آیا انحلال نهضت سوادآموزی یک ضرورت است؟

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، سازمان نهضت سوادآموزی در سال 1358 با دستور امام خمینی (ره) با هدف آموزش خواندن و نوشتن به بزرگسالان و کودکانی که به مدرسه دسترسی ندارند، تشکیل شد و مأموریت اصلی این سازمان ریشه‌کنی بیسوادی در کشور بود.

با این وجود با گذشت 43 سال از عمر این سازمان هنوز بیسوادی در جامعه ریشه‌کن نشده است و شاهد افزایش میزان بیسوادی در جمعیت نوجوان و جوان کشور هستیم.

یوسف نوری؛ وزیر سابق آموزش و پرورش به تازگی از جمعیت 9 میلیونی بیسوادان بالای 6 سال در کشور خبر داده است همچنین طبق آمار ارائه شده از سوی پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش، سالانه حدود 3 درصد کودکان 6 ساله وارد دوره ابتدایی نمی‌شوند همچنین 164 هزار نفر در سال از تحصیل در دوره ابتدایی، حدود 225 هزار نفر از ورود به دوره متوسطه اول وحدود 592 هزار نفر از ورود به دوره متوسطه دوم باز می‌مانند.

همین موضوع باعث بازتولید بیسواد جدید در کشور و طرح این پرسش است که آیا نهضت سوادآموزی در تحقق مأموریت‌های خود ناکام بوده است؟

آمار 9 میلیون نفری بیسوادان در کشور و از سوی دیگر بازتولید بیسواد جدید منجر به تلاش‌های بسیار برای تغییر در ساختار سازمان نهضت سوادآموزی شده است و در آخرین تلاش شاهد هستیم کمیسیون تلفیق مجلس، موضوع انحلال سازمان نهضت سوادآموزی و واگذاری مأموریت آن به معاونت آموزش ابتدایی را مطرح کرده است و به گفته جبار کوچکی‌نژاد؛ عضو کمیسیون تلفیق برنامه هفتم توسعه این موضوع در صحن علنی مجلس نیز رأی خواهد آورد.

در همین ارتباط حیدر تورانی؛ عضو پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش که در سال 1401 پژوهشی را با موضوع بررسی انحلال سازمان نهضت سوادآموزی و ایجاد نظام آموزش بزرگسالان انجام داد، به تسنیم گفت: درحال حاضر طبق گزارش‌ها، تعداد زیادی از بی‌سوادان تحت پوشش برنامه‌های سوادآموزی نیستند! و یکی از دلایل آن، تصمیم وزارت آموزش و پرورش برای کاهش و ریشه‌کنی بی‌سوادی از طریق معلمان شاغل و بازنشسته است در حقیقت این برنامه تکرار همان برنامه‌های قبلی بوده و سرانجام خوشی نداشت چرا که مدارس در انجام وظایف و مأموریت رسمی خود باتوجه به انبوه محدودیت‌ها بازمانده‌اند بنابراین در اندیشه شناسایی و جذب بی‌سوادان نبودند.

عضو پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش تصریح کرد: سازمان نهضت سوادآموزی با ساختار سازمانی کنونی بدون تردید امکانات لازم را چه به لحاظ نیروی انسانی و چه به لحاظ مالی، تجهیزات و فناوری در اختیار ندارد بنابراین باید تغییرات اساسی در ساختار سازمانی و برنامه‌ریزی آموزشی و درسی آن صورت پذیرد.

تورانی ادامه داد: آنچه طی چهار دهه فعالیت سازمان نهضت سوادآموزی مشهود است، پوشش تقریبی بیسوادان 49-10 ساله کشور با هدف آموزش سواد پایه (خواندن، نوشتن و حساب کردن و تا حدودی روان خوانی قرآن) آن هم در لبه خطر و نگرانی پیدایش نوبیسوادی بوده است. در طول چهار دهه فعالیت نهضت سوادآموزی، 9 میلیون نفر در حد سوادآموزی (معادل سوم ابتدایی) آموزش دیده‌اند که از این تعداد فقط 2 میلیون نفر به پایان دوره ابتدایی رسیدند و 7 میلیون نفر آنها همچنان در لبه خطر نوبیسوادی هستند. در حالی که در دنیای امروز و با توجه به تعاریف نو از سواد و نیز آنچه در اغلب کشورهای جهان در آموزش بزرگسالان رخ می‌دهد، جای هیچگونه اما و اگری برای نو شدن چشم‌انداز، اهداف، راهبردها، وظایف، محیط و فناوری سازمان نهضت سوادآموزی باقی نگذاشته است.

این عضو پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش با تأکید بر جایگزینی نظام آموزش بزرگسالان به جای نهضت سوادآموزی گفت: نظام آموزش بزرگسالان از لحاظ سازماندهی به ساختار تشکیلاتی خاصی نیازمند است تا بتواند فعالیت‌های مربوط به این نوع آموزش را کنترل کرده و هماهنگ سازد در غیر این صورت، فعالیت‌ها پراکنده خواهد بود و منابع نیز به هدر خواهد رفت همچنین باید مشارکت همگانی در برنامه‌های آموزش بزرگسالان وجود داشته باشد.

وی در پایان متذکر شد: با توجه به شرایط امروز کشور و به ویژه انتظاری که در گام دوم انقلاب اسلامی ایران از ریشه‌کنی بی‌سوادی به عنوان رفع یک نقص بزرگ ازجامعه اسلامی متصور است، تاسیس سازمانی مستقل تحت عنوان «سازمان آموزش بزرگسالان» نیاز است و این سازمان می‌تواند زیر نظر معاونت اجرایی ریاست جمهوری یا... تشکیل شود.