آزادسازی زندانیان و پیشرفت حقوق شهروندی در سه‌ماهه دوم 1404

باشگاه خبرنگاران جوان - خلاصه‌ای از مهم‌ترین اقدام‌های قابل‌توجه در جمهوری اسلامی ایران در حوزه حقوق بشر و شهروندی (سه‌ماهه دوم سال 1404) به زبان فارسی و انگلیسی از سوی ستاد حقوق بشر منتشر شد.

بر اساس این گزارش، پرونده‌های اخذ رضایت از اولیای دم و عدم اجرای مجازات قصاص برای 86 نفر از محکومین به قصاص در سراسر کشور در سه ماهه دوم سال 1404 منجر به صلح و سازش شد و 359500 (معادل 43/77 درصد) از پرونده‌های مختومه قابل صلح در شعب حل اختلاف سراسر کشور (6514 شعبه) به نتیجه رسید. در این راستا، 5499 نفر از زندانیان آزاد شدند و از ورود 633 نفر به زندان در نتیجه ایجاد صلح و سازش با تلاش شعب شورای حل اختلاف مستقر در زندان و صلح یاران سراسر کشور جلوگیری به عمل آمد.

همچنین 2999 زندانی جرایم غیرعمد از زندان‌های سراسر کشور با کمک ستاد دیه و خیرین با پرداخت بیش از 20،000 میلیارد ریال آزاد شدند.

مرخصی و آزادی با استفاده از نهاد‌های ارفاقی

موافقت با عفو معیاری به مناسبت میلاد پیامبر اعظم (ص) در سال جاری موجبات آزادی و تخفیف مجازات تعداد زیادی از محکومین در سراسر کشور را فراهم آورد. بر این اساس تاکنون بیش از 60 هزار نفر در سراسر کشور مشمول عفو معیاری شده‌اند که 8 هزار نفر از این تعداد به طور کامل از زندان آزاد شدند، و باقی افراد یا تخفیف مجازات گرفته‌اند یا به تدریج آزاد خواهند شد. به دلیل گستردگی عفو معیاری آمار قطعی تعداد معفوفین در دسترس نیست و طی زمان افزایش خواهد یافت.

بر اساس ماده 96 قانون مجازات اسلامی، عفو می‌تواند به دو صورت کلی و موردی اعمال شود. در عفو معیاری، برخلاف عفو موردی که به پیشنهاد رئیس قوه قضائیه و تأیید مقام رهبری انجام می‌گیرد، معیار‌هایی عمومی برای بخشودگی در نظر گرفته می‌شود؛ به گونه‌ای که تمام محکومانی که شرایط مقرر در بخشنامه را دارند، از آن بهره‌مند می‌شوند. این شرایط شامل نوع جرم، میزان محکومیت، سابقه کیفری و رفتار محکوم در دوران تحمل حبس خواهد بود. آمار آزادی زندانیان با استفاده از نهاد‌های ارفاقی در سه ماه دوم سال 1404 به شرح زیر است:

آزادی 26761 زندانی در سراسر کشور با استفاده از ارفاقات قانونی و تسهیلات قضائی.

صدور بیش از 26114 مورد مجازات‌های جایگزین حبس توسط قضات سراسر کشور.

بهره‌مندی 143568 نفر از زندانیان در سراسر کشور از بیش از 310979 مورد مرخصی.

آزادی 6040 نفر از زندانیان واجد شرایط سراسر کشور با استفاده از پابند الکترونیکی.

بازدید از زندان‌ها و نظارت بر حقوق زندانیان و مراجعان دستگاه قضائی و تسهیل دادرسی الکترونیک

گزارش آماری از بازدید از زندان‌ها و نظارت بر حقوق زندانیان و مراجعان دستگاه قضائی به شرح زیر است:

انجام ملاقات و بررسی درخواست‌های 700447 نفر از مراجعان به دادگستری‌های سراسر کشور توسط رؤسای کل دادگستری‌ها، دادستان‌ها و سایر مقامات قضائی و صدور دستورات لازم در این خصوص.

رسیدگی به 554 مورد از درخواست‌های مردمی توسط قضات و مسئولان قضائی سراسر کشور با برپایی میز‌های خدمت در مساجد، مصلی‌ها و....

رسیدگی به 2115 مورد از درخواست‌های مردمی در جریان سفر‌های استانی ریاست محترم قوه و سایر مقامات قضائی به استان‌های خراسان شمالی، خوزستان و گلستان و 218 مورد دیگر در سفر معاون اول به شهرستان دماوند.

مشاوره و پاسخگویی به درخواست‌های 8371 نفر از مراجعان حضوری به اداره کل ارتباطات مردمی قوه قضائیه و ملاقات و رسیدگی به درخواست‌های 4724 نفر از آنان توسط مسئولان عالی قضائی.

پاسخگویی به 12021 مورد از درخواست‌های ثبت شده در سامانه ارتباطات مردمی عدلیه (سامع).

انجام بیش از 27977 مورد بازدید از زندان‌ها توسط قضات و ملاقات با 111378 نفر از زندانیان توسط آنان در سراسر کشور و در نتیجه، صدور دستور اعطای مرخصی برای بیش از 46460 نفر، دستور آزادی بیش از 21716 نفر، موافقت با بیش از 9148 مورد درخواست اشتغال و موافقت با اعمال ارفاقات قانونی برای بیش از 25472 نفر از زندانیان.

برگزاری بیش از 88520 فقره دادرسی الکترونیک برای زندانیان در محاکم حقوقی و قضائی سراسر کشور.

اخذ 1213384 نوبت توسط مراجعان به صورت الکترونیکی و غیرحضوری و با مراجعه به سامانه نوبت‌دهی الکترونیکی جهت مراجعه به شعب و واحد‌های متمرکز اجرای احکام.

صدور 806038 فقره گواهی عدم سوء‌پیشینه برای متقاضیان به صورت غیرحضوری و با مراجعه به سامانه ثبت درخواست گواهی عدم سو پیشینه.

آموزش، حرفه آموزی و اشتغال زندانیان و حمایت از خانواده آنان

برگزاری دوره‌های آموزشی اشتغال و حرفه آموزی برای بیش از 31357 نفر از زندانیان در سه ماهه دوم 1404، پوشش بیش از 41112 خانواده زندانیان توسط انجمن‌های حمایت از زندانیان در سراسر کشور و ارائه خدمات حمایتی، درمانی و آموزشی به آنان و اشتغال بیش از 70289 نفر از زندانیان و پرداخت دستمزد ماهیانه به آنان، از دیگر اقدامات قابل توجه قضائی در حوزه حقوق بشر و شهروندی است که در این گزارش به آن پرداخته شده است.

اهم اقدامات قابل توجه در حوزه غیرقضایی

کمک دانش‌بنیان‌ها به تصفیه فاضلاب برای استفاده کود کشاورزی، حمایت 60 میلیارد تومانی شهرداری تهران از تولیدات زنان سرپرست خانوار و مشاغل خانگی، فعالیت 14 بخشدار زن و 23 زن در جایگاه مدیریتی در استان تهران در دولت چهاردهم، حضور 64 درصدی دختران در کنکور 1404، سکونت موقتی خسارت‌دیدگان جنگ در بیش از 7 هتل، آغاز پویش ملی «توانا» برای حمایت از جانبازان جنگ 12 روزه، استقرار کارشناسان سلامت روان در هتل‌های محل استقرار آسیب‌دیدگان جنگ، اتمام 97 درصد مرمت ساختمان‌های خسارت‌دیده جزئی، الحاق ایران به معاهده ثبت بین‌المللی اختراعات، افتتاح حدود 3000 فضای ورزشی در سال جاری، رفع مشکل ضمانت تسهیلات برای بانوان، افزایش تاکسی‌رانان زن در تهران، فعالیت 32 پایگاه اورژانس بانوان در کشور، اجرای 13 طرح ملی برای توانمندسازی زنان، دختران و خانواده‌ها، موفقیت 65 درصدی اورژانس اجتماعی در مداخلات اقدام به خودکشی در تهران، ضرب‌الاجل 2 ماهه به ایستگاه‌ها و قطار‌ها برای ارائه خدمات به معلولان، آماده‌سازی ناوگان ویژه جانبازان و معلولان برای سال تحصیلی جدید، سرویس رایگان مدرسه دانش آموزان استثنایی، رایگان شدن حمل و نقل شهری در سبزوار برای افراد دارای معلولیت شدید و برنامه هلال‌احمر برای توزیع دارو‌های تک‌نسخه‌ای درب خانه بیماران، از دیگر اقدام‌های قابل‌توجه جمهوری اسلامی ایران در حوزه حقوق بشر و شهروندی در سه‌ماهه دوم سال 1404 است.