آزمون صبر سهامداران؟

یکی از ابزارهای مهم برای پاسخ به این نیاز، فرآیندی است که می‌تواند مسیر رشد شرکت‌ها را تسهیل کند و همزمان واکنش بازار و سهامداران را نیز تحت تاثیر قرار دهد: افزایش سرمایه. افزایش سرمایه یکی از ابزارهای کلیدی شرکت‌ها برای تامین منابع مالی و توسعه فعالیت‌هاست، اما تجربه بازار نشان می‌دهد که این فرآیند برای سهامداران هم فرصت و هم چالش به همراه دارد.

شرکت‌ها در ایران عمدتا برای جذب نقدینگی جدید، کاهش بدهی‌ها یا توسعه ظرفیت تولید اقدام به افزایش سرمایه می‌کنند، درحالی‌که در بورس‌های توسعه‌یافته جهان، علاوه بر این اهداف، ورود سرمایه‌گذاران خارجی و تقویت ساختار مالی شرکت‌ها نقش مهمی دارد.

این اقدام معمولا با انتشار سهام جدید یا تخصیص سهام جایزه به سهامداران فعلی انجام می‌شود، اما روش انجام آن و پیامدهای کوتاه‌مدت و بلندمدت می‌تواند متفاوت باشد. در روش افزایش سرمایه از محل سود انباشته، شرکت بخشی از سودهای ذخیره‌شده خود را به سرمایه تبدیل می‌کند و سهام جدید به عنوان سهام جایزه به پرتفوی سهامداران اضافه می‌شود. مزیت این روش در افزایش سرمایه بدون نیاز به ورود نقدینگی جدید است، اما کاهش موقت قیمت هر سهم و عدم دریافت نقدینگی فوری از معایب آن به شمار می‌رود. روش دیگر، افزایش سرمایه از محل آورده نقدی و مطالبات است که در آن سهامداران حق‌تقدم خرید سهام جدید را دریافت می‌کنند و برای تبدیل آن به سهم باید وجه اسمی پرداخت شود.

این روش نقدینگی تازه وارد شرکت می‌کند و توان مالی آن را برای پروژه‌های توسعه‌ای تقویت می‌کند، اما نیاز به مشارکت فعال سهامداران دارد و فرآیند آن زمان‌بر است. افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها نیز یکی دیگر از روش‌هاست که در آن ارزش دارایی‌های ثابت شرکت مانند زمین، ساختمان و تجهیزات به‌روز می‌شود و معادل آن سهام جایزه به سهامداران تعلق می‌گیرد.

در این حالت نقدینگی جدید وارد شرکت نمی‌شود، اما ساختار مالی شرکت اصلاح شده و قدرت اعتباری آن افزایش می‌یابد. در روش صرف سهام، شرکت سهام جدید خود را بالاتر از قیمت اسمی می‌فروشد و تفاوت قیمت به حساب اندوخته منتقل می‌شود یا به سهامداران سهام جایزه تعلق می‌گیرد. این روش علاوه بر افزایش سرمایه، نقدینگی تازه‌ای نیز وارد شرکت می‌کند و معمولا برای شرکت‌های در حال توسعه جذاب است.

واکنش بازار و تجربه سهامداران

واکنش بازار به افزایش سرمایه در کوتاه‌مدت معمولا منفی است، زیرا با افزایش تعداد سهام، قیمت هر سهم کاهش می‌یابد. اما در بلندمدت، شرکت‌هایی که منابع جدید را صرف پروژه‌های توسعه‌ای کرده‌اند، توانسته‌اند ارزش واقعی سهامداران را افزایش دهند. در ایران، تجربه تاریخی نشان می‌دهد که بسیاری از افزایش سرمایه‌ها با هدف اصلاح ساختار مالی و تامین نقدینگی صورت می‌گیرد و بازده کوتاه‌مدت برای سهامدارانی که به دنبال سود نقدی هستند، محدود است.

در بورس‌های جهانی، افزایش سرمایه ابزاری است که علاوه بر تامین مالی پروژه‌های توسعه‌ای، نقش مهمی در جذب سرمایه‌گذاران خارجی و تقویت ساختار مالی شرکت‌ها ایفا می‌کند. شرکت‌ها معمولا از این روش برای اجرای پروژه‌های بزرگ، خرید و ادغام با شرکت‌های دیگر، سرمایه‌گذاری در فناوری و نوآوری، یا بهبود نسبت‌های مالی استفاده می‌کنند.

برخلاف بازار ایران، در بورس‌های توسعه‌یافته، شفافیت اطلاعات و تحلیل دقیق بازار باعث می‌شود سهامداران دید بلندمدت به افزایش سرمایه داشته باشند و واکنش بازار معمولا مثبت باشد، به ویژه وقتی که شرکت چشم‌انداز رشد روشن و برنامه‌های توسعه‌ای قابل اعتماد ارائه کند. این تجربه نشان می‌دهد که در بازارهای جهانی، افزایش سرمایه نه تنها به عنوان ابزار مالی بلکه به عنوان نشانه‌ای از سلامت و برنامه‌ریزی استراتژیک شرکت‌ها دیده می‌شود و می‌تواند اعتماد سرمایه‌گذاران را جلب کند، ارزش سهام را در بلندمدت افزایش دهد و امکان ورود سرمایه‌گذاران نهادی و بین‌المللی را فراهم آورد.

برای سرمایه‌گذاران، شناخت دقیق روش افزایش سرمایه و هدف شرکت از اهمیت بالایی برخوردار است. سهامدارانی که به دنبال سود نقدی هستند، باید بدانند که افزایش سرمایه از محل سود انباشته ممکن است سود تقسیمی کوتاه‌مدت آنها را کاهش دهد، درحالی‌که در بلندمدت، شرکت‌هایی که از این منابع برای توسعه فعالیت‌ها و اصلاح ساختار مالی استفاده می‌کنند، می‌توانند بازده مناسبی ایجاد کنند. در نهایت، افزایش سرمایه نه تنها ابزاری برای تامین مالی است، بلکه آزمونی برای مدیریت شرکت و صبر سهامداران نیز محسوب می‌شود؛ اقدامی که می‌تواند فرصت رشد را برای شرکت فراهم کند، اما نیازمند تحلیل دقیق و نگاه بلندمدت سهامداران است. (در جدول زیر بیشترین افزایش سرمایه نمادهای بازار سرمایه از ابتدای سال 1404آمده است.)