اتحاد تازه عربستان و پاکستان
دنیای اقتصاد: امضای پیمان دفاعی میان عربستان سعودی و پاکستان، که به‌تازگی اعلام شد، نقطه اوج مسیری است که طی دهه‌ها با اتکا به منافع مشترک، منابع مالی و نیازهای امنیتی شکل گرفته است. این توافق در شرایطی مطرح می‌شود که خاورمیانه با تحولات پرشتاب و تغییر آرایش قدرت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای مواجه است؛ از تهاجمات نظامی اسرائیل گرفته تا سردرگمی سیاست‌های ایالات متحده و فشارهای فزاینده...
گروه آنلاین روزنامه دنیای اقتصاد - محمدامین مکرمی؛ ریشه‌های این همگرایی به دهه 1970بازمی‌گردد، زمانی که ذوالفقار علی بوتو، نخست‌وزیر وقت پاکستان، در پی حمایت مالی و سیاسی عربستان برای برنامه هسته‌ای کشورش بود.
از همان سال‌ها، کمک‌های مالی ریاض در قالب دلارهای نفتی به اسلام‌آباد سرازیر شد. اگرچه این کمک‌ها به‌طور رسمی در راستای توسعه زیرساخت‌ها و امور آموزشی و مذهبی تعریف می‌شد، اما در عمل امکان تداوم مسیر پرهزینه فناوری هسته‌ای پاکستان را فراهم آورد.
پس از آزمایش هسته‌ای پاکستان در سال 1998، این حمایت به‌طور عینی خود را نشان داد؛ عربستان روزانه ده‌ها هزار بشکه نفت رایگان در اختیار اسلام‌آباد قرار داد تا بخشی از بار تحریم‌های غرب را جبران کند.
در همین مقطع، انتظار شکل‌گیری پیوندهای نظامی عمیق‌تر میان دو متحد سنی قوت گرفت. حضور نیروهای پاکستانی در مرزهای شمالی عربستان طی جنگ ایران و عراق در دهه 1980 و نیز نقش سازمان اطلاعات پاکستان در انتقال منابع سعودی و آمریکایی به مجاهدین افغان، نشان از این همکاری نزدیک داشت.
بر اساس مقابله فایننشال تایمز، با وجود فراز و نشیب‌ها، از جمله خودداری پاکستان در سال 2015 از مشارکت در حملات هوایی علیه یمن که باعث ناخشنودی ریاض شد، روابط دو کشور همچنان بر پایه نیازهای متقابل ادامه یافت.
عربستان بارها در قالب وام‌های نفتی، کمک‌های مالی و تمدید بدهی‌ها به اقتصاد بحران‌زده پاکستان کمک کرده و در مقابل، اسلام‌آباد آموزش و مشاوره نظامی برای ارتش سعودی فراهم آورده است.
اکنون پیمان دفاعی جدید، که جزئیات آن هنوز به‌طور کامل روشن نیست، به‌زعم ناظران سه پیام مهم دارد. نخست، عربستان در بحبوحه کندی مذاکرات امنیتی با آمریکا و تعویق توافق احتمالی با اسرائیل، می‌خواهد به واشنگتن نشان دهد گزینه‌های جایگزین دارد.
دوم، پاکستان به‌عنوان قدرت هسته‌ای مسلمان، برای ریاض نمادی از بازدارندگی و متوازن‌سازی در برابر ایران و اسرائیل به شمار می‌رود. و سوم، هر دو کشور در شرایط بی‌اعتمادی به سیاست‌های آمریکا، به دنبال تنوع‌بخشی به ائتلاف‌های راهبردی خود هستند.
با این حال، این همگرایی خالی از ریسک نیست. کارشناسان هشدار می‌دهند که نزدیکی بیش از حد اسلام‌آباد به ریاض می‌تواند حساسیت واشنگتن و تل‌آویو را برانگیزد و بهانه‌ای برای فشارهای بیشتر بر برنامه موشکی پاکستان فراهم کند.
همچنین، دهلی‌نو نیز با دقت تحولات را زیر نظر دارد؛ چراکه تقویت روابط دفاعی ریاض و اسلام‌آباد می‌تواندمعادلات امنیتی جنوب آسیا را پیچیده‌تر سازد.
برای عربستان، این پیمان، بیش از هر چیز نوعی بیمه امنیتی است و برای بازیگران جهانی، نشان از آن دارد که این کشور تنها به واشنگتن متکی نیست؛ اما برای پاکستان، که همزمان نیازمند تداوم روابط با چین، آمریکا، ایران و عربستان است، حرکت بر لبه تیغ اجتناب‌ناپذیر به نظر می‌رسد.
در صورت مدیریت نادرست، این همکاری راهبردی می‌تواند از فرصت به تهدید بدل شود و اسلام‌آباد را در موقعیتی دشوار قرار دهد.