اجرای برنامه‌های پیشگیری از اعتیاد در 5213 محله کشور

رئیس سازمان بهزیستی کشور اعلام کرد: ما در بیش از 5213 محله کشور با حضور 2924 تیم متشکل از روحانیون، معلمان و تسهیل‌گران اجتماعی، برنامه‌های پیشگیری را اجرا می‌کنیم.

به گزارش خبرگزاری مهر، سید جواد حسینی رئیس سازمان بهزیستی کشور، با تشریح محورهای اصلی فعالیت این سازمان در حوزه مقابله با اعتیاد گفت: سازمان بهزیستی فعالیت خود را در پنج قلمرو اصلی شامل شناسایی و ارجاع، پیشگیری، مداخله، درمان و توانمندسازی متمرکز کرده است. این ساختار دقیقاً منطبق با مدل‌های جامع کاهش تقاضای مواد است که در گزارش سال 2022 دفتر مقابله با مواد مخدر و جرم سازمان ملل (UNODC) و نیز راهنمای سازمان جهانی بهداشت (WHO) مورد تأکید قرار گرفته است.

وی در تشریح گام نخست افزود: نظام شناسایی و ارجاع ما از مسیرهای متعددی فعال است از جمله تماس با خطوط 123 فوریت‌های اجتماعی و 1480 مرکز مشاوره صدای بهزیستی، مراجعه به دفاتر مشاوره، گزارش‌های مردمی و تیم‌های سیار. این شبکه کمک می‌کند تا از همان مرحله اول، فرد مصرف‌کننده یا در معرض خطر شناسایی و به چرخه حمایت اجتماعی و درمان وارد شود در واقع، ما مدل نظام مراقبت اجتماعی چندسطحی را که در کشورهایی چون سوئد و پرتغال اجرا می‌شود، بومی کرده‌ایم.

رئیس سازمان بهزیستی درباره پیشگیری محله‌محور اظهار کرد: امروز پیشگیری مؤثر بدون تکیه بر جامعه و محله ممکن نیست. ما در بیش از 5213 محله کشور با حضور 2924 تیم متشکل از روحانیون، معلمان و تسهیل‌گران اجتماعی، برنامه‌های پیشگیری را اجرا می‌کنیم و تاکنون بیش از 15 میلیون نفر به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم از این خدمات بهره‌مند شده‌اند.

وی ادامه داد: در این طرح‌ها، آسیب‌های اجتماعی هر محله شناسایی و در قالب شناسنامه محله ثبت می‌شود، رویکردی که با توصیه‌های مرکز پایش اروپایی مواد مخدر و اعتیاد (EMCDDA, 2023) درباره پیشگیری مبتنی بر نیازهای محلی همخوان است. برنامه‌هایی مانند پازک (پیشگیری از اعتیاد در زنان آسیب‌دیده)، پادرا (پیشگیری مادر و دختر)، کیان (کارمندان اداری)، و نیز طرح‌های مانا و خاتم برای نوجوانان و زنان، نمونه‌هایی از مداخله‌های هدفمند ما هستند.

حسینی در بخش دیگری از سخنانش درباره برنامه‌های کاهش آسیب بیان کرد: در حال حاضر 367 مرکز کاهش آسیب در کشور فعال است که بیش از 82 هزار نفر از خدمات آن بهره‌مند می‌شوند. این مراکز شامل 52 مرکز گذری، 33 سرپناه شبانه، 45 مرکز تلفیقی، 76 ایستگاه کانکسی و 113 تیم سیار است. از این میان، 29 مرکز ویژه زنان فعالیت دارد و بیش از 10 هزار زن از خدمات آن استفاده می‌کنند. آموزش مستمر کارکنان نیز بخش ثابت برنامه است. این اقدامات منطبق با الگوی کاهش آسیب جامع است که سازمان جهانی بهداشت در سال 2023 برای کشورها توصیه کرده است.

وی درباره نقش سازمان بهزیستی در حوزه درمان متذکر شد: پس از انتقال بخشی از مراکز درمانی به وزارت بهداشت، سازمان بهزیستی همچنان در چارچوب ماده 15 دو نوع مرکز درمانی فعال دارد؛ شامل 1402 کمپ اقامتی کوتاه‌مدت با خدمات به حدود 39 هزار نفر و 44 مرکز درمان اجتماع‌مدار (TC) که 6655 نفر را تحت پوشش دارند. در این مراکز بر توانمندسازی روانی و اجتماعی و بازسازی مهارت‌های زندگی تأکید می‌شود. همان‌گونه که در الگوی درمان اجتماع‌مدار آمریکا و اتحادیه اروپا آمده، هدف بازگشت پایدار فرد به جامعه است نه صرفاً قطع مصرف.

رئیس سازمان بهزیستی در ادامه درباره توانمندسازی و صیانت اجتماعی عنوان کرد: در این قلمرو، 68 مرکز حمایتی و توانمندسازی به بیش از 388 هزار نفر خدمت ارائه می‌دهند. همچنین نظام مدیریت مورد ما بیش از 600 هزار نفر از افراد دارای سابقه یا در معرض اعتیاد را تحت پوشش حمایت اجتماعی دارد. این نظام در واقع همان الگوی Social Case Management است که بانک جهانی و WHO نیز آن را در طرح‌های جامعه‌محور موفق، توصیه کرده‌اند.

وی در پایان تصریح کرد: اعتیاد پدیده‌ای چندوجهی است و پاسخ به آن نیز باید چندوجهی باشد. سازمان بهزیستی تلاش می‌کند با رویکردی جامعه‌محور، محله‌محور و توانمندساز، زمینه بازگشت پایدار افراد به زندگی سالم را فراهم کند. باور ما این است که مقابله مؤثر با اعتیاد نه فقط در مراکز درمانی بلکه در دل محله‌ها، خانواده‌ها و شبکه‌های اجتماعی رقم می‌خورد.