیار بالایی در نظر گرفته شد. معافیت مالیاتی هم برای دوره‌های تعطیلی این مراکز در نظر گرفته شد. این مواردی بود که به طور کلی برای دوران کرونا و برای کمک به مراکز فرهنگی و هنری در نظر گرفته شد.

مطمئنا این کمک‌ها جوابگوی آن آسیب‌ها نبود و دولت نتوانست آسیبی که به مراکز فرهنگی و هنری وارد شد را به طور کامل جبران کند.

آموزشگاه‌هایی بودند که در دوران کرونا موفق به گرفتنِ وامی که دولت برایشان در نظر گرفته بود، نشدند.

این نکته را قبول دارم. ما بیش از 6 هزار آموزشگاه داریم و به طور حتم همه این آموزشگاه‌ها وام را نگرفته‌اند. ولی آموزشگاه‌های بسیاری هم این وام را گرفتند.

من در زمان کرونا در استان قزوین بودم و در آنجا به آموزشگاه‌های موسیقی این وام را پرداخت کردیم.

بحث گرفتن مجوز موسسات فرهنگی هنری و آموزشگاه‌های موسیقی، گاهی با حاشیه همراه بوده و متقاضیان معمولا اعتراض‌هایی دارند به این روند. شما برای رفع این مشکلات چه کرده‌اید؟

تمام مواردی که پیش از این بوده بازنگری شده است. آیین‌نامه‌ها، شیوه‌نامه‌ها و حتی مبنای کاری ما در حوزه آموزشگاه‌های آزاد هنری، مصوبه 477 شورای عالی انقلاب فرهنگی است. ما اصلاحیه‌ای بر این مصوبه به شورای عالی انقلاب فرهنگی پیشنهاد دادیم و اکنون به شورای هنر ارجاع شده و در دستور کار قرار دارد و اصلاحاتش انجام می‌شود. بنابراین خیلی از مواردی که تا پیش از این بوده، اصلاح شده است. در رشته‌های مختلف فرهنگی و هنری که هر کدام آموزشگاه‌های خاص خودشان را دارند، غیر از بحث موسیقی که در مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی تفویض نشده، بقیه موارد به استان‌ها تفویض شده است. یعنی در هر استان شوراهای تخصصی استانی زیر نظر دفتر برنامه‌ریزی تشکیل شده و هر استان کار خودش را انجام می‌دهد.

در بخش موسیقی که دفتر ما و شورای مرکزی نظارت بر اموزشگاه‌ها مجوزها را صادر می‌کند؛ ما بسیاری از مسائل را اصلاح کردیم؛ مواد آزمون، شاخص‌ها، استانداردها را طراحی کردیم و کسی که الان می‌خواهد آزمون بدهد، کاملا می‌داند که چه موادی را می‌خواهد آزمون بدهد. در گذشته شخصی که آزمون می‌داده، اصلا از مفاد آزمون با خبر نبوده است.

فکر کنم عملکردی که در این دو سال داشته‌ایم، نشان می‌دهد که چه رشد خوبی در این مدت داشته‌ایم. در همین دو سال بیش از هزار و دویست مجوز جدید در حوزه آموزشگاه‌های آزاد هنری صادر شده که رشد بسیار زیادی نسبت به دوره‌های گذشته داشته است.

در حال حاضر اگر کسی بخواهد آموزشگاهی در یکی از حوزه‌های هنری مانند تئاتر، موسیقی، تجسمی یا سینما بگیرد، حتما خودش باید هنرمند باشد؟

مصوبه همین را می‌گوید. ما یک صاحب امتیاز داریم و یک مدیرمسئول؛ صاحب امتیاز می‌تواند هر فردی باشد که تمکنی دارد و فضایی مناسب در اختیار دارد، به عنوان صاحب امتیاز آن آموزشگاه درخواست مجوز بدهد.

اما برای اینکه آموزشگاه را راه‌اندازی کند و فعالیتش را شروع کند، باید مدیری تخصصی معرفی کند. قانون و قاعده این است.

یعنی هر آموزشگاهِ تخصصی باید صاحب‌امتیاز و یک مدیر مسئول تخصصی داشته باشد. همه این مراحل اخذ مجوز هم از طریق سامانه انجام می‌شود. یعنی از طریق درگاه ملی مجوزها همه مراحل درخواست صدور مجوزها صادر می‌شود. فقط در بخش آموزشگاه‌های موسیقی، یک مصاحبه تخصصی در انتهای کار انجام می‌شود.

یکی از مباحث مهم در حوزه آموزش، بخش کودکان است. پیش‌ترها در مدارس کودکان و نوجوانان با تئاتر، موسیقی، سینما و هنرهای تجسمی آشنا می‌شدند. اما متاسفانه در سال‌های گذشته این میزان آشنایی به شدت کم شده است. شما در دفتر آموزش توانسته‌اید با وزارت آموزش به تعاملات خوبی برسید تا فضاهای مناسبی برای آشنایی دانش‌آموزان با هنرهای مختلف ایجاد شود؟

اقدامات مثبتی در این حوزه انجام شده و جلسات متعددی را با دوستان در وزارت آموزش و پرورش داشته‌ایم که منجر به امضای تفاهم‌نامه‌ای میان وزارت ارشاد و وزارت آموزش و پرورش شد. این تفاهم‌نامه اسفند سال گذشته با حضور وزیر فرهنگ و ارشاد و وزیر آموزش و پرورش به امضا رسید.

یکی از مباحثی که در این تفاهم‌نامه داشتیم، غنی‌سازی زنگ هنر در مدارس بود. در قالب طرحی با عنوان «هر دانش آموز یک هنر» مطرح شد. در جلسه شورای هنر هم این طرح مطرح و قرار شد که فازبندی شود و در آموزش و پرورش این طرح اجرا شود.

اجرای این طرح به این شکل است که بحث استعدادیابی هنریِ دانش آموزان در دستور کار قرار گیرد. برای این منظور هم در درجه اول باید مربیان و معلمان مدارس را آموزش دهیم تا بحث مهارت‌افزایی معلمان هنر انجام شود.

هدف از این کار این است که معلمان تک محوری نباشند و با هنرهای مختلف آشنایی داشته باشند. این کار را از تابستان امسال شروع کردیم و با آموزش و پرورش استان تهران، معلمان هنر را به صورت کارگاهی آموزش دادیم. این کار به صورت پایلوت در استان تهران انجام شد و در آینده برای همه استان‌ها بحث توانمندسازی و مهارت‌افزایی معلمان هنر را انجام خواهیم داد.

پس از این مرحله وارد غنی‌سازی زنگ هنر و استعدادیابی دانش آموزان خواهیم شد.

در زمینه هنرستان‌های هنرهای زیبا چه برنامه‌ای دارید. تعداد این هنرستان‌ها را افزایش دادید و گویا برنامه‌ای دارید که باز هم تعداد آنها را بیشتر کنید.

یکی از سیاست‌های اصلی ما در دفتر توسعه آموزش‌های هنری بحث حمایت، توسعه و تقویت هنرستان هنرهای زیباست. اگر بخواهیم بحث پرورش هنرمند متعهد را در مقطع جوانان و نوجوانان عملی کنیم، یکی از مهمترین مسیرهایش از همین هنرستان‌های هنرهای زیبا می‌گذرد.

در همین دو سال گذشته دوازده هنرستان به هنرهای زیبا اضافه شد. اکنون شصت هنرستان هنرهای زیبا داریم که در رشته‌های هنرهای تجسمی، سینما، انیمیشن، موسیقی و تئاتر مشغول فعالیت هستند و به تربیت هنرجویان می‌پردازند. حدود 7 هزار و صد هنرجو در این هنرستان‌ها مشغول تحصیل هستند.

امسال هم پنج هنرستان جدید دیگر اضافه خواهد شد. برنامه ما این است که تعداد این هنرستان‌های را به 100 هنرستان برسانیم. بحث تخصصی در حوزه هنر و آموزشگاه‌های رسمی را به شدت پیگیری می‌کنیم. بحث به روزرسانی و توسعه رشته‌های فرهنگی و هنری در هنرستان‌های هنرهای زیبا را پیگیری می‌کنیم. بحث ساماندهی ساختار هنرستان‌ها را برای اولین بار با پیگیری‌های انجام شده در دولت سیزدهم، ساختار و چارت سازمانی هنرستان‌ها در سازمان امور اداری و استخدامی تصویب شد. این اتفاق بزرگی است.

اکنون به دنبال این هستیم که بحث تامین پست‌های سازمانی این هنرستان‌ها را پیگیری کنیم.

وقتی این ساختار و چارت سازمانی هنرستان‌ها در سازمان امور اداری و استخدامی تصویب می‌شود، چه اتفاقی برای هنرستان‌ها رخ می‌دهد؟

وقتی که این ساختار مصوب می‌شود، برای هنرستان بودجه و اعتبار در نظر گرفته می‌شود و در ردیف بودجه ثبت می‌شود. در حال حاضر تنها چهارده هنرستان‌مان دارای چارت سازمانی است. این هنرستان‌ها بیش از صد سال قدمت دارند اما تنها چهارده هنرستان‌شان چارت سازمانیِ تصویب شده دارند.

ما قصد داریم که همه این هنرستان‌ها دارای ساختار مصوب باشند و بودجه و اعتبار بگیرند و نیروهای مورد نیازش را جذب کند. این اتفاق بزرگی است که برای هنرستان‌ها رخ خواهد داد.

در بخش کار و دانش هم که در حوزه آموزش‌های مهارتی ما در حوزه آموزش و پرورش است، پیگیری‌های خوبی را انجام داده‌ایم. در حال حاضر 85 استاندارد مصوب هنر در بخش کار و دانش داریم که متولی اصلی‌اش وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است. برنامه ما این است که در یک سال آینده این استانداردها را به 120 استاندارد مهارتی در حوزه کار و دانش ارتقا دهیم.

آزمون‌هایی که ما برگزار می‌کنیم، آزمون‌های رسمی هستند که منجر به صدور گواهی‌نامه‌های معتبر برای آموزش و پرورش می‌شود. در همین دو دوره‌ی گذشته، بیشترین شرکت‌کننده را داشتیم؛ خردادماه حدود 43 هزار نفر از سراسر کشور در آزمونی که برای رشته‌های فرهنگی هنری برگزار کردیم، شرکت کردند. این آزمون‌ها را به شیوه نوین برگزار می‌کنیم؛ یعنی به صورت حضوری و آنلاین. افراد در حوزه آزمون حاضر می‌شوند و با استفاده از سیستم‌ها یا با استفاده از گوشی، آزمونِ آنلاین می‌دهند.

در بخش آنلاین افراد و مجموعه‌های زیادی ورود کرده‌اند و در امر آموزشِ هنرهای مختلف فعالیت می‌کنند. مرکز برنامه‌ریزی و آموزش‌های هنری روی این افراد و مجموعه‌ها نظارتی دارد؟

اگر فقط در حوزه آموزش باشد خلاء قانونی داریم. ما در این اصلاحیه‌ی جدیدی که برای مصوبه 477 شورای عالی انقلاب فرهنگی پیشنهاد دادیم، بحث آموزش‌های آنلاین را هم دیده‌ایم. کسی که به صورت آنلاین می‌خواهد آموزش بدهد، باید بیاید و تایید صلاحیت شود و مجوزهای لازم را کسب کند. این موضوع در دستور کارمان هست که بتوانیم این موارد را سامان‌دهی کنیم.

خیلی از سایت‌هایی که الان مشغول فعالیت هستند، مربوط به نهادهای ارگانی و مجموعه‌های مختلف یا مربوط به موسسات هستند. این سایت‌های اغلب مختصِ آموزش نیستند.

آموزشگاه مجازی را هم در اصلاحیه‌ی مصوبه‌ی جدید دیده‌ایم که برایش مجوز صادر کنیم.

در مرکز برنامه‌ریزی و آموزش‌های هنری سایت مرجعی برای آموزش‌های آنلاین دارید؟

ال ام اسی را برای آموزش‌های آنلاین طراحی کرده‌ایم که در یک سال گذشته در مراحل آموزشی بوده و در پاییز امسال به طور رسمی رونمایی می‌شود.

در حال حاضر چند آموزشگاه آزاد هنری در کل کشور و در تهران داریم؟

در کل کشور 6 هزار آموزشگاه آزاد هنری مشغول فعالیت هستند. در تهران حدود 2 هزار آموزشگاه آزاد هنری داریم.

در حال حاضر تعداد آموزشگاه‌های آزاد هنری رو به افزایش است. گاهی دیده می‌شود که در یک خیابان چندین آموزشگاه مشغول فعالیت هستند. شما برای صدور مجوزها، محدویتی از نظر تعداد ندارید؟ اینکه مثلا در یک محله یا یک خیابان تعداد مشخصی آموزشگاه فعالیت کنند و تعدادشان از یک حد مشخصی بیشتر نشود؟

نه ما اصلا محدودیت نداریم. هر کسی مجوز بخواهد و شرایطش را داشته باشد ما صادر می‌کنیم. چرا باید محدودیت ایجاد کنیم.

اگر این کار را بکنیم به این مفهوم است که ما اگر 10 هزار هنرمند موسیقی داریم، فقط به تعداد محدودی از آنها مجوز آموزشگاه موسیقی می‌دهیم. ما چنین دیدگاهی نداریم.

هر کسی در این دنیای رقابتی بتواند گلیم خود را از آب بیرون بکشد، می‌تواند فعالیت کند. در مسائل اقتصادی روز دنیا این مسائل دیگر مطرح نیست. اگر صدور مجوزها را انحصاری کنیم، حتما حقوق برخی از هنرمندان ضایع می‌شود.

نکته آخر.

ما در حوزه آموزش سعی و نگاه‌مان این است که این حوزه را توسعه، بهبود و ارتقا دهیم. برنامه‌های متعددی را در نظر داریم؛ تالیف کتاب‌های آموزشی، راه‌اندازی نشریه تخصصی آموزش هنر، طراحی نشان ملی آموزش هنر که همه ساله به استادان و بزرگانی که در حوزه آموزش هنر فعالیت می‌کنند اهدا می‌شود.

گنجینه آموزش هنر را هم در نظر داریم که به ثبت و ضبط و نگه‌داری سبک‌های اساتید طراز اول کشورمان اختصاص دارد. این گنجینه را در قالب مولتی مدیا جمع‌آوری خواهیم کرد.

برنامه‌های دیگری مانند المپیاد آموزش‌های هنر را هم در نظر داریم تا به چشم‌انداز مثبتی در حوزه آموزش هنری دست پیدا کنیم.