آقای رییس جمهور کارکنان بهداشت و درمان و خانواده های آنان را دریاب

اینک که جهان و به تبع آن کشورمان در ابعاد گسترده در تب بروز ویروس کرونا می سوزد و تمامی ابعاد حیات بشری و این آب و خاک را متاثر ساخته به گونه ای که فضای پیش رو ناشی از ناشناخته ماندن ابعاد و کارکرد ویروس مذکور آنقدر غبار آلود است که ساحل نجاتی برای این کشتی متلاطم در امواج، در کوتاه مدت برای بشریت متصور نیست، لازم دانستم از باب نصیحت لائمه المسلمین و به مصداق والمومنون و المومنات بعضهم اولیاء بعض یامرون بالمعروف و ینهون عن المنکر مطالبی معروض داشته باشد که با امعان نظر و مداقه درکنه مطالب معروضه و بدور از پیش داوری ها و انتساب به چپ و راست که الیمین والشمال مضله والطریق الوسطی هی الجاده منشاء اثرات کثیره و مهمه ای باشد.

جناب آقای رئیس جمهور!

آنچه امروز اظهر من الشمس است آنست که کادر بهداشت و درمان در صف مقدم مبارزه با این بلیه قرار داشته و بدون هیچگونه ادعایی و بدون تمنای نان و آبی مظلومانه به مقابله با آن برخاسته است و جهان عموما و ایران عزیز خصوصا شاهد جانفشانی این قشر پر تلاش و خدوم به منظور رجعت سلامت به آدمیان هستند و این امر مسئولیت حضرتعالی را اولا و بالذات بعنوان رئیس جمهور و ثانیا بالعرض بعنوان فرمانده بحران دوچندان می کند.

اولا جناب رئیس جمهور اداره امور بحران و مدیریت آن بر اساس مبانی ICS (Incident Command System) اگر عارضه سوء مدیریت هویدا گردد نه تنها موجب تخفیف بحران نشده بلکه خود آبستن بحران دیگری در جوف خود خواهد بود، نگاه جامع الاطراف و سیستماتیک و شجاعت تصمیم گیری بهنگام مبتنی بر شواهد و پرهیز از غرور بیش از حد و خودبزرگ بینی و کوتاهی در سازماندهی از جهات مختلف باعث می شود که کنترل حوادث غیر مترقبه از دست خارج نشوند.

از ویژگی های مهم در مدیریت بحران ها مشغولیت ذهنی دائم در خصوص بروز شکست و عدم تمایل به ساده کردن تفاسیر و حساسیت بسیار بالا نسبت به عملیات و پذیرش نظرات کارشناسانه می باشدکه نادیده انگاشتن آنها می تواند فاجعه آفرین بوده که تجربیات تلخ بشری در حوادث هسته ای در قرن ماضی مبین آن است.

حوادث نشت بوپال هند، چرنوبیل و راکتورهای ژاپن در جریان سونامی و... مثالهایی از این دست است و وظیفه فرمانده بحران آن است که تصویری کامل حاوی تمامی جزئیات و ایجاد حداکثر دید ممکن به نحوی که کمتر زاویه ای از زوایای امور از منظر دید پنهان بماند و تمسک به تاکتیک هایی برای حل مشکلات در شرایط های گوناگون بدون نیاز به نادیده انگاشتن صورت مساله و همچنین ضرورت توجه همیشگی به مسائل غیر منتظره و وجود رخنه هایی در محافظ های سیستم که بطور بالقوه مدتی قبل از شروع حادثه وجود دارند و نوعا عارضه سوء بارز نداشته و شکست های نهفته تلقی می شوند ولی بعد از رخداد حادثه کشف می شوند و بلاخره حساسیت نسبت به ارتباطات که در سایه ایجاد ارتباطات گسترده و اکثرا مبتنی بر شواهد می توان تصویر بزرگی از عملیات را بدون اینکه زاویه ای از زوایا از دید پنهان بماند رمز توفیق فرماندهی بحران است.

جناب رئیس جمهور 

ساده انگاری بحرانها و کوتاهی در سازماندهی از جهات مختلف اگر از جانب فرماندهی در بحران ها ملحوظ نشود اوضاع مناسب تر از وضع کنونی می شود.

شما رئیس جمهور این آب و خاکید اینکه در کشورهای غربی برای یک کلینکس گریبان هم را می درند مرحم مشکلات کشورما در این بحران نیست، شما می بایست به حکم ICS تمایل به ساده کردن تفاسیر نداشته باشید و حساسیت بالا نسبت به عملیات را متناسب با شرایط در هر مقطع از خود نشان می دادید چه اگر اینگونه بود امروز گامزن مسیر مناسب تری بودیم.

جناب رئیس جمهور با ویدیو کنفرانس از کاخ حافظیه نمی شود بلیه ای به این عظیمی را مدیریت کرد؛

حتما مستحضرید و کارشناسان آگاه اگر دوروبرتان باشند می بایست به شما یادآور می شدند که مدیریت روانی حادثه به اندازه خود حادثه مهم بلکه کارسازتر است.

چرا عملکرد رئیس جمهور بلاد کفر همسایه شرقی در منظرتان نمی آید که اندازه یک دهم ما هم گرفتار این بلیه نیست ولی در صف مقدم درمان کنندگان و مراقبان سلامت جامعه بر بالین مبتلایان حضور می یابد، آیا جز به این معنی می شود تعبیر کرد که " من هم در کنار شما هستم " وگرنه کاخ های آنان از کاخ های شما مجلل تر و سابقه فرماندهی بحرانشان در عرصات مختلف از شما بیشتر و جرات و شهامت برخورد با مشکلات آنها از شما بسی گرانسنگ تر است.

حتما حضرتعالی به مانیفست و دستورالعمل حکومتی امام علی (ع) در خصوص تعیین مفاسد ناشی از عدم ارتباط حاکم با مردم را علی القاعده می بایست بیش از بنده مستحضر باشیدکه فرمود اگر ارتباط دو سویه حاکم با مردم قطع شود سه اتفاق نامیمون می افتد:

قله علم بالا مور که مردم چیز دیگری می گویند و می خواهند و حاکمان در جست و جوی امر دیگر در خلوت و پستوی دنیای خویشند و هریک در عوالم خود می اندیشند و تصمیم می گیرند، آنوقت است که مصداق " بینک و بینی بعد المشرقینی " می شوند و در این حالت است که یبقح الحسن و یحسن القبح پدید آمده و جدول های ارزشی مردم و حاکمان واژگون می شود و شاب الحق بالباطل خروجی آن است که حق و باطل در چشم حاکم مشوب می شود و تفکر نوین مدیریتی امروز دنیا بر مبنای MBWA (Management By Walking Arund) به معنی مدیریت بر مبنای حضور در همه جا نیز ناظر به این معنا است.

آنچه امروز در مدیریت بحران به این کشور می رود و تصمیمات متناقض و ناسخ و منسوخ از هرسو مصداق یمیلیون مع کل ریح و اتباع کل ناعق گشته است و مردم هم بلاتکلیف.

آقای رئیس جمهور بالاترین و بلندترین و ارزشمند ترین مصادیق علمی و عملی مدیریت را در فرهنگ خود داریم کافی است پایبندی به آن

سالها دل طلب جام جم از ما می‌کرد

آنچه خود داشت ز بیگانه تمنا می‌کرد

آخر در کجای دنیا با ویدیو کنفرانس بحران به این عظیمی را مدیریت موثر می کنند! شما به حکم میثاق نامه ای که با ملت دارید و به قول خود به حقوق شهروندی پایبند هستید می بایست هرشب با مردم سخن بگویید، مشاهده شما از پشت میز آبنوس در کاخ حافظیه از طریق ویدیو کنفرانس با مردمی که با مشکلات دست و پنجه نرم می کنند و ارائه دهندگان خدمات که جان بر کف در خدمت آنان هستند زجر آور است و به مثابه نمکی است که بر زخم می پاشید.

آقای رئیس جمهور جنابعالی به حکم وظیفه ستادی که در طول جنگ تحمیلی داشته اید شیوه فرماندهی باکری ها، همت ها، چمران ها، زین الدین ها و افضل شهدای فرماندهی یعنی شهید سپهبد حاج قاسم سلیمانی عزیز را بیاد دارید.

حضور فرمانده بحران در عرصه عملیات در کنار آلام دیده ها و ارائه دهندگان خدمات موجبات تصعید روحی و روانی آنان گشته و انگیزه آنان برای ارائه خدمات را دوچندان می کند، البته این امر هم نافی ایجاد سایر تسهیلات انگیزشی برای ارائه دهندگان خدمات در این عرصه نیست.

جناب رئیس جمهور خداوندی که بشر را خلقت نمود در کریمه شریفه اش اعمال پاداش برای عملکرد صالح بندگان را یکی از معیارهای ارتقای روحی آنان قرار داده تا در مسیر صواب طی طریق نمایند که گاها 10 برابر پاداش ملحوظ داشته و گاها نیز می فرمایند " یبدل سیئاتهم حسنات " یعنی علاوه بر اعطای پاداش برای حسنه ها بجای بدی ها هم حسنه منظور می شود، آنوقت من و شما که مخلوقیم و العیاذبالله نه قاسم جهنم هستیم و نه قسیم بهشت می خواهیم با گفتار درمانی در این بلیه برای کادر بهداشت و درمان انگیزه ایجاد کنیم؟

روزی که زین بگردد و بر پشتت افتد

حیرت ز کار و بار جهان می کنی رفیق

این شیوه عملکرد نه تنها برای کادر بهداشت و درمان ایجاد انگیزه نمی کند بلکه به مثابه گریستن بر قبری است که در آن میتی وجود ندارد.

خود بستمش به سنگ لحد، مرده توش نیست

قبری که گریه بر سر آن می کنی رفیق

جناب رئیس جمهور واقعا جای تاسف است که در سیمای جمهوری اسلامی اعلام می کنید برای مشاغلی که اقتصادشان دچار آسیب شده وام کم بهره 12درصد با فرصت دوساله برای برخی صنوف ملحوظ کردید که آن هم در جای خودش محل تامل است که کسانی که از دارایی ساقط شده اند مخصوصا اقتصادهای خرد، جناب رئیس کل بانک مرکزی در این شرایط هم حاضر نیست دست از سود بانکی اش بردارد و حتی عملکرد برخی کشورهای همجوار در حمایت از اقتصادهای خرد نصب العین قرار دهد؛ سوال اساسی اینجاست برای کادر بهداشت و درمان و بویژه پرستاران و ماماهای عزیز و سایر کارکنان بیمارستان که اقتصاد نداشته شان که هیچ، چوب حراج به عزیزترین سرمایه حیاتشان یعنی جانشان به حکم وظیفه ملی و وجدانی خورده است و خانه و خانمان را تنها رها کرده در تسکین آلام دردمندان می کوشند و هیچگاه در محاسبات اعطای تسهیلاتی شما و تیم همراهتان به حساب نمی آیند چه کردید.

آقای رئیس جمهور تا کنون به مخیله شما خطور کرده که در شرایط عادی بیماری، به عنوان یک پرستار حاصل دسترنجتان حداکثر 3 میلیون تومان در ماه باشد و کثیری از بیماران را مراقبت کنید، چه رسد به این روزها که مواجهه با این بیماران زندگی در برزخ حیات و ممات است، یقینا آنقدر تصورش برایتان دردناک خواهد بود که ترجیح می دهید به مخیله تان خطور نکند.

کسانیکه این روزها پدران، مادران، همسران و فرزندان خود را در کنج عزلت منزل رها کرده و لباس محافظ و وسایل ایمنی را اگر موجود باشد نه به صورت سمبلیک برای رسانه ها بلکه ساعت ها بر تن نموده و کار تخصصی باید ارائه دهند و از جذب و دفع تنفس تا غذا دچار عذاب باشند چرا همیشه در محاسباتتان مغفول می افتد؟

این گروه پرتلاش در کنار پزشکان و سایر کارکنان مراکز درمانی در تنگناها در بلیه 8 سال جنگ تحمیلی آیا شماهارا تنها گذاشتند؟ و اکنون نیز پرچمدار سلامت کشورند آیا نبایست خود و خانواده های آنان در معیارهای اعطای تسهیلات شما محلی از اعراب داشته باشند؟ آنچه مورد اجابت است آن است که کادر بهداشت و درمان را در بخش عمومی، خصوصی و نهادی همه را با هم یکجا ببینید چون همه در ارائه این خدمت ذیسهم هستند و از طرفی همه گرفتار قوت لایموت اهل البیت و تن پوش خانوار هستند.

آقای رئیس جمهور آنجا که سخن از تنفس برای وام های ماخوذه موسسات از سوی بانک مرکزی به میان می آید از قهوه خانه گرفته تا اغذیه فروشی ها و مقولاتی از این دست در فهرست شما جای دارند ولی تنفسی برای کسانی که سرمایه شان را در امر سلامتی مردم مصرف کرده اند نیست؛ نیک بدانید تا زمانی که این نگرش حاکم است مصداق خواهیم بود

هوی ناقتی خلفی و قدامی الهوی

انی و ایاها لمختلفان

جناب آقای روحانی اگر نیم نگاهی به عنوان فرمانده حادثه به ICS داشته باشید و یا از مشاورین محترم جویا شوید تامین امنیت پاسخگویان به حادثه پس از استقرار فرماندهی از وظایف ذاتی و اولیه مدیر حادثه است.

آقای رئیس جمهور می دانید این روزها پرستاران و کارکنان دائم الحضور بخش بهداشت و درمان که نشانی بجز جای بندهای ماسک حک شده بر چهره شان چیز دیگری ندارند دلمشغولی اکثر آنان علاوه بر آنکه نگران بیمارشان هستند نگران پدر و مادر و بستگان درجه یک خود نیز هستند، برای آنان چه بسته حمایتی منظور داشتید؟

براستی اگر والدین یک پرستار در این شرایط گرفتار کرونا شود به کجا پناه ببرد از چه اولویتی به حکم خدمت به مردم برخوردار است؟ فردا که آب ها از آسیاب افتاد و شما هم سنگر فرماندهی را رها کرده و سکان را به دست دیگری می سپارید باز هم این رشادت های دیده نشده در قعر چاه حافظه تاریخی این ملت دفن می شود و کسی احساس مسئولیت نمی کند.

خواهش بنده این است برای اولین بار در این کسوت به مسئولیت تاریخی خود در قبال بهداشت و درمان و خانواده های معظم آنان عمل کنید و نام نیک را در این عرصه و فرصت کم از خود بیادگار گذارید، چون اینان ذخیره این آب و خاکند و یادتان نرود که تصمیمات امروزتان در بحران در فردای پس از بحران تاثیر گذار است.

تا رسد دستت بخود شو کارگر چون فتی از کار خواهی زد به سر

و به قول شیخ اجل سعدی

ملوک از بهر پاس رعیت اند نه رعیت از بهر طاعت ملوک

سخن دیگرم در باب استفاده از نظرات صاحب نظران علمی و عملی بحران دیده در بلایا است، کار را بدست مردانی که در میادین بلا تجربه آموخته اند و اینک گمنام گونه چون داخل هیچ فرقه و دسته ای نبوده و نیستند و به گوشه ای خزیده و ناظر ماجرا هستند بسپارید یقینا امور بحران را بهتر از شما مدیریت خواهند کرد.

نظری به پایان نامه های دو دهه گذشته که در خصوص الگوهای مقابله با بلایا نوشته شده و زحمات زیادی پای آن کشیده شده و تجربیات دو قرن اخیر کشورهای بلاخیز دنیا به رشته تحریر درآمده و نهایتا تبدیل به الگوهایی متناسب با این مرز و بوم شده و از ظرفیت آخرین لایه های تقسیمات کشوری یعنی روستاها تا بالاترین نهادهای مسئول کشور در آن ملحوظ گردیده بیندازید و راهبرد برون رفت از بلایا را در لابلای آنان جستجو کنید.

هرچه در حیطه مدیریت بلایا در جهان بررسی کردم این شیوه مدیریت که در حال اعمال است الگو و شاهدی برای آن نیافتم تا اینکه ویروس کرونا با ابعاد ناشناخته اش مددکارم شد و با خود گفتم مدیریت بحران با الگوی کرونایی است که هنوز ابعاد آن ناشناخته است.

جناب رئیس جمهور اثبات شیء نفی ماعدا نمی کند و مطالب پیشگفت ذره ای از ارزش زحمات شما در این عرصه نخواهد کاست ولی مدیریت بحران چابکی و چالاکی خود را می طلبد و وقتی عده و عده حصول توفیقات مهیا است با کاربست مناسب آنان می توان مسیر آینده را هموارتر طی نمود، به نظر می رسد زمان آن رسیده است که پس از 40 سال روشمند تر، اصولی تر، کارآمدتر و آینده نگر تر در عرصه بحران می بایست شیوه های مدیریت را به کار بست، امید است گامهای موثرتان در مدت کم باقی مانده دوران صدارت ذخیره یوم المعادتان گردیده همواره موفق و موید باشید.

*دکترای رشته مدیریت خدمات بهداشتی درمانی