آغاز مرحله آخر طرح کالا برگ / حساب یارانه بگیرانه فردا شارژ می شود

طرح فجرانه کالابرگ الکترونیکی در تاریخ 18 بهمن ماه سال 1402 آغاز شد. این طرح در سه مرحله و به مدت سه ماه اجرا می‌شود. طبق این طرح، قیمت تهیه 11 قلم کالای اساسی برابر با قیمت سال 1401 و معادل 523 هزار و 300 تومان محاسبه می‌شود. مابقی هزینه‌ها از محل اعتبار جدید دولت تأمین خواهد شد.

در طرح فجرانه در راستای تهیه 11 قلم کالای اساسی شامل گوشت مرغ، گوشت قرمز، برنج، روغن، ماکارونی، شیر، پنیر، ماست، قند و شکر، تخم مرغ و حبوبات است. قیمت روز سبد مشتمل بر 11 قلم 743 هزار و 750 تومان بوده که خانوار دهک‌های اول تا هفتم در صورت خرید بسته باید قیمت سال 1401 را به مبلغ 523 هزار و 300 تومان از جیب خود پرداخت کنند و مابه‌التفاوت آن تا قیمت روز به مبلغ 220 هزار و 450 تومان از محل اعتبار جدید دولت تأمین می‌شود.

اعتبار جدید (220 هزار تومانی) علاوه بر یارانه 300 و 400 هزار تومانی فعلی بوده و میزان حمایت دولت از 120 هزار تومان (اعتبار تشویقی کالابرگی) به 220 هزار تومان افزایش یافته است.

از آنجایی که این طرح از 18 بهمن ماه 1402 شروع به کار کرده و مرحله اول آن تا 18 اسفندماه ادامه داشت، مرحله دوم این طرح نیز از 20 اسفند شروع شد و تا 18 فرودین ماه ادامه دارد اما مرحله سوم طرح از 20 فروردین شروع خواهد شد و برابر برنامه‌ریزی انجام شده تا 18 اردیبهشت ادامه داشته و خانوارهای مشمول می‌توانند از 20 فروردین ماه نسبت به خرید و استفاده از اعتبار تشویقی اقدام کنند.

براساس اعلام وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی نیز از زمان شروع طرح (18 بهمن‌ماه) تا پایان روز 13 فروردین‌ماه، در مجموع بیش از 39 میلیون تراکنش موفق خرید انجام شده که طی آن بیش از 91 میلیون بسته غذایی توزیع شده است.

در کنار نقاط مثبت این طرح جا دارد تا نگاهی به اشکالات آن نیز بیاندازیم، در بسیاری از کشورها، دولت‌ها از برنامه‌های یارانه نقدی برای کمک به افراد با درآمد کم استفاده می‌کنند. اجرای طرح فجرانه کالابرگ، نیز با هدف تامین بخشی از کمبودهای سفره‌های خانوارهای فرودست از جمله «مواد مغذی و پروتئینی» شکل گرفت اما در واقعیت مبلغ ناچیز و شروط گذاشته شده نتوانست کمکی در معیشت این خانواده ها داشته باشد.

2 اشکال عمده طرح کالا برگ

به طور کلی می توان دو اشکال عمده برای این طرح عنوان کرد؛ نخست «اجباری بودن اقلام و محدودیت انتخاب کالا» و دوم، «مابه التفاوت بالایی که فرد می بایست برای استفاده از کالابرگ و خرید کالا از طریف آن بپردازد».

سبد 11 قلمی برای تأمین حداقل کالری، پروتئین، ریزمغذی و ویتامین‌های لازم برای هر فرد شامل گوشت مرغ، گوشت قرمز، برنج، روغن، ماکارونی، شیر، پنیر، ماست، قند و شکر، تخم‌مرغ و حبوبات با قیمت‌های مبنای سال 1401 انتخاب شده و مابه‌التفاوت آن قیمت‌ها با قیمت روز (1402) از محل یارانه جدید دولت تأمین خواهد شد.

ازجمله مواردی که دولتی ها به عنوان مزایای این طرح برشمردند امکان تغییر برخی کالاهای حاضر در لیست کالابرگ است؛ به عبارتی آنچنان که دولتی ها می گویند دست فرد در این خرید بسته نیست. به عنوان نمونه اگر فرد برخی از این کالاها مثل گوشت منجمد را در سبد خود نخواهد می تواند به جایش گوشت تازه یا ماهیچه بردارد ولی مابه التفاوت‌اش را پرداخت کند اما امکان حذف این محصول از سبد وجود ندارد. اما این موضوع یکی از اصلی ترین ایرادات را برطرف نمی کند؛ آنچه در هفته های اخیر به عنوان نقاط ضعف طرح کالابرگ مطرح شده، محدودیت انتخاب مشمولان در خرید کالاست.

از سوی دیگر، پرداخت مابه التفاوت نیز ازجمله مهم ترین ایرادات این طرح برشمرده می شود. یک خانواده سه نفره 660 هزار تومان یارانه کالابرگ دریافت می کنند، اما برای سه نفر باید بیش از 2 میلیون و 200 هزار تومان از اقلامی که مشخص شده خریداری شود، سپس660 هزار تومانِ آن را دولت می پردازد. اما نکته قابل توجه این است فردی که بیش از 2 یا 3 میلیون تومان برای خرید چند قلم خوراکی بپردازد، توانایی پرداخت 600 هزار تومان را هم دارد. موضوعی که سبب شده بسیاری از مشمولان عطای این نوع خرید را به لقای آن بخشیده و از استفاده از کالابرگ برای خرید کالای اساسی صرف نظر کنند.

از آنجاییکه که اخیرا" در جلسات تعیین مزد کارگران وزیر کار مدعی شد که «دریافتی کارگران محدود به دستمزد و مزایای مزدی نیست و «یارانه و کالابرگ» هم به بهبود سطح معاش کارگران کمک می کند»، وجود ایرادات یادشده می تواند گواهی بر این مدعا باشد که میزان رضایت مشمولان از اجرای طرح کالابرگ، به اندازه تصور دولتی ها نیست. به عبارتی دیگر، وجود نارضایتی مشمولان نشان می دهد که طرح کالابرگ، با روش فعلی طرحی غیرموثر بوده و آنچنان که هدفگذاری شده بود نتوانست نفعی برای دهک‌های فرودست داشته باشد. همه این موارد سبب شده گمانه و احتمالی بدبینانه نیز درباره اجرای طرح کالابرگ مطرح شود؛ آنکه هدف از این طرح فروش اقلام کم طرفدار در فروشگاه‌های بزرگ است نه حمایت از دهک های فرودست.