آثار اجتماعی کرونا در زندگی مردم / تبعات روانی بیماری را جدی بگیریم

نشست بررسی آثار اجتماعی بیماری کرونا ویروس در جامعه و تبعات روانی این بیماری، با حضور دو کارشناس مسائل اجتماعی و روانشناسی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.

به گزارش خبرنگار مهر، نشست بررسی آثار روانی و اجتماعی ویروس کرونا بر جامعه با حضور حسن موسوی چلک رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران و شیما جراحی روان شناس و مشاور خانواده برگزار شد.

جراحی در این نشست با اشاره به اینکه مردم ما آنفلوانزا را در طول سال 3-4 بار تجربه می‌کنند اما بدون هیچ مشکل و ترسی از آن عبور می‌کنند و حالشان خوب می‌شود اما در خصوص مواجهه با ویروس کرونا با فکر کارآمد و ناکارآمد مواجه هستیم به طوری که فکر کارآمد این است که با انجام اقدامات پیشگیرانه مانند شستن دست‌ها و غیره زندگی خود را ادامه می‌دهیم و ناامید نیستیم. فکر ناکارآمد این گونه است که با انجام موارد پیشگیرانه استرس داشته و دچار افکار وسواس گونه می‌شویم که این خود باعث می‌شود به صورت ناخودآگاه و خودکار، علامت اضطراب و وسواس به صورت جدی خود را نشان دهد و سیستم ایمنی بدن را پایین بیاورد.

استرس را از خود دور کنیم

وی افزود: در این مورد به هیچ عنوان نمی‌توانیم به شرایط زندگی عادی برسیم و باید به خاطر داشته باشیم از یک جایی به بعد پیر نمی‌شویم، خوشحال نمی‌شویم، جوان نمی‌مانیم، شاد نمی‌شویم و این استرس است که باعث بروز این اتفاقات و روند زندگی را دچار مشکل می‌کند.

این روان شناس و مشاور خانواده گفت: در حال حاضر که در روزهای پایانی سال و نزدیک عید نوروز هستیم باید روند طبیعی زندگی را ادامه دهیم و هیچ اشکالی ایجاد نمی‌کند. در عین اینکه موارد پیشگیرانه را باید رعایت کنیم باید با کمال طلبی جلو رفتیم و برای فرزندانمان لباس عید بخریم و خود را برای عید نوروز آماده کنیم.

در حال حاضر که در روزهای پایانی سال و نزدیک عید نوروز هستیم باید روند طبیعی زندگی را ادامه دهیم به گفته وی، در غیر این صورت فرزندی که این روزها مدت زمانی را در خانه به سر می‌برد، بعد از پایان و مقابله با ویروس کرونا در جامعه نیز حس بیرون رفتن در او ایجاد نمی‌شود و خواستار این است که همه وسایل تفریح و معلم را به خانه بیاوریم. در این صورت و با بروز این اتفاق فرزند ما دچار مشکل خواهد شد و باید به فکر درمان او باشیم.

این روان شناس با اشاره به اینکه 20 سال پیش با ویروس HIV مقابله کرده‌ایم، اظهار داشت: می‌توانیم با برنامه ریزی و اقدامات پیش گیری کننده جلوی این ویروس را نیز بگیریم اما استرس زیاد باعث می‌شود سیستم ایمنی پایین بیاید و ویتامین بدن کم شده و نتوانیم خود را درمان کنیم.

جراحی با تأکید بر اینکه باید بیماران کرونا ایزوله شوند نه قرنطینه، گفت: بیماری که مدت زیادی در قرنطینه باشد از لحاظ روحی و روانی دچار مشکل می‌شود و تنهایی او را از بین می‌برد. بنابراین نباید آنها را قرنطینه کرد بلکه باید آنها را ایزوله کنیم و احساس همدردی و همدلی با بیمار داشته باشیم.

وی به نقش فضای مجازی و رسانه‌ها در مواجهه با ویروس کرونا اشاره کرد و گفت: اخباری که در فضای مجازی و رسانه‌ها منتشر می‌شود، خود باعث ایجاد ترس و استرس در میان مردم می‌شود. نباید این گونه باشد که هر فردی به خود اجازه اظهار نظر دهد و فقط روان شناسان، پزشکان و افراد درگیر باید به مردم آگاهی دهند که البته این اتفاق نیز تاکنون نیفتاده است.

روان شناس و مشاور اظهار داشت: بعد از گذشت این مدت، تازه کار ما روان شناسان آغاز می‌شود چرا که افراد زیادی دچار وسواس فکری می‌شوند و به ما مراجعه و انتظار درمان دارند.

مدیریت بحران خیلی مهم است

در ادامه این نشست رئیس انجمن مددکاری اجتماعی نیز با اشاره به آثار روانی و اجتماعی مقابله با ویروس کرونا که در میان مردم ایجاد شده، گفت: هر اتفاقی که در جامعه رخ می‌دهد یک گروهی درگیری بیشتری دارند و در خصوص ویروس جدید نیز درگیری کادر مراکز درمانی و بیمارستان‌ها بیش از سایرین است و به همین دلیل باید سیاست گذاری درستی انجام شود تا حوزه بهداشت و درمان از این گروه مراقبت بیشتری انجام دهد.

وی افزود: در دو سه سال اخیر بحران‌های متعددی را در جامعه تجربه کردیم و تجربه نشان داده مدیریت اثربخش و بالعکس می‌تواند اطمینان و عدم اطمینان را در میان مردم به وجود بیاورد. ما در بحران‌ها خوب مدیریت نکردیم و نتیجه این مدیریت بد، ایجاد استرس و نگرانی در جامعه شده است.

ما در بحران‌ها خوب مدیریت نکردیم و نتیجه این مدیریت بد، ایجاد استرس و نگرانی در جامعه شده است موسوی چلک ادامه داد: زمانی که موضوع کرونا در چین مطرح شد دو ماه قبل بود و در حال حاضر 61 کشور درگیر آن هستند. در ایران دو ماه مفید را برای ارائه اطلاعات درست و مفیدبه مردم و ظرفیت سنجی و نیاز سنجی از دست دادیم. مسئولان می‌توانستند با آماده سازی بین بخشی و ارائه اطلاعات پیشگیرانه به مردم، طی این دوماه از بروز اتفاقات بد و بحران ایجاد شده، جلوگیری کنند. در این صورت هم اکنون شاهد ایجاد ترس و استرس و نگرانی‌های زیاد در میان مردم نبودیم.

رئیس انجمن مددکاری اجتماعی با تاکید بر اینکه زیرساخت‌های ما امکان پاسخگویی به مردم را ندارد، گفت: مسئولان بعد از یک ماه به فکر این موضوع افتاده‌اند که برای تهیه ماسک، الکل و غیره نیاز سنجی شود در حالی که دو ماه تمام را از دست دادیم. از سوی دیگر ظرفیت تخت‌های بیمارستانی که داریم می‌توانست با برنامه ریزی درست، مشکلی برای درمان و مداوا و همچنین مراجعه مردم به وجود نیاورد.

وی در خصوص تهیه ماسک به قیمت بالا اظهار داشت: شبکه تولید و توزیع ماسک در حال حاضر دچار مشکل شده و بسیاری از مردم که از قبل اقدام به تهیه این لوازم بهداشتی نکرده بودند، برای تهیه آن دچار مشکل شده و در برخی موارد با قیمت‌های بسیار گزاف آنها را خریداری کردند. در حالی که این تجهیزات برای پیشگیری باید طی این مدت از سوی مسئولان فراهم می‌شد.

موسوی چلک به تناقض و ارائه اطلاعات به مردم اشاره و تصریح کرد: مسئولان اطلاعات یک دست و درستی منتقل نمی‌کنند و هر کسی یک حرف می‌زند در حالی که باید یک مرجع رسمی برای ارائه اطلاعات وجود داشته باشد که متأسفانه ما نداریم. موضوع دیگر شیوه انتقال و سرعت انتقال ویروس است که در مقایسه با ویروس‌های دیگر بسیار زیاد بوده و فراگیری را در میان مردم ایجاد کرده است که این باعث ترس مردم می‌شود.

وی ادامه داد: در خصوص برخی از بیماری‌ها مانند ایدز کسانی نگرانند که رفتار پرخطر دارند اما ویروس کرونا که در همه جا پخش است با آن متفاوت بوده و نشان می‌دهد که باید نگران این ویروس بود. برخی از مردم جامعه، خود مراقبتی را جدی نمی‌گیرند و همچنین بهداشت فردی و محیط را رعایت نمی‌کنند و همین موضوع باعث می‌شود که در هنگام شیوع ویروس، استرس بیشتری داشته باشند.

برخی افراد جامعه خود مراقبتی را جدی نمی‌گیرند و بهداشت فردی و محیط را رعایت نمی‌کنند رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران با تأکید بر اینکه عدم اطمینان از اطلاع رسانی درست مسئولان باعث شده تا مردم استرس‌های روانی و اجتماعی شأن بیشتر شود، خاطرنشان کرد: برخی از این موضوع بهره برداری سیاسی می‌کنند و دعوای بین گروه‌ها باعث می‌شود عدم اطمینان در میان مردم بیشتر شود و در این میان کودکان آسیب پذیرتر می‌شوند.

موسوی چلک گفت: اگر همبستگی در میان مردم ایجاد شود و گران فروشی‌هایی که این روزها شاهدش هستیم نباشد به مرور اضطراب‌ها نیزکم می‌شود. باید بررسی شود که ویروسی که کمترین فوتی را در میان ویروس‌ها را دارد چرا باعث ایجاد ناراحتی شده که البته یکی از مهمترین دلایل آن نداشتن سیاست رسانه‌ای درست در کشور است که باعث تزریق اضطراب در جامعه شده است و باعث می‌شود سرمایه اجتماعی جامعه هم کمتر شده و مردم بیشتر احساس تنهایی کنند و پشتوانه کمتری نیز احساس کنند و از آنجایی که پشتوانه‌ای نداشته، اطمینان نیز کمتر و نگرانی نیز بیشتر می‌شود.

باید جلوتر از فضای مجازی حرکت کنیم

وی یادآور شد: در جامعه چرا باید فضای مجازی جلوتر از فضای رسمی کشور باشد. نااطمینانی از عدم ارائه آمار و ارقام درست و حتی دیرگفتن آمار خود باعث ترس و استرس می‌شود. در حالی که فقط با انجام موارد پیشگیرانه و خود مراقبتی می‌توان با این ویروس مقابله کرد. باید ظرفیتی را برای غربال گری در جامعه ایجاد کنیم و با سیاستگذاری و مدیریت درست از مراکز خصوصی درمانی استفاده شود.

رئیس انجمن مددکاران اجتماعی گفت: در جامعه‌ای که به مدیریت بحران امیدی نیست طبیعی است که وقتی چشم ما به دستان آنها است، استرس‌ها نیز زیاد شود.

وی با اشاره به اینکه ایجاد مرجع رسمی اطلاع رسانی می‌تواند تا حدودی در کم شدن استرس و اضطراب مردم نقش داشته باشد، خاطرنشان کرد: به رغم اینکه دو ماه زمان مفید را از دست دادیم اما باز هم می‌توان با استفاده از ظرفیت‌های کشور و دستگاه‌های مختلف با این بحران مقابله کرد.

به گفته موسوی چلک، نظام روان شناسی و بهزیستی کشور یکی از وظایفش این است که در شرایط بحران برای ذی نفعان خود پروتکلی داشته باشد اما این گونه نیست و مشکل ما این است که انسان‌های در شرایط بحرانیم و زمانی که مشکلی ایجاد شد، همه درگیر آن می‌شویم.

مشکل ما این است که انسان‌های در شرایط بحرانیم و زمانی که مشکلی ایجاد شد، همه درگیر آن می‌شویم وی با اشاره به اینکه به جز شهرداری تهران هیچ سازمانی به سراغ انجمن مددکاری نیامد و از ما کمک نخواست، اظهار داشت: می‌توان از ظرفیت خود محله‌ها، مساجد، پایگاه‌های مقاومت، تشکل‌های غیر دولتی، درمانگاه و پارک‌های محل استفاده کرد و به آنها اطلاعات درست داد و اینگونه روش‌های پیشگیرانه را اعمال کرد.

رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران تأکید کرد: در شرایط فعلی هر کسی جای مردم باشد حق دارد که نگران شود و این طنزها و جک‌هایی که در فضای مجازی پخش می‌شود ناشی از همین نگرانی است.

وی با اشاره به اینکه شرایط بحران آدم‌های خاصی را نیز می‌خواهد، تصریح کرد: وقتی مردم می‌بینند که نه تجهیزات درستی است و نه اطلاع رسانی و نه اقدام درست، در این صورت دچار استرس و نگرانی می‌شوند و در هر خانواده کافی است که یک نفر استرس داشته باشد و به راحتی به اطرافیانش منتقل می‌شود.

موسوی چلک با تأکید بر اینکه خود مراقبتی در ایران رعایت نمی‌شود، ادامه داد: رعایت بهداشت فردی یکی از مواردی است که با اجرای درست آن می‌توان جلوی ویروس را گرفت.

مردم باید بر ترس خود از کرونا غلبه کنند

جراحی به بحران‌هایی که از ابتدای سال 98 در کشور ایجاد شد اشاره کرد و گفت: ابتدای سال را با سیل آغاز کردیم و نوروز 98 بسیاری از مردم به همین دلیل مسافرت نرفتند و بعد از آن نیز اتفاقات بد و بدتری گریبان گیر کشور شد و در پایان سال نیز با ویروس کرونا مواجه شدیم و طبیعی است که در این شرایط کمی مردم نگران و مضطرب باشند اما اگر مدیریت بحران درستی در کشور حاکم شود، می‌تواند جلوی افزایش این ترس و اضطراب را بگیرد و مردم با غلبه بر ترس خود راه‌های پیشگیری از بیماری کرونا را انجام دهند.

وی افزود: از دو ماه قبل اگر روش‌های خودآگاهی و خود مراقبتی را اجرایی می‌کردیم امروز شاید با این حجم زیاد ناامیدی و اضطراب مردم مواجه نبودیم.

از دو ماه قبل اگر روش‌های خودآگاهی و خود مراقبتی را اجرایی می‌کردیم امروز شاید با این حجم اضطراب مواجه نبودیم روان شناس و مشاور اظهار داشت: فردی که دچار بحران شده اگر بخواهد به مشاوره‌های تلفنی رجوع کند، دقیقه‌ای 450 تومان از او می‌گیرند و به همین دلیل در شرایط فعلی حتی امکان استفاده از مشاوره تلفنی را نیز ندارند چرا که هزینه آن بیشتر از مراجعه حضوری است. از سوی دیگر ذهن آگاهی مردم نسبت به این ویروس پایین است و باعث می‌شود سیستم ایمنی به صورت ناخودآگاه پایین بیاید و با افزایش مشکلات جامعه، وقتی برای بررسی مشکلات از نظر روان شناسی باقی نمی‌ماند چرا که کودک 6 ساله‌ای که در خانه حبس شده بعد از یک تا دو ماه نمی‌تواند مانند گذشته دوباره به جامعه بازگردد و در این زمان مشکلات بیشتر خواهد شد.

جراحی خاطرنشان کرد: باید ذهن آگاهی مردم را بالا بیاوریم، اطلاعات درست بدهیم و با آنها صادق باشیم که همه این موارد باعث می‌شود استرس پایین بیاید.

موسوی چلک گفت: آنهایی که خود مراقبتی و حمایت روانی و اجتماعی دارند معمولا در مواجهه با بحران‌ها، استرس و اضطرابشان کمتر است. هر بحرانی که در ایران ایجاد می‌شود پشت سر آن بحران‌های نهفته دیگری وجود دارد. مشکل ما این است که هیچ زمانی از بحران‌ها درس نمی‌گیریم و براساس آمارهای موجود کشور ما جز 10 کشور بحران زا در دنیاست.

وی افزود: براساس این آمار باید آمادگی مواجهه با بحران‌ها را داشته باشیم اما متأسفانه برعکس است. اگر فاصله بین دولت ومردم زیاد نباشد ومدیریت بحران درستی انجام شود در این صورت بسیاری از مشکلات کم خواهد شد.

رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران در خصوص راهکارهای کاهش استرس نیز خاطرنشان کرد: آموزش، آمادگی‌های روانی - اجتماعی و ذهنی، مهارت‌هایی برای عبور و گذر از ترس، ایجاد اطمینان و اعتماد در میان مردم، اطلاع رسانی درست و انتقال درست این اطلاعات، استفاده درست از ظرفیت تشکل‌های غیر دولتی، رسانه‌ها، سازمان‌ها و فضای مجازی و... و. ازجمله راهکارهایی است که می‌توان برای عبور از بحران فعلی و غلبه بر ترس و اضطراب مردم از سوی مسئولان انجام شود.