ابراهیم فیاض: شهید مطهری حکیم انقلاب بود و در نامه هایش به شاه انتقاد می کرد / انتشار فیلم تقطیع شده از مصاحبه ام توهین به شهید مطهری بود

کیاوش حافظی: به تازگی فیلمی از سخنان ابراهیم فیاض مدرس علوم اجتماعی در دانشگاه تهران منتشر شده است که می گوید شهید مطهری را آخوند انقلابی نمی‌دانستند. فیاض در بخش دیگری از این فیلم که منتشر شده نیز از فردی روایت کرده که می گوید شهید مطهری بین 35 تا 37 نامه به شاه نوشته بود و محمدرضا پهلوی را اعلی‌حضرت خطاب کرده بود.

ظاهرا فیلم منتشر شده تیزری از یک مصاحبه کامل‌تر با این مدرس دانشگاه و فعال سیاسی اصولگراست. اما در بخش دیگری از آن آمده: «تا نرود با امام صحبت نکند انقلابی نمی شود. بعد که از پاریس برمی‌گردد پنج تا سخنرانی درباره انقلاب اسلامی می‌کند. موقعی که مطهری شش ماه دوم انقلاب تا پیروزی انقلاب وارد شد فرقان به همین دلیل او را شهید کرد گفت این شاهنشاهی است.» در ادامه وقتی از او پرسیده می‌شود که او را آخوند انقلابی نمی‌دانستند؟ پاسخ می‌دهد: شاهنشاهی بود.

این اظهارات واکنش علی مطهری فرزند شهید آیت الله مطهری را به دنبال داشت. مطهری در شبکه اجتماعی ایکس خواستار آن شد که ابراهیم فیاض این نامه‌ها را منتشر کند و یا به دادگاه ارائه دهد.

در همین رابطه خبرآنلاین با ابراهیم فیاض به گفتگو نشسته تا روایت او را بشنود. او در این گفتگو می گوید صحبتی که از او منتشر شده در حاشیه یک گفتگو درباره مسائل اجتماعی بوده است. ضمن آنکه اساسا تقطیع شده است. فیاض می گوید در واکنش به انتشار این تیزر مورد اشاره می گوید که این اقدام توهینی به مرتضی مطهری بود شخصی که به تعبیر فیاض «حکیم انقلاب» بود.

مشروح این گفتگو را در ادامه بخوانید؛

****

*آقای فیاض! اخیرا صحبتی داشتید که شهید مطهری، مطهری در 35 تا، 37 تا نامه شاه را اعلی‌حضرت خطاب کرده بودند. همچنین گفته بودید که ایشان روحانی شاهنشاهی شناخته می‌شدند و چون او را انقلابی نمی‌دانستند بعد از انقلاب ترور کردند. لطفا در این رابطه توضیح دهید.

داستان از این قرار بود که از طرف مرکز پژوهش‌های مجلس افرادی با دوربین‌هایی فیلمبرداری آمده بودند تا درباره تحولات جنسی در جامعه صحبت کنیم. قرار بود صحبت‌ها کارشناسی باشند. در آخر من هم بعد از شش ساعت کلاس و درس دادن بحث به اینجا رسید. اصلا قرار نبود که کار رسانه ای باشد. بحث به اینجا رسید که فرقان آقای مطهری را شاهنشاهی می‌دانست و به همین دلیل او را ترور و به قول خودشان اعدامش کردند. کل بحث این بود.

در مورد نامه‌ها هم یکی از دوستانم که سال‌هاست با او آشنا هستم و زمانی مسئولیتی داشت که توانسته بود اسناد کاخ نیاوران را ببیند. او به من گفت که آنجا حدود سی و اندی نامه از آقای مطهری است. من هم به این دوست اعتماد دارم و او را آدم راستگو، درستکار و متشرع می‌شناسم. فرضا اینکه چنین نامه‌هایی هم وجود داشته باشد نامه «فدایت شوم» نبوده و آقای مطهری کار بدی نکرده است. این نامه ها شروع نشده بود که آقای مطهری این نامه ها را نوشته است و از باب حکمت و فقاهت یا انتقاد کرده و یا پیشنهادهایی داده است. خود حضرت امام هم قبل از 42 برای شاه نامه می‌نوشت و نامه‌های آن موجود است.

* می‌توانید اسم دوستتان را بگویید تا از او درباره این نامه‌ها سوال کنیم؟

نه، چون می‌دانم ناراحت می‌شود. او آدم مشهور و فرهنگی مهمی است. احتمالا خود او هم این مطلب را در رسانه‌ها دیده است اما هنوز چیزی در این رابطه به من نگفته است.

اما به هرحال حضرت امام هم نامه نوشته است. احسان نراقی هم مصاحبه‌ای دارد و می‌گوید که من با نام خود آقای مطهری برای شاه پیام می‌بردم. پیام مطهری را برای شاه می‌بردم. در هر صورت آقای مطهری گناهی نکرده است؛ او در حال انجام کار حکمتی و فقاهتی خود بود. مگر خود امام به شاه نگفت تو راه نصیحت می کنم؟ اتفاقا دیشب هم یکی از همین مورخین [در همین رابطه] گفت که «اعلی‌حضرت» را در نامه‌ها حذف کرده بود، اما با اعتراض امام رو به رو شد که اسناد تاریخی را دستکاری نکنید. آن موقع هم که نامه می‌نوشتند بالاخره برای شاه هم از القابی استفاده می‌کردند.

* پس خود شما این نامهها را ندیده‌اید.

نه، ندیده‌ام. من از آن دوستم نقل می‌کردم. گفتم که این حرف در حاشیه آن جلسه بود و اصلاً قرار نبود این‌ها پخش شود. آنجا قرار بود حرفهای کارشناسی زده شود و اصلا هم بحث آقای مطهری مطرح نبود. ما در چارچوب مسائل جنسی صحبت می‌کردیم. اما در گوشه‌ای به صورت حاشیه این بحث مطرح شد. من هم دنبال آن نبودم که این بحث را مطرح کنم. حتماً هم ناقص آن را نقل کرده ام. اما آن‌ها این صحبت ها را تقطیع کردند. من اصلا نگفته ام که مطهری شاهنشاهی بود. من مطهری را حکیم انقلاب می‌دانم؛ این را هم در مقام تحصیل کرده در علوم اجتماعی می گویم.

من از 18سالگی و دو سال قبل از انقلاب با آقای مطهری آشنا بودم. اگر اشتباه نکنم سال 55 بود که در مسابقه‌ای قرآنی جایزه بردم و به من کتاب «انسان و سرنوشت» را جایزه دادند. بخشی از کتاب‌های ایشان را در کتابخانه‌ها پیدا می‌کردم و می‌خواندم. خیلی از بحث‌هایی که در علوم اجتماعی در ارتباط با مباحث دینی مطرح می‌کنیم به آقای مطهری استناد می‌کنیم. من همیشه عشقم این بوده که پنج تا سخنرانی آقای مطهری درباره‌ی انقلاب را تئوریک کنیم. شاید باورتان نشود وقتی به من گفتند چنین اتفاقی افتاده خودم متأثر شدم که چرا توهین و چقدر جسارت؟ اصلاً به چه حقی این را پخش کردید؟ من کی این حرف را زدم اصلا قرار نبود آن را پخش کنید. بحث کارشناسی درباره‌ی مسائل جنسی بوده و ربطی به آقای مطهری نداشته. آن هم از سوی مرکز پژوهش‌های مجلس؟

*شما به انتشار این ویدیو اعتراض کردید؟

بله به آنها گفتم. گفتند می‌رویم از آقای مطهری عذرخواهی می‌کنیم. دیروز گفتم تماس بگیرید و بگویید که ما غفلت کرده ایم و نباید این فیلم را پخش میکردیم. گفتم شما از من سوال کارشناسی پرسیدید. اگر کار رسانه ای بود که من اینطور حرف نمیزدم. آن هم حرفی را که اصلا در مقام بیان آن نیستم. در نتیجه میخواهم بگویم کسانی که این کار را کردند اشتباه کردند و امانتداری نکردند. بنده در ارتباط با فرقان بحث کردم که آن‌ها آقای مطهری را شاهنشاهی می‌دانست. حتی روحانیت هم کاری به آقای مطهری نداشت چون او از 15 خرداد با امام بود. این میان افرادی هم ممکن بود را دربار ارتباط هم داشته باشند مثل آقای فلسفی و.... علما بی ارتباط نبودند؛ همه که در مبارزه تند و تیز مسلحانه نبودند. آنهایی هم که آقای مطهری را ترور کردند کسانی هستند که در مبارزات مسلحانه و ماجراهای بعدی بودند. در نتیجه این که من آثای مطهری را شاهنشاهی نمی دانم.

* پس ارتباطی با دربار هم نداشتند؟

نه فقط نامه می‌فرستادند. ایشان داشته از شاه انتقاد می‌کرد او هم هم که گوش نمیکرد. اتفاقا این نشان می‌دهد که انقلاب ما به شدت محبوب بود و آنطور که تبلیغات خارجی می‌گوید یک انقلاب چماقی و انحراف تاریخی نبود. قبل انقلاب هم امام شاه را نصحیت می‌کرد و هم آقای مطهری نامه می‌نوشت که اصلاح کنند. اما شاه گوش نکرد و انقلاب شد. خاطرات علم را بخوانید. هرچه به آخر خاطرات علم نزدیک می‌شوید می‌بینید که هرچه به شاه میگوید، شاه زیربار نمیرود. گاهی اوقات علم به گفته خودش مجبور می‌شد در مستی حرف‌هایی را بزند. یعنی اینقدر وضع خراب بوده.

فقط یک جمله می‌گویم که انقلاب ما یک انقلاب حکمتی بود، فلسفی نبود، انقلابی بود که براساس حکمت شکل گرفته بود نه فلسفه.

*فرق این دوتا چیست؟

انقلاب‌های فرانسه، روسیه، و چین را نگاه کنید؛ دائم در این‌ها کشتوکشتار است. این‌ها انقلاب فلسفی‌اند. اما انقلاب حکمتی براساس مردم شکل میگیرد. امام هیچ‌وقت جنگ مسلحانه را تایید نکردند. از اول تا آخر هم خود مردم در تظاهرات بودند؛ این یعنی انقلاب حکمتی. انقلاب حکمتی این است که فوکو هم در کتاب «ایرانیها چه رویایی در سر دارند؟» می‌گوید این انقلاب صدسال آینده دنیا و غرب را به ما نشان داد. آقای مطهری هم در پنج سخنرانی خود درباره حکمت انقلاب اسلامی صحبت می کند.

* گفتید که آقای مطهری حکیم انقلاب بودند. یک سوال اینجا پیش میآید که رابطه ایشان، نسبت‌شان با مبارزه مسلحانه چه بود؟ بعضیها معتقدند که به واسطه اینکه ایشان به دلیل اینکه از سازمانهای مسلحانه حمایت نمی‌کرد بازداشت هیچ‌وقت قبل از انقلاب دستگیر نشد.

بله ایشان حتی حنیف‌نژاد را هم منحرف میدانست. میگفت آن‌ها از همان فاندامنتالیسم - مثل چیزی که در فرقان یا سلفیگری هست - تاثی می کنند. اینها در خاطرات ایشان هست. نه فقط با مبارزه مسلحانه بلکه با حزب‌بازی هم مخالف بود. به همین خاطر او وارد حزب جمهوری اسلامی وارد نشد. به طور کلی با تشکیلات غیرمردمی مخالف بود که یکی از آن‌ها سازمان مسلحانه و رادیکال است و دیگری حزب که متعلق به نخبگان است.

* آقای فیاض شما از محتوای آن 30 و اندی نامه که گفتید مطهری شاه را نصیحت می‌کرد هم خبر ندارید

نه متاسفانه. اتفاقا یکی از خواهش‌های من همین است که به نفع شهید مطهری هم هست این است که این نامه‌ها منتشر شود تا مشخص شود که آقای مطهری چه چیزهایی را دنبال میکرد و چه چیزی دنبال می‌کرد که او را به یک متفکر بزرگ تبدیل کرده است؟

*آقای علی مطهری خطاب به شما گفته بودند که اسنادتان را منتشر کنید وگرنه باید در دادگاه پاسخ دهید. در مورد چه صحبتی دارید؟

من با آقای مطهری روز پنجشنبه صحبت کردم. اول او با من تماس گرفت. روح من هم از ماجرا خبر نداشت. من فکر میکردم مثلا به بحثها یا کلاسها اعتراض دارد، نگو اینکه ایشان در مورد این فیلم صحبت می‌کردند که من به کلی از آن بی خبر بودم. تا آنکه جمعه شب یکی از دوستان برایم تعریف کرد و گفت که چه شده. من هم گفتم من اینها را نگفتم بلکه حرف‌های من را تکه‌تکه کردند. بعد از آن اعتراض کردم که به چه حقی این فیلم را منتشر کردید؟ گفتند اشتباه و غفلت کردیم. گفتم این را به آقای مطهری هم بگویید. امروز صبح (شنبه) هم با آقای مطهری صحبت کردیم گفتم خودم که این فیلم را دیدم، متاثر شدم چرا توهین به مطهری بود. اصلا خود آقای مطهری باورشان نمیشد که از مرکز پژوهشهای مجلس این کار را کرده اند.

*پس با آقای مطهری صحبت کردید، ایشان قانع شدند؟

بله ایشان گفتند به من گفتند که آن را جبران کنم. من هم همانطور که گفتم آقای مطهری را حکیم انقلاب میدانم و انقلاب را هم حکمتی میدانم و خودم را از نسل شهید مطهری می‌دانم.

31211