آغاز دیپلماسی جدید اقتصادی ایران و هند از هرمزگان

بواسطه اشتراک های زیاد، درمیان کشورهایی که ایران با آنها روابط سیاسی و دیپلماتیک دارد، از منظری شاید هیچ کشوری جایگاه هند را نداشته باشد زیرا روابط ایران و هند تقریبا همواره آرام، پایدار، با ثبات و طولانی در بستر تاریخ پیش رفته است.

هند و ایران با یکدیگر روابط تاریخی، زبانی، دینی و فرهنگی دیرینه دارند که عوامل گوناگونی سبب شکل دادن به آن شده‌اند، هر دو بازیگران اثرگذار منطقه خود هستند که مناسبات سیاسی، فرهنگی، تجاری تاریخی را با ثبات و تداوم همیشگی کمابیش ادامه می‌دهند.

درطول این سالها علاوه مناسبات اقتصادی و فرهنگی، همکاری نظامی بویژه رفت وآمدهای دریایی از جمله سفر ناوگروه های هندی به هرمزگان و ناوگروه های نیروی دریایی ارتش به هند و همچنین انجام رزمایش هایی دریایی بوده که سطح این روابط حفظ شده لذا در روز های اخیر تحرک بیشتری آغاز شده که نوید بخش روح تازه دراین زمینه است.

استان هرمزگان بواسطه قرار گرفتن در کنار آبراه بین المللی خلیج فارس، تنگه هرمز و همسایگی دریای عمان و همچنین داشتن 900کیلومتر مرز آبی و دهها بندر تجاری از پارسیان تا جاسک یکی از بزرگترین ظرفیت های دریایی برای صادرات، واردات و ترانزیت کالا بوده که برای 2 کشور ایران و هند با اهمیت است.

در راستای تقویت مناسبات اقتصادی و فرهنگی گددام دارمندرا (Gaddam Dharmendra) سفر هند در تهران روز یکشنبه هفته جاری به همراه دشدیکپال کیشور ناندیشوار (دبیر دوم)، راویندر سینگ (رایزن اقتصادی و بازرگانی) و آبیشیک سیملای (وابسته نیروی دریایی) سفارت هندوستان وارد هرمزگان شد.

این سفر با دیدار با شهردار بندرعباس آغاز و بازدید از مجتمع بندری شهید رجایی به عنوان بزرگ ترین بندر تجاری ادامه یافت و ضمن شرکت در جمع فعالان اقتصادی و اتاق بازرگانی استان با استاندار هرمزگان هم دیدار داشت که بیشتر حول محور اقتصادی بود.

از مهمترین درخواست های مطرح شده، پیشنهاد خواهر خواندگی بنادر رجایی و چابهار با بمبئی، افزایش صادرات کالا به هند، صدور ویزای طولانی مدت هند برای فعالان اقتصادی هرمزگان توسط کنسولگری این کشور در بندرعباس بود که سفیر هند اظهار داشت: این ویزا هم اکنون توسط سفارت هند در تهران صادر می شود اما امکان صدور آن توسط کنسولگری نیز وجود دارد که راهکار اجرایی آن بررسی خواهد شد.

تداوم روابط تجاری هند با ایران

کشورهای هند و ایران که سابقه طولانی در زمینه ارتباطات تجاری و فرهنگی دارند همواره نمونه ای الگو برای سایر کشور ها بوده که علاوه بر قرن های گذشته توانسته اند از سال 1300تا 1400 حفظ کنند و از آن به عنوان 2 تمدن بزرگ در آسیا یاد می شود و امروز در کنار هم این مناسبات را گسترش می دهند.

درکنار فعالیت اقتصادی هندوستان با هرمزگان، هندوستان بواسطه حضور هندی ها در این استان، معبد هندوها به عنوان یکی از نشانه های فرهنگی در سال 1300 در بندرعباس ساخته شد و تا سال 1344 حضور تجار و بازرگانان هندی در این شهر مشهود بود.

بنایی که نمونه مشابه آن را در جای دیگری از کشور نمی‌توان مشاهده کرد. این معبد که با نام پرستشگاه بت‌گوران نیز شهرت دارد، به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است و امروزه یکی از مشهورترین جاهای دیدنی بندر عباس محسوب می‌شود.

سفیر جمهوری هند در تهران از ایران به عنوان شریک قابل اتکا برای هندوستان یاد کرد و گفت: دو کشور از لحاظ اقتصادی می‌توانند شرکای استراتژیک در منطقه و حوزه بین‌المللی باشند و ما قصد داریم روابط تجاری خود را با ایران هرچه بیشتر استمرار بخشیم.

"گددام دارمندرا "روز یکشنبه در جریان بازدید از بخش‌های مختلف بزرگ‌ترین بندر تجاری ایران، نقش بندر شهید رجایی را در تجارت دریایی منطقه نقشی بی‌بدیل و تاثیرگذار عنوان کرد و افزود: اطمینان داریم که بندر شهید رجایی با برخورداری از موقعیتی استراتژیک می تواند ترانزیت بین‌المللی بین کریدور شمال - جنوب را قوت بخشد.

وی تصریح کرد: ایران و هند به عنوان 2 تمدن بزرگ در آسیا از روابط دیرینه تاریخی و اقتصادی برخوردارند و مناسبات تجاری و بازرگانی این دو کشور به خصوص از طریق دریا از گذشته های دور تا امروز استمرار دارد.

وی با اشاره به توسعه تجارت دریابرد بین دو کشور ایران و هندوستان اظهارداشت: در راستای توسعه همکاری های دریایی، هندوستان فعالیت خود را به ویژه در حوزه کالای عمومی و جنرال کارگو از مدتها پیش در بندر چابهار آغاز کرده و کشتی های فله بر حامل گندم و شکر بیشتر در این بندر پهلودهی می شوند.

سفیر کشور هندوستان در ایران با اشاره به موقعیت سیاسی و تجاری ایران و هند و نزدیکی مسیر دریایی بین بندرعباس، چابهار و بندر بمبئی ادامه داد: با تعامل بین سایر سفرا در تهران سعی می‌کنیم که این سهم بازار را از کشورهای آسیایی گرفته و از بندرشهید رجایی، چابهار و بمبئی به سمت کریدور شمالی سوق دهیم.

 توسعه روابط بانکی و اقتصادی عمیق بین ایران و هند عمیق می شود

یکی از راههای گسترش مناسبات سیاسی و اقتصادی، سفر مقام های دو کشور به کشور های همدیگر و دیدار با مقام های ارشد به خصوص در استانهایی که امکان سرمایه گذاری و تاثیر گذاری بیشتر دارند است لذا سفیر هند دراین سفر دیداری با استاندار هرمزگان با هدف سرعت بخشیدن به ارتباطات اقتصادی داشت.

سفیر هند در تهران نیز در این دیدار، ضمن ابراز خرسندی از این ملاقات، با بیان اینکه دهلی به دنبال توسعه روابط خود با تهران است، گفت: ما به دنبال توسعه روابط بانکی و اقتصادی عمیق بین 2 کشور هستیم و بندرعباس و هرمزگان می تواند مهم‌ترین نقطه برای توسعه روابط باشد.

دارمندرا با اشاره به بازدید از منطقه ویژه اقتصادی خلیح فارس، بندرشهید رجایی و دیدار با اعضای اتاق بازرگانی بندرعباس، افزود: در این دیدارها ظرفیت بخش های مختلف تشریح شد که منجر به شناخت بیشتر از زیرساخت های هرمزگان و توسعه روابط در آینده خواهد شد. وی دسترسی به کریدور جنوب - شمال را از جمله ظرفیت های استان هرمزگان برای گسترش روابط در زمینه ترانزیت کالا برشمرد و خاطرنشان کرد: در سفر وزیرخارجه ایران به هند، تمام نقطه نظرعای مثبت خود را در رابطه با فراهم کردن امکان بهره مندی از مزیت های هرمزگان مطرح خواهیم کرد. تسهیل زمینه واردات و صادرات محصولات کشاورزی بین 2 کشور و توسعه سرمایه گذاری در بخش انرژی از دیگر درخواست های گددام دارمندرا سفیر هند و مهدی دوستی استاندار هرمزگان در این دیدار بود.

واسطه ها از روابط تجاری بین کشور ایران و هند حذف شوند

یکی از موانع و مشکلات سر راه توسعه اقتصادی ایران و هندوستان حذف واسطه ها بوده که استاندار هرمزگان در دیدار با سفیر هندوستان در تهران مورد اشاره قرار داد و تاکید کرد اگر این اقدام صورت گیرد 2 کشور می توانند تجارت‌شان را به صورت مستقیم و بی واسطه انجام دهند.

مهدی دوستی ضمن اعلام آمادگی برای ارائه تسهیلات به منظور توسعه تجارت و سرمایه گذاری با توجه به سابقه تاریخی، اشتراک های فرهنگی و همسایگی بین 2 کشور دارای روابط دوستانه و حسنه تاکید کرد که این دوستی تاریخی زمینه مناسبی برای همکاری های آتی به شمار می رود و انتظار می رود هند نیز گام های عملی را در این خصوص بردارد. استاندار هرمزگان اظهارداشت: بندرهای ایران و به‌ویژه استان هرمزگان برای دسترسی کشور هند به بازار آسیای میانه آمادگی کامل دارند و آماده هستیم زمینه را برای دسترسی بهتر صادرکنندگان و واردکنندگان هندوستان از طریق زیرساخت های حمل و نقل ریلی و زمینی فراهم کنیم. وی، تشکیل کارگروه مشترک را برای افزایش تبادلات تجاری میان هند و استان هرمزگان امری ضروری برشمرد و گفت: ما نمایندگان بخش دولتی و خصوصی خود را به زودی معرفی خواهیم کرد و امیدواریم هند نیز در سریع ترین زمان ممکن نسبت به معرفی نمایندگان خود برای تشکیل این کارگروه اقدام کند. استاندار هرمزگان در خصوص ترانزیت کالا نیز گفت: در این حوزه نیازمند تصمیم‌هایی در سطح کلان هستیم ولی در حدود اختیارات استان، زمینه برای حضور و فعالیت تجار و بازرگانان هندی فراهم می شود.

صادرات 50میلیون دلاری کالا از هرمزگان به هند

در شرایطی که آمریکا زمینه بستن ارتباطات اقتصادی کشورها با ایران فراهم کرده و از ابزار تحریم برای به شکست کشاندن اقتصاد کشورمان در سالهای اخیر داشته، صادرات به عنوان چراغی پر فروغ روشن بوده که سهم هرمزگان دراین زمینه قابل توجه است.

یکی از زیر ساختها، شناسایی تجار قدرتمند و شناسایی بازارهای هدف بوده که استان هرمزگان بدلیل وجود 71 بندر فعال و داشتن بازرگانانی با سابقه به افزایش سطح روابط اقتصادی بین ایران و هند می اندیشد تا بتواند از ظرفیت های موجود بیشتر بهره ببرد.

رییس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی هرمزگان در نشست فعالان اقتصادی هرمزگان با سفیر هند در ایران دراین زمینه گفت: سال گذشته بیش از 140 میلیون دلار کالا از هرمزگان به هند صادر شده و در 6 ماه نخست امسال نیز بیش از50 میلیون دلار کالا از استان به هند صادر شده است.

محمدرضا صفا با بیان اینکه کمتر بندر و لنگرگاهی در خلیج فارس و شمال اقیانوس هند وجود دارد که نامی از تاجران هند و ایران در آنها نباشد، افزود: بیشتر صادرات استان شامل مواد معدنی، خشکبار و میوه است و تلاش ها برای تقویت جایگاه محصولات استان در بازارهای هند ادامه دارد.

وی برخورداری هرمزگان از شبکه های حمل و نقل دریایی ریلی و هوایی و جاده ای را از مزایای تسهیل کننده تجارت استان دانست و اضافه کرد: این شرایط در کنار سوابق مشترک تاریخی هند و هرمزگان پشتوانه های ارتباط دوجانبه هستند.

این مدیراقتصادی بخش خصوصی از جزایر 14گانه هرمزگان به عنوان یکی دیگر از موقعیت های منحصر بفرد استان نام برد که فرصت های گردشگری جدید درآنها شکل گرفته و در حال تکمیل است.

رییس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی هرمزگان اضافه کرد: هرچند این استان در منطقه ای گرم و خشک قرار گرفته اما کشاورزی در آن رونق دارد و در محصولات خارج از فصل استان عملکرد خوبی دارد که این ظرفیت نیز قابل گسترش است.

به گفته صفا ظرفیت فعالیت شیلاتی استان هم اکنون سالانه حدود 300 هزار تن است و نزدیک به سه میلیون تن نیز محصول کشاورزی در استان به دست می آید که در هر 2بخش، زمینه های افزایش صادرات وجود دارد.

ظرفیت و توانمندی بندر شهید رجایی در اختیار هند

مجتمع بندری شهید رجایی که از سال 64 و در شرایط سخت جنگ تحمیلی فعالیت خود را آغاز کرد و اکنون عضو کنواسیون های بین المللی و با 80 کشور ارتباط دریایی دارد، هند به عنوان یکی از مقصد های صادراتی کالا برای محسوب می شود که آغوش خود را برای توسعه این مناسبات بازکرده است.

بندر شهید رجایی به عنوان بزرگترین، فعال‌ترین و مدرن‌ترین بندر کشور به دلیل قرارگیری در نقطه اتصال مسیر دریایی کریدور جنوب به شمال به مسیرهای جاده‌ای و ریلی کشور، نقشی کلیدی را در راستای برقراری ارتباط کشورهای آسیای جنوب شرقی و اروپا برای این بندر رقم زده است، لذا تجهیز و توسعه این بندر به همراه توسعه زیرساخت‌های حمل و نقل کالاهای ترانزیتی، نقش مهمی در توسعه صنعت ترانزیت کشور ایفا می‌کند.

قرارگرفتن در دهانه ورودی خلیج‌فارس و تنگه هرمز، بهره‌مندی از تجهیزات مدرن، اتصال به شبکه بین‌المللی ریلی، امکان واگذاری زمین و دیگر امکانات به سرمایه‌گذاران بخش خصوصی و ده‌ها مزیت دیگر موجب شده تا بندر شهید رجایی بندرعباس به یکی از موفق‌ترین سازمان‌های بندری در خاورمیانه تبدیل شود.

تحریمهای بین‌المللی و شیوع ویروس کرونا مانع از توسعه زیر ساخت های بندری در مجتمع بندری شهید رجایی نشد و با ایجاد یک پست اسکله و افزودن 31 هکتار به پسکرانه این بندر، حلقه تحریم را در صنعت دریایی و بندری بشکند.

بندر راهبردی شهید رجایی در 23 کیلومتری غرب بندرعباس مرکز استان هرمزگان و در شمال جزیره قشم و تنگه هرمز واقع شده که با داشتن روابط دریایی و مبادله کالا با 80 بندر شاخص بین‌المللی به عنوان بزرگترین بندرتجاری و کانتینری و همچنین دروازه طلایی اقتصاد ایران مطرح است و سهم 50 درصدی از تجارت ایران را به خود اختصاص داده است. مدیرکل بنادر و دریانوردی هرمزگان در جریان بازدید میدانی سفیر هند از این بندر، گزارشی مبسوط از ظرفیت ها و توانمندی های بنادر استان هرمزگان به‌ویژه بندر شهید رجایی و همچنین آخرین دستاوردهای عملیاتی در این بندر را به هیأت هندی ارایه کرد.

علیرضا محمدی کرجی ران، باتبیین سیاستها و افق های ترسیم شده در جهت تقویت و تعمیق دیپلماسی دریایی به منظور تعاملات بیشتر با کشورهای همسایه و منطقه عنوان کرد: یافتن نقاط همکاری مشترک و احیای ظرفیت های مغفول مانده و گشودن دروازه های جدید تجارت مورد توجه است.

هرمزگان نقش کریدور شمال وجنوب برای تمام کشورهای شمالی، غربی، شرقی و جنوبی کشورمان بویژه کشور هند اهمیت دارد که امروز مسوولان سیاسی آن با سفر به این استان در حال گسترش این مناسبات بوده که بتوانند دو کشور ایران و هند از رهگذر این سفرها سهم بیشتری از روابط را بدست آورند.

• هند
• هرمزگان
• بندرعباس