آیا کاهش سرعت به بقای یوزپلنگ کمک می‌کند؟

نخستین یوزپلنگ که قربانی تصادف شده در دهه 60 و در منطقه حفاظت شده نایبندان بود، شاید قبل از آن هم تصادف یوز با ماشین بوده، اما به آن توجه نشده است. تا دهه 80 شمسی این تصادفات کم و پرا کنده بود، اما با تبدیل جاده‌ها به اتوبان و افزایش سرعت ماشین این تصادفات سرعت گرفت و بلای جان یوز‌ها شد.

در اتوبان تازه تأسیس یزد_مهریز در فاصله چهار سال 6 یوز زیر ماشین رفتند تا اینکه یوز در زیستگاه جنوبی کم شد وآخرین آن‌ها امسال در یزد تلف شد. با دو بانده شدن محور تهران - مشهد در اوایل دهه 90 شاهد یک جداسازی زیستگاهی در منطقه بودیم و همین جداسازی زمینه بروز سوانح جاده‌ای یوز آسیایی را فراهم کرد. با تبدیل این جاده تهران مشهد به اتوبان از سال 1389 مرگ یوز‌ها شروع شد و تا امروز این جاده جان سیزده یوز را گرفته است.

این اتفاقات در حالی افتاد که تنها یوز‌های باقی مانده در این منطقه قرار دارند و همه معتقد بودند که باید این جاده فنس‌کشی شده و ایمن‌سازی شود، سرعت در این جاده کم و دوربین کنترل سرعت نصب شود.

بالاخره بعد از چند کش و قوس‌های فراوان کاهش سرعت جاده عباس‌آباد تصویب شد و مقرر شد که سرعت این جاده هنگام عبور از منطقه توران به 90 کیلومتر کاهش پیدا کند، در نگاه اول شاید این کاهش سرعت اتفاق خوب و مبارکی برای یوز ایرانی باشد، ولی باید سوال کرد این کاهش سرعت چقدر در تصادفات جاده‌ای موثر است؟ آیا این اتفاق می‌تواند جلوی تصادف یوز‌ها را بگیرد؟ و از این موضوع مهم‌تر کدام عامل سرعت ماشین‌ها را کنترل می‌کند که از حد مجاز فراتر نرود؟

بعضی از افراد فعال در توران مدعی هستند که «دوربین‌های کنترل سرعت ثبت تخلف ماشین‌ها را انجام نمی‌دهند. یکی از این افراد گفت: در جاده‌های دیگر با سرعت بالا که حرکت کنیم بلافاصله پیامک تخلف می‌آید، ولی در این جاده با سرعت 120 کیلومتر هم حرکت کردیم، ولی هیچ پیامکی نیامد. باید دید این دوربین‌های کنترل سرعت واقعاً کار می‌کنند.»

در این جاده هنوز سرعت‌گیر ثبت نشده است و همچنان مسیر صاف و تخت برای سرعت راندن آماده است. تابلو برای کنترل سرعت زیاد نصب شده، ولی آیا عاملی برای کنترل سرعت وجود دارد؟ در رابطه زدن چراغ و روشن کردن جاده تنها چاله‌ها را حفر کرده و هنوز پایه چراغ‌ها نصب نشده است.

از ابتدای سال و در 120 روز اخیر دو یوزپلنگ آسیایی در این جاده در اثر برخورد با خودرو تلف شدند، ماجراد یوزپلنگ ماده باردار به همراه سه جنین در فروردین ماه و اخیراً در 6 تیرماه نیز یک توله یوزپلنگ 1.5 ساله حین عبور از این محور ترانزیتی در سوانح جاده‌ای تلف شد.

محور میامی به سبزوار زیستگاه اصلی یوزپلنگ ایرانی است. حدود 50 کیلومتر از این محور ترانزیتی محل عبور یوزپلنگ آسیایی است که تنها 6 کیلومتر آن با فنس‌کشی ایمن شده است، علائم هشدار دهنده و تابلو‌های هشدار نیز مکرر نصب شده است، اما عدم روشنایی لازم و تکمیل نشدن فنس‌کشی حیات این گونه جانوری در معرض خطر را با تهدید جدی روبه‌رو کرده است.