آشفته بازار کمبود و گرانی بلیت هواپیما ادامه دارد
گزارش‌ها به تدریج تکراری می‌شوند، اما جریان گزارش همواره متغیر است. در اکثر موارد، موضوع اصلی این گزارش‌ها "کمبود" است، اما نوع کمبود همیشه متفاوت است تا از خستگی مخاطب جلوگیری شود. در این بار دیگر، مورد بحث کمبود بلیت هواپیما است که در گذشته به آن اشاره کرده‌ایم اما توجه کافی به آن نشده است.
بلیت‌هایی که همواره در دسترس مردم نیستند، اما بازار تورها همیشه پرطرفدار است، کجا هستند؟ در سال‌های اخیر، به طور مکرر شاهد افزایش قیمت بلیت‌های هواپیما توسط شرکت‌های هواپیمایی بوده‌ایم. اما در این بار، به دلیل مخالفت مسئولان سازمان هواپیمایی و تعاریفی که بر روی بلیت‌ها قرار داده شده است، بلیت‌ها لغو شده و هواپیماهای جایگزینی برای مسیرهایی که بلیت برای آنها فروخته شده بود، معرفی نشدند.
اما به‌طرز عجیبی پس از موج اخبار و اعلام وزیر راه و شهرسازی درباره راه‌اندازی سامانه ویژه فروش بلیت هواپیما در روزهای آینده ناگاه بلیت‌های نایاب، پیدا شد. البته برای خرید بلیت پروازهای داخلی برای تاریخ 26 اسفند به بعد با عبارت «تکمیل ظرفیت» مواجه خواهید شد، اما برای خرید بلیت پروازهای خارجی این عبارت وجود ندارد و بلیت با 2 برابر نرخ معمول در دسترس است. به‌گمانم این بلیت‌ها در انبارگردانی آخر سال پیدا شده و تاکنون رویت نشده بود. در کل ظاهرا بلیت موجود است، اما باید به‌قولی «سر کیسه را شل کرد».
ظاهرا این تخلف ریشه در همان چیزی دارد که ایرلاین‌ها بار‌ها در گفت‌وگو‌های خود بر آن تاکید کرده‌اند؛ «قیمت دستوری» حال که در آستانه سال جدید و برنامه‌ریزی برای سفرهای نوروزی هستیم، باید دید نهادهای مربوطه می‌توانند به سلطه شرکت‌های هواپیمایی پایان دهند یا همچنان تماشاچی این نمایش خواهند بود؟
بلیت نیست یا هواپیما!
مهرداد بذرپاش، وزیر راه و شهرسازی / فروردین 1402: استفاده 2میلیون و 600 هزار نفر از هواپیما برای سفر در نوروز امسال نشان‌دهنده اهمیت و رشد سفر است. در همین زمینه امسال را سال توسعه ناوگان هوایی نام‌گذاری کردیم و به‌دنبال تجهیز و توسعه و تقویت ناوگان هوایی هستیم
اطلاعیه سازمان هواپیمایی کشوری / اردیبهشت 1402: بلیت هواپیما کماکان براساس نرخ‌های مصوب سال 1400 به فروش می‌رسد و بدون تصمیم سازمان هواپیمایی کشوری و ستاد تنظیم بازار، شرکت‌های هواپیمایی اجازه فروش با نرخ بالاتر را ندارند و قیمت‌ها تابع قوانین و مقررات است.
محمد محمدی‌بخش، رئیس سازمان هواپیمایی کشوری / اردیبهشت 1402: ستاد تنظیم بازار پس از پیشنهاد شورای‌عالی هواپیمایی با افزایش 29 درصدی نرخ بلیت هواپیما موافقت کرده است.
رضا موسوی، رئیس انجمن شرکت‌های هواپیمایی / خرداد 1402: جذابیتی که صنعت هواپیمایی برای مردم دارد این است که خیلی سریع‌تر به مقصد می‌رسند.
الان با فشار غیرقانونی به نرخ بسیاری از مردمی را که تاکنون با ماشین، قطار و اتوبوس مسافرت می‌کردند به سمت هواپیما می‌آوریم؛ یعنی تقاضای کاذب برای این صنعت ایجادکردیم.
جعفر یازرلو، سخنگوی سازمان هواپیمایی کشور / تیر 1402: رفع کمبودها در صنعت هوایی جز با افزایش ظرفیت سفر از مسیر اضافه کردن ناوگان و نهضت تعمیر هواپیماهای زمین‌گیر امکان‌پذیر نیست.
مهرداد بذرپاش، وزیر راه و شهرسازی / دی 1402: باوجود تحریم‌های ناجوانمردانه صنعت هوایی کشورمان، تاب‌آوری این صنعت روز به روز در حال افزایش و توسعه ناوگان نیز از روش‌های مختلف در حال پیگیری است.
محمد محمدی‌بخش، رئیس سازمان هواپیمایی کشوری / بهمن 1402: در جلسه شورای‌عالی هواپیمایی مصوب شد همه شرکت‌های هواپیمایی ملزم به رعایت سقف ابلاغی سازمان هواپیمایی کشوری تا زمان تعیین‌تکلیف رای دیوان هستند. جعفر یازرلو، سخنگوی سازمان هواپیمایی کشور / بهمن 1402: عامل گرانفروشی ایرلاین‌ها نیستند و بازیگران و نرم‌افزارهای موبایلی دلیل گرانفروشی بلیت هواپیما هستند.
تقاضا زیاد است
جعفر یازرلو، سخنگوی سازمان هواپیمایی کشور درباره کمبود بلیت هواپیما به صمت گفت: حدود 190 هواپیمای برخط داریم که با حداکثر ظرفیت خود فعالیت می‌کنند، اما این ناوگان پاسخگوی افزایش روزانه تقاضا نیست. همیشه در آستانه نوروز، سفرهای تابستانی و مناسبت‌های مذهبی با افزایش تقاضا روبه‌رو می‌شویم و تا زمانی که به عدم تناسب میان تعداد هواپیما و میزان تقاضا خاتمه داده نشود، مشکلات موجود برطرف نخواهد شد.
وی درباره افزایش نرخ بلیت‌های سیستمی بیان کرد: نرخ بلیت برای سفرهای خارجی توسط سازمان هواپیمایی کشور اعلام نمی‌شود و نظارت بیشتر بر سفرهای داخلی است. بسیاری از ایرلاین‌ها بلیت‌های سیستمی می‌فروشند و هیچ‌گاه از نرخ مصوب بالاتر نمی‌روند، اما برخی از ایرلاین‌ها باوجود ممنوعیت به فروش بلیت‌های چارتری می‌پردازند. احتمال دارد در چرخه توزیع مشکلاتی وجود داشته باشد، اما امیدواریم با سامانه ویژه فروش بلیت هواپیما این نابسامانی‌ها پایان یابد.
گفتنی است بلیت سیستمی بلیتی است که مستقیم از خود شرکت هواپیمایی (ایرلاین) خریداری و برنامه زمانی این پروازها و نرخ آنها ازسوی شرکت هواپیمایی مشخص می‌شود. نرخ این بلیت‌ها در تمام سال ثابت است.
یازرلو با اشاره به آغاز به کار سامانه ویژه فروش بلیت هواپیما اظهار کرد: این سامانه پس از ماه‌ها تلاش و بررسی اکنون در آستانه بهره‌برداری قرار دارد. خرید بلیت هواپیما با ذکر مشخصات کامل صاحب بلیت در این سامانه صورت می‌گیرد. با این سامانه شرایط صدور بلیت استاندارد مهیا می‌شود تا دیگر شاهد فروش بلیت‌های فیک نباشیم. برخی ایرلاین‌ها بلیت‌هایی را کنسل می‌کنند که اصلا پروازی برای آنها وجود نداشته است. در هر حال همچنان ناترازی میان تقاضا و تعداد هواپیما به‌عنوان اصلی‌ترین چالش وجود دارد.
به 500 هواپیما نیاز داریم
سخنگوی سازمان هواپیمایی کشور با اشاره به کمبود شدید هواپیما بیان کرد: 2 سال پیش حدود 100 هواپیمای مسافرتی داشتیم، اما با تلاش رئیس سازمان هواپیمایی کشور این تعداد به حدود 200 فروند برای سفرهای نوروزی سال 1403 رسیده است. نیاز فعلی کشور حدود 500 فروند هواپیما است که در صورت تامین شاهد افزایش رقابت میان ایرلاین‌ها، خدمات بهتر و در نهایت نرخ مناسب‌تر بلیت خواهیم بود. وی با تاکید بر اینکه نظارت ویژه‌ای بر عملکرد ایرلاین‌ها وجود دارد، افزود: نظارت‌های لازم در حد وظایف سازمان هواپیمایی بر شرکت‌های هواپیمایی وجود دارد. در همین راستا چندی پیش تعلیق یک شرکت هواپیمایی را شاهد بوده‌ایم و گاهی در روند برخورد با تخلفات امتیاز برخی از شرکت‌ها لغو شده است. بی‌شک برای بهبود وضعیت فعلی نظارت را تشدید خواهیم کرد. در برخی موارد در مرحله توزیع بلیت، شرکت‌ها تخلفاتی را انجام می‌دهند که مردم ضمن هوشیاری نسبت به این موضوع، می‌توانند تخلفات را به سامانه سازمان هواپیمایی اعلام کنند.
تکذیب می‌کنم!
یازرلو با اشاره به برخی گمانه‌زنی‌ها درباره از بین رفتن فعالیت بسیاری از افراد فعال در حوزه فروش بلیت پس از آغاز به کار سامانه ویژه فروش بلیت هواپیما گفت: چنین موضوعی اصلا صحت ندارد. این سامانه تنها فروش بلیت را برای ایرلاین‌ها و خریداران بلیت نظام‌مند می‌کند. با آغاز به کار این سامانه خدمت بیشتری به مردم داده می‌شود.
فاجعه‌ای در راه است
حرمت‌الله رفیعی، رئیس انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی درباره کمبود بلیت هواپیما به صمت گفت: تا زمانی که عرضه و تقاضا تناسبی با یکدیگر نداشته باشند، مشکل کمبود بلیت هواپیما ادامه دارد. البته بی‌شک در برخی از ایرلاین‌ها تخلفاتی رخ می‌دهد که خواهان نظارت بیشتر نهادهای مربوطه بر روند فعالیت آنها هستیم.
وی با اشاره به افزایش 2 برابری نرخ بلیت هواپیما در هفته پایانی سال بیان کرد: در همه کشورها با افزایش تقاضا شاهد افزایش نرخ خواهیم بود، اما این موضوع باید مدیریت شود. اصلا گرانی یا کمیابی بلیت هواپیما چیزی نیست که بگوییم آژانس‌های هواپیمایی در آن نقش دارند. هیچ‌گاه آژانس از خود نرخی را برای بلیت صادر نمی‌کند و تنها فروشنده است.
تقسیم‌بندی سفر
رفیعی با توصیه‌ای به مردم اظهار کرد: اکنون که ناوگان هوایی ما دچار چالش‌های بسیاری است، باید تقسیم‌بندی سفر داشته باشیم و اگر افراد سفرهای خود را به دوران پیک موکول نکنند، این کمبود بهبود می‌یابد. آیا افرادی که مشاغل آزاد دارند یا بازنشسته هستند باید در دوران پیک به سفر بروند؟
آغاز یک فاجعه
رئیس انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی درباره آغاز به کار سامانه ویژه فروش بلیت هواپیما نیز گفت: این سامانه باتوجه به فرسودگی ناوگان، نه‌تنها دردی را دوا نخواهد کرد، بلکه مشکلات بسیاری را نیز به‌وجود خواهد آورد. در حال حاضر حدود 3 هزار آژانس هواپیمایی در تهران داریم که هر یک از اینها با آغاز به کار این سامانه بیکار خواهند شد، این در حالی است که در هر آژانس هواپیمایی حداقل 12 نفر مشغول کار هستند. دولت از سویی وعده حمایت از مشاغل و کاهش آمار بیکاری را می‌دهد و از سوی دیگر شاهد چنین اقداماتی هستیم و در آینده همان اتفاق تلخ (آمدن تاکسی‌های اینترنتی) که تاکسی سرویس‌ها را بیکار کرد، دامن‌گیر آژانس‌های مسافرتی هم خواهد شد. این در حالی است که آژانس‌های مسافرتی حتی در دوران شیوع کرونا نیز حفظ بقا کردند. آغاز به کار این سامانه به‌معنای شروع یک فاجعه برای صنعت گردشگری است، اما متاسفانه یک‌شبه تصمیمات عجیبی اتخاذ می‌شود که تیر خلاصی به جسم نیمه جان این آژانس‌ها است.
سخن پایانی
ظرفیت پروازها در بسیاری از مسیرهای داخلی برای هفته پایانی سال 1402 تکمیل است و اگر برای سفرهای خارجی بلیتی نیز موجود باشد باید با 2 برابر نرخ آن را تهیه کرد. در عین حال شرکت‌های هواپیمایی از قانون پیروی نمی‌کنند و بلیت را به‌دلخواه خود قیمت‌گذاری و در بازار عرضه می‌کنند. اصلا مشخص نیست نرخ بلیت هواپیما ازسوی کدام نهاد اعلام می‌شود و چه نظارتی بر آن وجود دارد. با این حال فعالان این حوزه کمبود بلیت را به کمبود هواپیما ارتباط می‌دهند که گرانی بلیت‌ها در هفته پایانی سال کمی این فرضیه را باطل می‌کند! در کل بلیت نیست؛ اگر هم باشد گران است. حال منتظر می‌مانیم تا شاید سامانه جدید آقای وزیر مردم را از بی‌بلیتی برای سفر نوروزی نجات دهد.