آلاینده‌هایی که نفس‌های سلفچگان را به شماره انداخت
قم - این روزها منطقه خوش آب و هوا و ییلاقی سلفچگان قم به دلیل فعالیت واحدهای آلاینده ای که حاضر به استفاده از فیلتر هوا نیستند با مشکلات زیست محیطی مواجه شده است.
قم - این روزها منطقه خوش آب و هوا و ییلاقی سلفچگان قم به دلیل فعالیت واحدهای آلاینده ای که حاضر به استفاده از فیلتر هوا نیستند با مشکلات زیست محیطی مواجه شده است.
به گزارش مهر - گروه استان‌ها، هیفاء پردل: سلفچگان در استان قم در سال 87 از بخش به شهر تبدیل شد این منطقه به دلیل وجود طبیعتی بکر و آب و هوای ییلاقی و جاذبه‌های طبیعی از مناطق نمونه گردشگری استان قم به شمار می‌رود در دل این شهر روستاهای خوش آب و هوا و ییلاقی زیبایی وجود دارد شهرستان سلفچگان به دلیل عبور راه آهن جنوب - شمال و هم چنین وجود یکی از شاه راه‌های مهم ارتباطی کشور در این منطقه از اهمیت ویژه ارتباطی برخوردار است.
سلفچگان منطقه‌ای اکولوژیکی و زیست محیطی مهم است هم چنین مناطق شرق و غرب را به هم وصل می‌کند همچنین به لحاظ اقتصادی نیز سلفچگان جز مناطق مهم و استراتژیک استان قم به شمار می‌رود.
سلفچگان هم به لحاظ اکولوژیکی و هم زیست محیطی، طبیعی و گردشگری اهمیت دارد اما به دلیل وجود مناطق صنعتی مهم و استراتژیک در زمینه‌های دیگر کمتر مورد توجه قرار گرفته است.
شهرک صنعتی سلفچگان از زمانی که شهر قم جز استان تهران بود شکل گرفت و چندی نگذشت که این منطقه خوش آب و هوا آن هم وسط کویر خشک قم را دست خوش تحولات و مشکلات زیست محیطی پیچیده ایی کرد.
فعالیت صنایع آلاینده‌ای که در این شهرک مستقر شدند آلودگی و آلاینده‌های خطرناک صنعتی را برای ساکنان سلفچگان به همراه دارد
فعالیت صنایع آلاینده‌ای که در این شهرک مستقر شدند آلودگی و آلاینده‌های خطرناک صنعتی را برای ساکنان سلفچگان به همراه دارد.
به دلیل وجود این آلودگی حتی کارگران و مهندسان که در این شهرک فعالیت اقتصادی دارند حاضر به سکونت در این منطقه نیستند و به دلیل عدم توسعه شهرنشینی کانون جمعیتی شکل نگرفته است اکنون این منطقه با کانون‌های خطرناک زیست محیطی روبرو است در سلفچگان یک سایت پسماند با نام منطقه 18 هکتاری برای نظارت بر ورود و خروج پسماندهای لجنی شکل گرفته که اخیرا نیز با بی نظمی‌هایی روبرو شده است.
از دیگر مشکلات ساکنان محلی این منطقه فعالیت واحدهای صنعتی در شب و ایجاد آلودگی است که دود غلیظی ایجاد و نفس‌های ساکنان محلی این منطقه را به شماره انداخته و حتی موجب بروز بیماری‌هایی شده است.
شهرک صنعتی که دل‌خوشی مردم را گرفت
یکی از ساکنان منطقه سلفچگان که نسل در نسل به امر کشاورزی و دامداری فعالیت دارد درباره فعالیت شهرک سلفچگان می‌گوید: دل خوش بودیم شهر ما به یک منطقه اقتصادی تبدیل شده اما زمانی نگذشت که با توسعه این صنایع چشممان را کور کردند و با وجود این شهرک امروز به جای اینکه هوای طبیعی خدادادی را تنفس کنیم شب‌ها تا صبح دود و بوی نامطبوع نفس‌های ما را بند آورده است.
محمد اسماعیلی می‌افزاید: این منطقه خوش آب و هوا بود عصرها و شب‌ها همسایه‌ها کنار هم می‌نشستند و از مشکلات و خوشی و ناخوشی‌های خود در یک دورهمی ساده صحبت می‌کردند اما این بوی نامطبوع برخی از ساکنان این منطقه را به ویژه بخش جنداب را بیمار کرده است.
دود غلیظ آسمان این روستا را مانند ابری سیاه پوشانده برخی واحدهای صنعتی در این شهرک بدون در نظر گرفتن سلامت مردم حتی حاضر نیستند سیستم تهویه و فیلتر هوا نصب کنند
یکی از بانوان ساکن در روستای جنداب در گفت‌وگو با مهر بیان می‌کند: دود غلیظ آسمان این روستا را مانند ابری سیاه پوشانده برخی واحدهای صنعتی در این شهرک بدون در نظر گرفتن سلامت مردم حتی حاضر نیستند سیستم تهویه و فیلتر هوا نصب کنند افراد سالمند و کودکان چه گناهی کردند.
آسیه همتی با اشاره به کاهش ارزش زمین در این منطقه می‌افزاید: سعی کردیم ملک و گوسفندان خود را بفروشیم و از این منطقه مهاجرت کنیم ولی به دلیل آلودگی‌ها کسی حاضر نیست ملک و حتی زمینی در این بخش خریداری کند در حالی که این منطقه به خوش و آب و هوایی معروف بود ولی ارزش زمین خیلی پایین آمده است، مشکل آب مانند دیگر روستاها نداریم اما با مشکلات آلودگی و بوی نامطبوع دست و پنجه نرم می‌کنیم تا جایی که حتی آشنایان حاضر نیستند برای یک دورهمی فامیلی به این منطقه سفر کنند.
فعالیت واحدهای صنعتی آلوده‌ای که زندگی در منطقه سلفچگان را سخت کرده است
برای بررسی وضعیت آلودگی‌ها و آلاینده‌ها در بخش سلفچگان به سراغ بخشدار منطقه سلفچگان رفته و با وی در خصوص وضعیت این منطقه و پیگیری‌های مسئولان محلی برای رفع مشکلات آلاینده‌ها گفت‌وگو کردیم.
بخشدار سلفچگان در گفت‌وگوی اختصاصی خود با خبرنگار مهر با اشاره به ظرفیت‌های مهم بخش سلفچگان می‌گوید: در بخش سلفچگان 43 روستا با 13 هزار نفر جمعیت وجود دارد که 21 روستای آن دارای دهیاری و 20 هزار نفر جمعیت فصلی نیز به دلیل وجود آب و هوای مطلوب زندگی می‌کنند.
ابوالفضل تمیزی می‌افزاید: وجود امامزادگان و منطقه حفاظت شده پلنگ دره و هم چنین جاذبه‌های بکر و ییلاقی طبیعی سلفچگان را به قطب گردشگری تبدیل کرده است اما از 25 سال پیش برای جلوگیری آلایندگی واحدهای صنعتی در تهران، این واحدهای صنعتی در شعاع 120 کیلومتری تهران در بین 7 روستا و خود بخش سلفچگان با جانمایی بسیار بدی منتقل شدند.
برای صرفه‌جویی در شب‌ها فعال می‌شوند بوی نامطبوع و دود غلیظی در آسمان ایجاد می‌کنند تا جایی که شرایط زندگی را برای ساکنان سخت و عرصه را تنگ کرده است
به گفته وی؛ 94 واحد صنعتی آلاینده که همگی دارای سیستم کنترل هوای قدیمی و سنتی هستند در این منطقه فعالیت دارند و هیچکدام حاضر نیستند سیستم هوای خود را به روز رسانی کنند با پیگیری‌های صورت گرفته تعداد اندکی اقدام به بروزرسانی فلیتر کردند 70 درصد دیگر هنوز سیستم قدیمی تهویه هوا دارند و با توجه به این برای صرفه‌جویی در شب‌ها فعال می‌شوند بوی نامطبوع و دود غلیظی در آسمان ایجاد می‌کنند تا جایی که شرایط زندگی را برای ساکنان سخت و عرصه را تنگ کرده است.
وی عنوان می‌کند: ساکنان محلی از آلودگی‌ها شاکی و مرتب با ارسال عکس و خبر در فضای مجازی و رسانه‌ها درخواست پیگیری مسئولان را دارند و با پیگیری‌های صورت گرفته تنها 30 درصد اقدام به نصب سیستم و فیلتر کردند و در حال حاضر 2 واحد آلاینده نیز که یکی هم آلاینده و هم غیر مجاز فعالیت داشت پلمب و به دستگاه قضائی معرفی شدند.
از رشد انواع بیماری‌ها تا کاهش ارزش افزوده زمین در سلفچگان ره آورد آلاینده‌های صنعتی
اما رئیس شورای شهر سلفچگان در گفت‌وگویی با خبرنگار مهر به وجود بیماری‌ها و کاهش ارزش افزوده زمین در این منطقه اشاره می‌کند و می‌گوید: آلودگی و آلاینده‌های صنعتی در بخش سلفچگان در حال افزایش است این توسعه تنها به بهانه اشتغال و حمایت از تولید ملی صورت گرفته و هیچ برخوردی با واحدهای آلاینده صورت نگرفته است.
علی عبداللهی تصریح می‌کند: در این منطقه به دلیل وجود آلودگی‌ها به ویژه آلودگی در شب و دود غلیظ و هم چنین بوی نامطبوع بیماری سرطان افزایش یافته لذا به دنبال این امر ارزش افزوده زمین هم در مقایسه با شهرهای اقماری دیگر و بخش‌ها به شدت کاهش یافته است.
در این منطقه به دلیل وجود آلودگی‌ها به ویژه آلودگی در شب و دود غلیظ و هم چنین بوی نامطبوع بیماری سرطان افزایش یافته است
وی عنوان می‌کند: در حالی که این منطقه دارای آب و هوای بسیار خوبی است به دلیل وجود آلودگی‌ها و آلاینده‌های صنعتی از اقبال خوبی روبرو نیست و حتی 20 واحد مسکن مهر این منطقه که آماده است هنوز واگذار نشده‌اند و باید علوم پزشکی و مرکز بهداشت در پی پالایش وضعیت و شاخص‌های بیماری در این منطقه باشند.
رئیس شورای شهر سلفچگان در ادامه گفت‌وگوی خود در پاسخ به این سوال که آیا برای این چالش پیگیری و بررسی‌های انجام شده می‌گوید: پیگیری کردیم و نامه نگاری‌هایی هم با محیط زیست داشتیم نمایندگان مجلس هم بازدید کردند مصوباتی هم داشتند ولی اجرایی نشد آقای امیرآبادی هم پیگیر شدند و قول دادند برای رفع مشکلات آلاینده‌های صنعتی وارد عمل شوند ولی تاکنون نتیجه‌ای ندیدیم.
عبداللهی می‌افزاید: هفته قبل دو واحد آلاینده که یکی در زمینه تولید شمش آهن و فولاد فعالیت داشت پلمب شد با فعالیت این واحدهای اقتصادی مخالف نیستیم ولی باید از سوی مسئولان پیگیری و فشارهایی صورت گیرد تا این واحدها نسبت به نصب فیلتر و سیستم تهویه هوا اقدام کنند.
مرگ تدریجی سرزمین مادری در مقابل دیدگان ساکنان محلی سلفچگان
یک کنشگر اجتماعی و فعال محیط زیست با اشاره به غفلت مسئولان از ظرفیت سرمایه گذار در بخش سلفچگان بیان می‌کند: غفلت مسئولین استانی در آن سال‌ها در جذب سرمایه گذار باعث شد که استان قم مقصد حضور انبوهی از صنایع آلاینده‌ای باشد که سال‌ها جهت اخذ مجوز پشت درب استان‌های دیگر در انتظار نشسته بودند، ممنوعیت فعالیت صنایع آلاینده در شعاع 120 کیلومتری تهران، استان قم را به عنوان بهترین گزینه‌ها در مقابل صاحبان این صنایع قرار داد.
سوالی که بی پاسخ مانده است
عباس جعفری عنوان می‌کند: هیچگاه مدیری پاسخ این سوال را نداد که با کدام منطق، تحلیل، مطالعه و ارزیابی آمایش سرزمینی یکی از بخش‌های مهم جمعیتی، با ویژگی‌های اقلیمی منحصر به فرد استانی در کنار منطقه حفاظت شده پلنگ دره و با وجود مناطق ییلاقی با منابع آبی شیرین در کنار دو سد مهم 15 خرداد و سنجگان و شاه راه حمل و نقل مرکز کشور با کلی مزیت‌های خاص جهت توسعه و سرمایه گذاری پایدار باید مقصد حضور پر ریسک ترین صنایع شود؟
وی می‌افزاید: در بیان فاجعه بی تدبیری و عدم مدیریت صورت گرفته، همین بس که در سال‌های گذشته حتی این بخش شاهد تخلیه پسماندهای ویژه از استان‌های دیگر در کنار محورهای مهم مواصلاتی و جاده‌های روستایی و در سایت 18 هکتاری پسماندهای ویژه بوده است.
در سال‌های گذشته حتی این بخش شاهد تخلیه پسماندهای ویژه از استان‌های دیگر در کنار محورهای مهم مواصلاتی و جاده‌های روستایی و در سایت 18 هکتاری پسماندهای ویژه بوده است
به گفته این فعال محیط زیست؛ در حالی که یکی از مهمترین اهداف ایجاد شهرک‌های صنعتی، توسعه صنعتی کشور در خارج از مناطق شهری است تا تأثیرات منفی بار صنعت بر ساکنین شهری را به حداقل رسانده و آلایندگی را کم کند این سلفچگان و روستاهای آن بود که تمام ساختارهای بوم شناختی آن به طور وحشتناکی تخریب و آلوده شد تا امروز به یکی از مهمترین مناطق آلوده کشور تبدیل شود.
جعفری گفت: هوای این بخش به دلیل حضور صنایع فوق آلاینده‌ای که عمدتا یا سیستم کنترل و پایش آلودگی نداشتند یا صرفا ماکتی ساخته شده بود تا مجوزها اخذ شود و در بهترین حالت فعالیت فیلترهایی که هر زمان صاحبان این صنایع صلاح بدانند فعال می‌شود فوق‌العاده آلوده شده است.
نفوذ آلودگی به منابع آب زیر زمینی
وی می‌افزاید: آلودگی خاک این منطقه به جهت تخلیه پسماندهای ویژه در کنار جاده‌ها و در بستر رودخانه‌ها به وضوح قابل مشاهده است و جای بسی تأسف دارد که عادی انگاری در ساماندهی این مناظر که بعضا بیش از یک دهه است هر روز در رؤیت مسئولین ذیربط قرار دارد موج می‌زند. گزارش‌های مردمی، بازید و آزمایش از برخی چاه‌ها حکایت از نفوذ آلودگی به درون خاک و منابع آبی زیرزمینی دارد.
جعفری در ادامه می‌گوید: نابودی منطقه محتمل و مرگ تدریجی سرزمین مادری در مقابل دیدگان اهالی بخش سلفچگان در حال رخ دادن است. در فرآیند برنامه‌ریزی توسعه صنعتی جدا از اینکه حفظ محیط زیست اصلی ترین اولویت است، برای دستیابی به توسعه و قرار گرفتن در مسیر آن، شناخت و درک مقتضیات جوامع انسانی و نیازهای آنان در ابعاد مادی و معنوی از حیاتی ترین اقدامات اولیه است.
واحدهای آلاینده‌ای که سد راه تشکیل کانون جمعیتی سلفچگان شدند
در نهایت برای بررسی موضوع آلاینده‌های صنعتی؛ پسماندهای غیر قانونی در منطقه 18 هکتاری و شرایط نامطلوب منطقه مهم و استراتژیک سلفچگان با معاون فنی اداره حفاظت محیط زیست استان قم هم گفت‌وگو کرده و وی در پاسخ به وضعیت کنونی منطقه سلفچگان می‌گوید: شهرک صنعتی سلفچگان قدیمی ترین شهرک صنعتی قم است و قبل از اینکه شهر قم به یک کلان شهر تبدیل شود این شهرک صنعتی فعال بوده است واحدهای آلاینده از شهر تهران به این بخش منتقل شدند.
سید احمد شفیعی می‌افزاید: سلفچگان یک منطقه اکولوژیکی و زیست محیطی است که دارای یک منطقه مهم حفاظت شده است که طی سال‌های اخیر این شهرک آلودگی‌ها و آلاینده‌هایی را ایجاد کرده که مانع گسترش شهر نشینی و تشکیل کانون جمعیتی در این منطقه شده است حتی به لحاظ باز بودن و آب و هوای بسیار مطبوع با مشکلات زیست محیطی فراوانی روبرو است.
برخی واحدها هم تخلفاتی در زمینه سیستم فیلتر و یا خرابی سیستم تهویه دارند و برای بهبود وضعیت خود اقدامی انجام نمی‌دهند و حتی در شب‌ها با تخلف شبانه آلودگی ایجاد می‌کنند
وی عنوان می‌کند: محیط زیست برای جلوگیری از فعالیت واحدهای آلاینده اقدام به پالایش مستمری کرده و در دهه 80 واحدهایی که اقدام به تولید قیر به طور سنتی کرده و موجب آلاینده‌های صنعتی می‌شدند از چرخه تولید خارج شدند واحدهای قدیمی هم از چرخه اقتصادی و تولیدی خارج و برخی واحدها ارتقای سیستم کنترلی دادند.
به گفته این مسئول؛ واحدهایی که تولید بازیافت و فولاد داشتند آلودگی آنها کاهش یافت در سال‌های اخیر اداره کل حفاظت محیط زیست با مکانیزم‌های مختلفی با این واحدهای آلوده برخورد کرد برخی واحدها هم تخلفاتی در زمینه سیستم فیلتر و یا خرابی سیستم تهویه دارند و برای بهبود وضعیت خود اقدامی انجام نمی‌دهند و حتی در شب‌ها با تخلف شبانه آلودگی ایجاد می‌کنند.
نظارت و پایش دقیق منطقه اقتصادی سلفچگان
معاون فنی اداره حفاظت محیط زیست قم در بخش دیگری از گفت‌وگوی خود به اقدامات صورت گرفته از سوی محیط زیست قم برای منطقه اقتصادی سلفچگان اشاره و می‌گوید: در سال‌های مختلف اداره کل محیط زیست استان طی 20 سال گذشته پالایش‌ها و نظارت‌های دقیقی را انجام داده و بر اساس قانون برخورد کرده است.
شفیعی می‌افزاید: واحدهایی هستند که مجوز فعالیت ندارند و تنها زمین اخذ کردند و اقدام به فعالیت اقتصادی کرده و به آلودگی‌ها دامن می‌زنند؛ اما هستند واحدهایی که اقدام به نصب فیلتر و سیستم کنترل هوا کرده ولی بعدها با خرابی و یا افت و قطعی برق روبرو می‌شوند که ما در مرحله اول تذکر می‌دهیم و اگر نیاز باشد در مرحله بعد پلمب می‌کنیم.
به گفته این مسئول؛ واحدهایی که مجوز فعالیت ندارند بیشتر به آلودگی‌ها دامن می‌زنند اما به دلیل شناخته نشدن این آلودگی دامن واحدهای مجوز دار که حتی سیستم کنترل هوا هم دارند را خواهد گرفت.
بحث مالیات سبز حربه‌ای برای مقابله با آلودگی واحدها
معاون فنی اداره حفاظت محیط زیست گفت: برای پیگیری و نظارت بر میزان آلودگی‌ها، محیط زیست دقیق و مستمر این منطقه را زیر نظر دارد و شاید به جرأت می‌توان گفت این منطقه بیشترین پالایش زیست محیطی را داشته است.
وی افزود: در حال حاضر برای برخورد با واحدهای آلاینده بحث مالیات سبز را اضافه کردیم واحدهای متخلف که تولید آلایندگی می‌کنند مجبور به پرداخت مالیات اضافه می‌شوند با توجه به اینکه دیگر این منطقه اشباع شده است در شورای برنامه‌ریزی اقدام به طرح موضوع کرده و جلوی استقرار واحدهایی که ضریب ریسک بالایی در زمینه آلودگی دارند را می‌گیریم.
استفاده اقتصادی از پسماند لجنی سایت 18 هکتاری
معاون فنی اداره حفاظت محیط زیست به سایت 18 هکتاری پسماند سلفچگان اشاره و بیان می‌کند: بیش از 3 دهه اقدامات زیادی در زمینه پسماند صورت گرفت زمانی مدیریت پسماند خطرناک بود واحدهایی که اقدام به تولید پسماند خطرناک می‌کردند از فعالیت آنها جلوگیری شد و در سایت 18 هکتاری در مراحل نخست پسماندهای اسیدی با حفر تراشه‌هایی و ریختن آهک با انضباط ورود و خروج آنها مدیریت می‌شد.
شفیعی می‌افزاید: اما می‌توان در آینده از این پسماندها به یک فرصت اقتصادی تبدیل کرد همان طور که در دیگر کشورها هم این امر صورت می‌گیرد طی سال‌های اخیر انضباط این سایت به هم ریخت و پسماندها در طبیعت رها شد و در 4 سال اخیر روی این سایت کار کردیم و مسئول سایت محکوم شد.
وی در پاسخ به این سوال که آخرین اقدام صورت گرفته در این زمینه چیست؛ می‌گوید: رویکرد ما استفاده از این پسماندها با صرفه اقتصادی است و در حال توسعه تکنولوژی برای بهره‌گیری از پسماند لجنی هستیم که آلودگی منطقه رفع شود البته باید دادستانی هم ورود داشته باشد تا ورود و خروج این سایت شفاف سازی شود و با ورود بخش جذب سرمایه گذاری استانداری قرار است این سایت به سرمایه گذار واگذار شود.
مردم سلفچگان در میان دود و آلودگی‌های ناشی از صنایعی که برای آنها بهره‌ای ندارد در انتظار تدبیر مسئولان برای نجات محیط زیست و زندگی خود هستند.
