احیا و تقویت زیستگاه‌ها با راهکارهای نوین و جامع
یوزپلنگ‌ها یکی از گونه‌های در معرض خطر انقراض هستند که نیازمند اقدامات جدی برای حفظ و تقویت زیستگاه‌هایشان هستند. زیستگاه‌های یوزپلنگ‌ها به دلیل تخریب زیست محیطی، شکار غیرمجاز، کاهش منابع غذایی و برخورد‌های مستقیم با انسان‌ها کاهش یافته‌اند.
یوزپلنگ‌ها عمدتاً در ساواناها، دشت‌های باز و نیمه‌بیابانی زندگی می‌کنند. آنها به فضا‌های باز نیاز دارند تا بتوانند با سرعت زیاد بدوند و طعمه شکار کنند. یوزپلنگ‌ها به‌طور کلی حیوانات انفرادی هستند. ماده‌ها معمولاً تنهایی یا با توله‌های خود زندگی می‌کنند، در حالی که نر‌ها ممکن است در گروه‌های کوچک موسوم به ائتلاف که اغلب شامل برادرانشان است، زندگی کنند. یوزپلنگ‌ها شکارچیان روزانه هستند و ترجیح می‌دهند طعمه‌هایی مانند غزال‌ها، ایمپالاها، و سایر حیوانات کوچک تا متوسط را شکار کنند. آنها به‌وسیله سرعت بالا و توانایی شتاب‌گیری سریع خود، طعمه‌ها را شکار می‌کنند.
ماده‌های یوزپلنگ معمولاً هر 17 تا 20 ماه یک‌بار زادآوری می‌کنند. پس از یک دوره بارداری حدود 3 ماهه، آنها 2 تا 4 توله به دنیا می‌آورند. توله‌ها حدود دو سال با مادر خود می‌مانند و در این مدت مهارت‌های لازم برای بقا را یاد می‌گیرند.
یوزپلنگ‌ها با تهدیدات متعددی روبرو هستند که شامل تخریب زیستگاه، کاهش طعمه‌ها، شکار غیرمجاز و برخورد‌های انسانی می‌شود. کاهش زیستگاه‌های طبیعی و توسعه شهری نیز از جمله تهدیدات اصلی برای بقای آنهاست. برای حفاظت از یوزپلنگ‌ها، اقدامات مختلفی از جمله ایجاد مناطق حفاظت‌شده، بازسازی زیستگاه‌های تخریب‌شده، برنامه‌های تکثیر در اسارت و آموزش جوامع محلی انجام می‌شود. استفاده از تکنولوژی‌های مدرن برای پایش و مدیریت جمعیت نیز نقش مهمی در حفاظت از این گونه‌ها ایفا می‌کند. یوزپلنگ‌ها نیازمند توجه ویژه و اقدامات جامع برای حفاظت و تقویت زیستگاه‌هایشان هستند. تنها با همکاری همه‌جانبه و اجرای راهکارهای مؤثر می‌توان آینده این گونه با ارزش را تضمین کرد.
در همین راستا باشگاه خبرنگاران جوان گفتگویی با حسن اکبری معاون محیط طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست داشت، که این گونه بیان کرد: افزایش تعداد و وسعت مناطق حفاظت‌شده برای یوزپلنگ‌ها می‌تواند به حفظ زیستگاه‌های طبیعی آنها کمک کند. این مناطق باید به‌طور مناسب مدیریت و حفاظت شوند تا از تخریب بیشتر جلوگیری شود. اقدامات شدیدتری برای کنترل و جلوگیری از شکار غیرمجاز یوزپلنگ‌ها و طعمه‌های آنها باید اجرا شود. این شامل تقویت نیرو‌های حفاظتی و استفاده از تکنولوژی‌های نوین مانند دوربین‌های تله‌ای و پهپاد‌ها برای نظارت است. پروژه‌های بازسازی محیطی شامل کاشت گیاهان بومی، بازسازی پوشش گیاهی و احیای منابع آبی در مناطق تخریب‌شده می‌تواند به بازگشت یوزپلنگ‌ها کمک کند. حفظ و مدیریت منابع آبی به‌منظور تأمین آب مورد نیاز یوزپلنگ‌ها و طعمه‌های آنها ضروری است.
او ادامه داد: ایجاد مراکز تکثیر در اسارت و اجرای برنامه‌های پرورشی به منظور افزایش جمعیت یوزپلنگ‌ها و سپس آزادسازی آنها در زیستگاه‌های طبیعی از موارد مهم دیگر است. استفاده از تکنیک‌های ژنتیکی برای جلوگیری از افت تنوع ژنتیکی و افزایش سلامت جمعیت یوزپلنگ‌ها هم می توان نام برد.
اکبری تصریح کرد: برنامه‌های آموزشی برای جوامع محلی به منظور افزایش آگاهی درباره اهمیت حفاظت از یوزپلنگ‌ها و کاهش تعارضات بین انسان‌ها و یوزپلنگ‌ها مهم تلقی می شوند. اجرای کمپین‌های آگاهی‌رسانی گسترده برای جلب توجه عمومی و حمایت از برنامه‌های حفاظتی یوزپلنگ‌ها هم می تواند موثر باشند. انجام تحقیقات علمی برای پایش جمعیت یوزپلنگ‌ها و وضعیت زیستگاه‌های آنها هم ا ز موارد مهم تلقی می شود. استفاده از تکنولوژی‌های نوین مانند ردیاب‌های GPS برای دنبال‌کردن تحرکات یوزپلنگ‌ها هم از موارد دیگر است. بررسی اکولوژی و رفتار یوزپلنگ‌ها به منظور درک بهتر نیاز‌های زیست محیطی و بهبود مدیریت زیستگاه‌ها هم می توان نام برد.
او گفت: حفاظت و تقویت زیستگاه‌های یوزپلنگ‌ها نیازمند یک رویکرد جامع و هماهنگ است که شامل حفاظت از زیستگاه‌های موجود، احیای مناطق تخریب‌شده، تکثیر و پرورش، آموزش و آگاهی‌رسانی، و تحقیقات علمی می‌شود. تنها با اجرای این اقدامات و همکاری همه‌جانبه بین دولت‌ها، سازمان‌های غیر دولتی و جوامع محلی می‌توان آینده‌ای روشن برای این گونه با ارزش تضمین کرد.
به نقل از روابط عمومی سازمان حفاظت محیط زیست، حسن اکبری در نشست منطقه‌ای مدیران در بجنورد گفت: اقدامات برای ترویج فرهنگ حفاظت از محیط زیست آغاز شده و در حال پیگیری است.
او با بیان اینکه فرهنگ سازی‌ها در آینده در حفظ حیات وحش و طبیعت مؤثر خواهد بود افزود: آموزش اقشار مختلف جامعه به ویژه دانش آموزان، شکارچیان، جوامع محلی، زنان خانه دار و عشایر می‌تواند برای ارتقای فرهنگ زیست محیطی جامعه بسیار مؤثر باشد.
اکبری ادامه داد: حفاظت از تنوع زیستی کشور سابقه 70 ساله دارد و اقدامات خوبی برای صیانت از حیات وحش انجام شده، تلاش داریم تا داده‌های اطلاعاتی خود را در حوزه حیات وحش افزایش دهیم.
او گفت: تخریب زیر ساخت‌های طبیعت کشور از دغدغه‌های ما برای صیانت از حیات وحش است.
به گفته اکبری تخریب خاک، از بین رفتن پوشش گیاهی، کمبود آب، چرای بی رویه دام، تولید پسماند، افزایش کوه خواری و زمین خواری و افزایش ویلا باغ‌ها سبب تخریب طبیعت شده است.
خبرنگار: عطیه رضایی
باشگاه خبرنگاران جوان اجتماعی محیط زیست