«ابربدهکاران ارزی» را بشناسید / گزارش بانک مرکزی از گیرندگان تسهیلات بانکی

تسهیلات چندصدهزار میلیارد تومانی و منابع ارز دولتی چگونه در اختیار هشت هلدینگ بزرگ قرار گرفت؟

229 هزار میلیارد تومان تسهیلات بانکی به جیب هفت دانه‌درشت ارزی رفت. دانه‌درشت‌های ارزی همان‌هایی هستند که سهم قابل توجهی از ارزهای 4200 تومانی و دولتی داشته‌اند و برخی از آنها هنوز هم از این ارزهای ارزان سهم می‌برند. بررسی آمار لیست تسهیلات بانکی از سوی بانک مرکزی نشان می‌دهد تقسیم منابع بانکی به شیوه‌ای عجیب بین زیرمجموعه شرکت‌های بزرگ در جریان است.

در لیست تسهیلات جاری بانک‌ها به هشت نام برخوردیم که هفت مجموعه از آنها جزو ارزبگیران کلان هم هستند. بانک پاسارگاد بزرگ‌ترین این مجموعه هفت‌تایی‌ست.

وقتی این گزارش را می‌خوانید حتما به خاطر داشته باشید که از بین 31 بانک و موسسه اعتباری غیربانکی، لیست تسهیلات 13بانک و موسسه اعلام نشده و ارقام به‌دست آمده فقط از لیست‌های اعلامی است. بنابراین ممکن است هر یک از مجموعه‌های بررسی‌شده، ارقام بیشتری تسهیلات گرفته باشند که امکان دسترسی به اطلاعات آن هنوز وجود ندارد. بانک مرکزی تاکنون پنج بار لیست تسهیلات و معوقات بانکی را به‌روزرسانی کرده و در هر بار لیست تعدادی از بانک‌ها و موسسات منتشر نشده است.

بانک پاسارگاد

بررسی لیست تسهیلات نظام بانکی نشان می‌دهد بانک پاسارگاد 163 هزار و 599 میلیارد تومان از تسهیلات بانکی را از آن خود کرده است. بانکی که باید تسهیلات‌دهنده باشد، خودش جزو بزرگ‌ترین تسهیلات‌گیرندگانِ خود است. بانک پاسارگاد این 163 هزار میلیارد تومان را به شرکت‌هایی که خود تاسیس کرده و زیرمجموعه بانک محسوب می‌شوند، پرداخت کرده است. گروه ارزش‌آفرینان پاسارگاد، گروه تامین آتیه کارکنان گروه مالی پاسارگاد، گروه تامین سرمایه امین، گروه تامین مسکن، گروه مالی پاسارگاد، گروه فناوری اطلاعات و ارتباطات پاسارگاد آریان، گسترش انرژی پاسارگاد، مادرتخصصی توسعه معادن و صنایع معدنی خاورمیانه فولاد زرند ایرانیان، تامین آتیه سرمایه انسانی پاسارگاد و کارگزاری بانک پاسارگاد شرکت‌های زیرمجموعه بانک پاسارگاد هستند. اینکه هر یک از این زیرمجموعه‌ها چقدر تسهیلات گرفته‌اند را می‌توانید در جداول پیوست‌شده به گزارش ببینید. بانک پاسارگاد علاوه بر سهم‌گیری از تسهیلات، در بازار نیمایی نیز معادل دلاری یک میلیون و 919 هزار و 967 دلار دریافت کرده است. این مقدار ارز در دوره زمانی اول فروردین 1397 تا 27 اردیبهشت 1400 دریافت شده است.

هلدینگ خلیج‌فارس

گروه پتروشیمی خلیج‌فارس بزرگترین هلدینگ تخصصی پتروشیمی است که در سال 1389 با مدیریت دولتی به‌صورت سهامی عام تاسیس و در ادامه کار یعنی در سال 1392 به بخش خصوصی واگذار شد. 21 دی‌ماه 1400 یکی از روزهای پرحاشیه هلدینگ خلیج‌فارس بود. در این روز غلامعلی عسگری، رئیس پیشین صداوسیما از سوی جواد اوجی، وزیر نفت به مدیرعاملی این هلدینگ منصوب شد؛ انتصابی که همه از غیرقانونی بودن آن می‌گفتند، اما نقدها کارساز نیفتاد و انتصاب برقرار ماند. در لیست بانک‌های کشور، 10 زیرمجموعه این هلدینگ بزرگ توانسته 46 هزار و 761 میلیارد و 957 میلیون تومان تسهیلات دریافت کند. این هلدینگ علاوه بر ارزهای دریافتی نیمایی، معادل دلاری شش میلیون و 475 هزار و 773 دلار ارز 4200 تومانی نیز دریافت کرده است. این گروه 8 آبان امسال، 12درصد سهام پتروشیمی خلیج‌فارس را با تبلیغات فراوان در بورس خریداری کرد.

صنایع غذایی میهن

گروه صنایع غذایی لبنی و بستنی میهن در سال 1354 توسط ایوب پایداری تاسیس شد. این شرکت بزرگ‌ترین تولیدکننده بستنی و لبنیات در ایران محسوب می‌شود که برای 25هزار نفر اشتغالزایی کرده است. مجموعه میهن 10هزار و 344 میلیارد و 796 میلیون تومان تسهیلات از بانک‌های مختلف دریافت کرده است. گروه زرین صنعت خوشبخت، گروه غلات‌بان، مجتمع صنایع غذایی میهن، گروه مجتمع کاغذسازی راشا کاسپین ایرانیان و طبیعت سبز پارس کهن نام زیرمجموعه‌های این مجموعه بزرگ است که از نظام بانکی تسهیلات گرفته‌اند. جالب آنکه از این 10 هزار میلیارد تومان پرداختی دو هزار و 862 میلیارد تومان به شخص ایوب پایداری یعنی به یک شخص حقیقی تسهیلات داده شده است. صنایع غذایی میهن از ابتدای سال 1397 تا اردیبهشت سال 1400 توانسته یک میلیارد و 997 میلیون و 926 هزار دلار ارز 4200 تومانی از دولت بگیرد.

صندوق بازنشستگی نفت

یک صندوق بازنشستگی در جمع تسهیلات‌بگیران عمده نظام بانکی است. صندوق بازنشستگی کارکنان نفت با نام گروه سرمایه‌گذاری اهداف 17 هزار و 224 میلیارد و 53 میلیون تومان تسهیلات بانکی دریافت کرده است. شرکت سرمایه‌گذاری اهداف، بهمن 1379 تأسیس شد. موضوع فعالیت شرکت سرمایه‌گذاری در سهام یا سایر اوراق بهادار در زمینه پیمانکاری و سرمایه‌گذاری در حوزه صنایع بالادستی و پایین‌دستی نفت، گاز و پتروشیمی، فعالیت‌های بازرگانی به‌طور عام در حوزه محصولات صنعت نفت، گاز، پالایش و پتروشیمی به‌طور خاص، سرمایه‌گذاری در معدن، صنایع معدنی و کانی‌های فلزی و غیرفلزی و پیمانکاری و سرمایه‌گذاری در حوزه املاک و مستغلات است.

گروه صنعتی مینو

نام اصلی مینو، گروه اقتصادی و خودکفایی آزادگان است. این شرکت صنایع غذایی هم در زمره تسهیلات‌بگیران بزرگ و ارزبگیران دولتی است. گروه مینو در مجموع دو هزار و 648 میلیارد و 4میلیون تومان تسهیلات بانکی دریافت کرده است و رقم ارز 4200 تومانی دریافتی این مجموعه

هفت میلیون و 47هزار و 477 دلار اعلام شده است. مجموعه شرکت صنعتی مینو که 68درصد آن به شرکت اقتصادی خودکفایی آزادگان تعلق دارد، دارای زیر مجموعه و شرکت‌های فرعی است. 87درصد از شرکت قاسم ایران، 98درصد از شرکت صادراتی پرسوئیس، 52درصد از شرکت صنعتی پارس‌مینو، 23درصد از شرکت صنایع غذایی مینو شرق و 54درصد از شرکت شوکوپارس را در اختیار دارد و اکثریت سهام شرکت‌های دارویی مینو و شرکت صنایع غذایی مینو شرق و مینوفارس نیز در اختیار گروه صنعتی مینو قرار دارد.

مدلل

نامی آشنا در حوزه نهاده‌های کشاورزی است. این مجموعه اگرچه در بین هشت مجموعه و هلدینگ بررسی‌شده کمترین تسهیلات دریافتی بانکی را دارد، اما در بخش ارزهای دولتی در صدر جدول ایستاده است. مدلل در کنار یک‌هزار میلیارد تومان تسهیلات بانکی دریافتی، معادل دلاری چهار میلیارد و 742 میلیون و 327 هزار و 503 دلار ارز 4200 تومانی دریافت کرده است. بازار نهاده‌های دامی و کشاورزی به غلط یا درست در زمان وزارت محمود حجتی به انحصار گروه مدلل درآمد و امروز اگر خانواده مدلل دست از کار بکشند بازار مرغ، تخم‌مرغ، گوشت و روغن دچار التهابات خطرناکی می‌شود.

گروه کاله

هلدینگ سولیکو که یکی از زیرمجموعه‌های بزرگ آن شرکت فرآورده‌های لبنی کاله است در سال 1369 توسط غلامعلی سلیمانی در آمل تاسیس شد. هلدینگ سولیکو از جمله ارزبگیران دولتی است که تسهیلات بانکی قابل توجهی هم دارد. دو هزار و 849 میلیارد و 991 میلیون تومان مجموع تسهیلات دریافتی این مجموعه است و 285 میلیون و 752 هزار و 682 دلار معادل دلاری ارزهای 4200 تومانی دریافتی این هلدینگ گزارش شده است.

مدیران‌خودرو

در قسمت «درباره ما» شرکت مدیران خودرو آورده شده: «شرکت صنایع خودروسازی مدیران ("MVM "، مدیران خودرو) با هدف تولید، واردات و صادرات انواع خودروهای سبک و سنگین و همچنین تحقیق و توسعه در زمینه خودرو و صنعت خودروسازی در سال 1381 در منطقه ویژه اقتصادی ارگ جدید بم راه‌اندازی شد.»

شرکتی که MVM را نمایندگی می‌کند و کارش واردات و مونتاژ خودروست از ارزهای 4200 تومانی معادل دلاری 262 میلیون و 740 هزار و 70 دلار سهم گرفته و یک هزار و 637 میلیارد و 837 میلیون تومان تسهیلات بانکی به این مجموعه پرداخت شده است.

جداول پیش‌رو حاصل بررسی لیست‌های اعلام‌شده بانک مرکزی در دو بخش تسهیلات جاری بانکی و ارزهای تخصیص‌یافته دولتی و نیمایی است. بانک مرکزی در پنج نوبت یعنی اول تیر 1401، 12مهر 1401، 28 مهر 1401، 3 آبان 1401 و 18 آبان 1401، لیست تسهیلات اعطایی بانک‌ها را به‌روزرسانی کرده است. در هر بار به طور میانگین لیست تسهیلات 13 بانک و موسسه اعتباری غیربانکی اعلام نشده که بانک‌های ملی و صادرات از جمله آنهاست.

دو نکته نیز در مورد جداول ارزی قابل ذکر است؛ اول آنکه، بانک مرکزی از 27 اردیبهشت 1400 لیست دریافت‌کنندگان ارز دولتی را اعلام نکرده است. یعنی در دولت ابراهیم رئیسی تصمیم گرفته شد نام دریافت‌کنندگان ارز دولتی و نیمایی محرمانه بماند. این در حالی است که تخصیص ارز 4200تومانی تا خرداد امسال برای گروه قابل توجهی از واردات ادامه داشت و هنوز در صفحه اول وب‌سایت بانک مرکزی در بخش نرخ ارز قیمت اعلامی برای دلار آمریکا همان 4200 است. لذا با توجه به محرمانه شدن اسامی ارزبگیران، اعداد برآوردشده از لیست‌های اعلامی در تاریخ فروردین 1397 تا اردیبهشت 1400 است. دوم آنکه در لیست‌های ارزی، ارزهای مختلفی به واردکنندگان تخصیص یافته و عمده ارزهای تخصیص یافته نیز به یوآن چین، درهم امارات، روپیه هند، یورو و لیر ترکیه بوده است. اما برای به‌دست آمدن مبنای مناسب‌تر به منظور تحلیل داده‌ها، نرخ برابری ارزهای مزبور محاسبه شده و معادل دلاری ارزهای تخصیص یافته نوشته شده است.

نکته دوم اینکه جمع ذکر شده در جداول تسهیلات بانکی به دلیل خلاصه کردن اعداد در ردیف‌های جدول و حذف ارقام زیر میلیون تومان، ممکن است اندکی بیشتر از جمع ظاهری اعداد باشد.

بیشتر بخوانید:

• بانک ها؛ مدارا با وام‌های کلان، سختگیری با وام های خرد

• ابربدهکار بانکی واردکننده خودرو شد

21220