ادامه رکورد قیمت دلار و سقوط ارزش پول ملی؛ سقوط وحشتناک ارزش ریال در دولت رئیسی

وب‌گاه عرشه آنلاین 1403/01/23 - 09:48 مشاهده در مرجع

زمانی که رئیسی به ریاست‌جمهوری رسید، قیمت دلار حدود 27 هزار تومان بود. حالا هر 650 هزار ریال ایرانی برابر شده با یک دلار! ارزش ریال هرروز پایین تر می‌آید سقوط ارزش ریال ایران رکورد شکست. طی 45 سال، 13 بار ارزش ریال نصف شده است! ارزش ریال طی 92 سال، در برابر طلا 6 میلیون برابر و ارزش ریال در برابر دلار حدود 16 هزار برابر کاهش پیدا کرده است. نشریه فوربز در گزارشی نوشت: ریال ایران، ضعیف‌ترین...

ارزش ریال هرروز پایین تر می‌آید سقوط ارزش ریال ایران رکورد شکست. طی 45 سال، 13 بار ارزش ریال نصف شده است! ارزش ریال طی 92 سال، در برابر طلا 6 میلیون برابر و ارزش ریال در برابر دلار حدود 16 هزار برابر کاهش پیدا کرده است. نشریه فوربز در گزارشی نوشت:ریال ایران، ضعیف‌ترین واحد پولی جهان است که با یک ریال تنها 0.000024 دلار آمریکا خریداری می‌شود (به عبارت دیگر، 1 دلار برابر با 422.733 ریال ایران است). ارزش ریال در 100 سال اخیر چقدر کم شد؟ ارزش ریال به «یک دهم» سال 96 رسید

تغییر قیمت دلار در دولت های مختلف مشخص شد.

تحقیقی نشان می دهد که در 14 مرداد 1400 که مراسم تحلیف ابراهیم رئیسی برگزار شد، دلار 25 هزار و 619 تومان بود که حالا با رشدی 138 درصدی به 60 هزار و 950 تومان افزایش پیدا کرده است. این ضعیف‌ترین عملکرد در دور اول روسای جمهور پس از جنگ بوده است.

قیمت دلار از ابتدای دولت ابراهیم رئیسی بیش از 2.5 برابر شده است. زمانی که رئیسی به ریاست‌جمهوری رسید، قیمت دلار حدود 27 هزار تومان بود. حالا هر 650 هزار ریال ایرانی برابر شده با یک دلار!

دولت سیزدهم با هدف غلبه بر بحران ارزی، رییس کل بانک مرکزی را تغییر داد. پیش از این نیز معاون ارزی بانک مرکزی تغییر کرد اما با این حال حتی تغییر معاونت ارزی نیز نتوانست آرامشی در بازار ارز فراهم آورد.

سقوط ارزش پول ملی در دولت ابراهیم رئیسی - منبع تجارت نیوز

بر اساس داده‌های موجود در گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، شروع به کار دلار در ایران به سال 1308 برمی‌گردد. در آن سال، طبق قانون، ارزش هر ریال معادل 0.3661191 گرم طلا در نظر گرفته شد که پس از چهار تغییر در سال‌های 1310، 1320، 1336 و 1350 به 0.0108055 گرم طلا کاهش پیدا کرد.

با گذشت 92 سال، قیمت هر گرم طلای خالص از حدود 3 ریال در اسفند 1308 به حدود 18 میلیون ریال در اسفند 1400 رسید.

در واقع طی 92 سال، ارزش ریال در برابر طلا 6 میلیون برابر و ارزش ریال در برابر دلار حدود 16 هزار برابر کاهش پیدا کرده است؛ بطوریکه نرخ دلار در بازار غیررسمی از حدود 20 ریال در سال 1309 به بیش از 300 هزار ریال در سال 1400 رسید.

سقوط ارزش ریال در 100 سال گذشته

با گذشت 92 سال، قیمت هر گرم طلای خالص از حدود 3 ریال در اسفند 1308 به حدود 18 میلیون ریال در اسفند 1400 رسید.

در واقع، طی 92 سال، ارزش ریال در برابر طلا 6 میلیون برابر و ارزش ریال در برابر دلار حدود 16 هزار برابر کاهش پیدا کرده است؛ به طوری که نرخ دلار در بازار غیررسمی از حدود 20 ریال در سال 1309 به بیش از 300 هزار ریال در سال 1400 رسید.

تحولات نظام ارزی ایران در یکصد سال اخیر، از ابتدای شروع به کارگیری ریال، یعنی سال 1308 تا سال 1336 نظام ارزی دو یا چند نرخی بر اقتصاد ایران حاکم بود و نرخ رسمی ارز تحت نظام استاندارد طلا و برتون وودز تعیین می‌شد.

از دهه 1310، حاکمیت به کنترل‌های ارزی روی آورد و صادرکنندگان را ملزم به فروش ارز به نرخ رسمی به بانک‌های مورد تایید دولت کرد. از طرفی صادرکنندگان می‌توانستند گواهی فروش ارزی خود را به واردکنندگان بفروشند و همین موجب شد که قیمت ارز صادرکنندگان به نرخ‌های غیررسمی نزدیک شود.

طی دوره 20 ساله 1336 تا 1356 نظام ارزی ایران تک‌نرخی شد، اما در این میان در سال 1351 با فروپاشی برتون وودز، قیمت غیررسمی برای دلار شکل گرفت که با قیمت رسمی فاصله داشت؛ به طوری که نرخ ارز که در 76 ریال معامله می‌شد، در بازار غیررسمی به 70 ریال کاهش یافت.

اما سیاست‌گذار بر تثبیت نرخ رسمی ارز اصرار داشت. از این زمان، شکاف بین قیمت‌های رسمی و غیررسمی موجب شد که پس از 20 سال، یعنی در سال 1357 که همزمان با کاهش صادرات نفتی بود، نظام چندنرخی برقرار شود.

تا سال 1370 تامین ارز کالاهای اساسی از محل صادرات نفتی و با همان قیمت پیش از انقلاب ادامه پیدا کرد و صادرکنندگان غیرنفتی هم مجاز بودند که ارز خود را در بازار غیررسمی به فروش برسانند.

چندی پیش ابراهیم علیزاده نوشت از سال 1308 که پشتوانه پول ایران از نقره به طلا تغییر کرده، قیمت هر گرم طلا از 3 ریال به حدود 24 میلیون ریال تا الان رسیده. یعنی 8 میلیون برابر کاهش ریال در مقایسه با طلا در کمتر از یک قرن. ببین چه بر سر این اقتصاد و قدرت خرید خانوار آمده! (برگرفته از گزارش مرکز پژوهش‌ها)

با گذشت 92 سال، قیمت هر گرم طلای خالص از حدود 3 ریال در اسفند 1308 به حدود 18 میلیون ریال در اسفند 1400 رسید.

تحولات نظام ارزی ایران در یکصد سال اخیر

از ابتدای شروع بکارگیری ریال یعنی سال 1308 تا سال 1336 نظام ارزی دو یا چند نرخی بر اقتصاد ایران حاکم بود و نرخ رسمی ارز تحت نظام استاندارد طلا و برتون وودز تعیین می‌شد.

از دهه 1310 حاکمیت به کنترل‌های ارزی روی آورد و صادرکنندگان را ملزم به فروش ارز به نرخ رسمی به بانک‌های مورد تایید دولت کرد. از طرفی صادرکنندگان می‌توانستند گواهی فروش ارزی خود را به واردکنندگان بفروشند و همین موجب شد قیمت ارز صادرکنندگان به نرخ‌های غیررسمی نزدیک شود.

طی دوره 20 ساله 1336 تا 1356 نظام ارزی ایران تک‌نرخی شد، اما در این میان در سال 1351 با فروپاشی برتون وودز، قیمت غیررسمی برای دلار شکل گرفت که با قیمت رسمی فاصله داشت؛ بطوریکه نرخ ارز که در 76 ریال معامله می‌شد، در بازار غیررسمی به 70 ریال کاهش یافت، اما سیاست‌گذار بر تثبیت نرخ رسمی ارز اصرار داشت؛ از این زمان شکاف بین قیمت‌های رسمی و غیررسمی موجب شد که پس از 20 سال، یعنی در سال 1357 که همزمان با کاهش صادرات نفتی بود، نظام چند نرخی برقرار شود.

تا سال 1370 تامین ارز کالا‌های اساسی از محل صادرات نفتی و با همان قیمت پیش از انقلاب ادامه پیدا کرد و صادرکنندگان غیرنفتی هم مجاز بودند که ارز خود را در بازار غیررسمی به فروش برسانند.

تلاش برای یکسان‌سازی نرخ ارز

در سال 1371، تلاش‌های زیادی برای یکسان‌سازی نرخ ارز انجام شد؛ اما این تلاش‌ها شکست خورد و در نهایت در فروردین سال 1381 برای اولین‌بار نظام ارزی تک‌نرخی شناور مدیریت شده بر اقتصاد ایران حکم‌فرما شد.

نکته قابل توجه این است که مطابق قانون بودجه 1380، دولت مکلف به فراهم آورن مقدمات قانونی برای یکسان‌سازی ارز و ارایه لایحه بودجه 1381 بر مبنای نرخ یکسان‌سازی ارز شد. از فروردین 1381، یکسان‌سازی نرخ ارز صورت پذیرفت و نرخ رسمی از 1,750 ریال به 7,900 ریال افزایش یافت.

اگرچه به طور رسمی نظام ارزی شناور مدیریت شده به عنوان نظام ارزی معرفی شد، اما بر اساس گزارش سالانه ترتیبات و محدودیت‌های ارزی صندوق بین‌المللی پول، نظام ارزی کشور را «در عمل» باید به عنوان نظام ارزی ثابت طبقه‌بندی کرد.

از سال 1381 تا پیش از اولین جهش ارزی در دهه 1390، این نظام شناور ادامه داشت و پس از آن تا به امروز، نظام دو و چند نرخی حاکم بوده است.

قرارداد «برتون وودز» از مهمترین توافقاتی است که میان کشور‌های بزرگ در سال 1944 میلادی امضا شد و به‌واسطه آن، دلار به عنوان ارز ذخیره جهانی به رسمیت شناخته شد. بر اساس این توافقنامه، یک سیستم جدید پولی جهانی ایجاد شد که در آن به جای استاندارد طلا، از دلار به عنوان ارز جهانی استفاده شود. بدین ترتیب، بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول نیز جهت نظارت بر این سیستم جدید پایه‌گذاری شدند. با این قرارداد جایگاه آمریکا به عنوان قدرت غالب در عرصه اقتصاد جهان تثبیت شد.

بررسی‌ها نشان می‌دهد از پنج رییس‌جمهوری که پس از پایان جنگ در ایران سکان اداره کشور را بر عهده گرفته‌اند، آخرین رییس‌جمهور رکورد رشد قیمت دلار در فاصله بیست و هفت ماه را شکسته است

بررسی نرخ دلار در فاصله چهارده مرداد یعنی روز برگزاری تحلیف ریاست جمهوری تا هشتم فروردین سه سال بعد از ان صورت گرفته است. این بدان معناست که به عنوان مثال محدوده زمانی 14مرداد 1400 تا هشتم فروردین 1403 مدنظر بوده است.

دراین فاصله زمانی میزان افزایش قیمت دلار در دولت رییسی رعدآسا تلقی می‌شود.

دلار در دولت هاشمی چقدر رشد کرد؟

بررسی‌ها نشان می‌دهد نرخ دلار در زمان روی کار آمدن دولت هاشمی تا فروردین سه سال بعد رشدی در محدوده 22 درصد را تجربه کرده است. در چهاردهم مرداد ماه سال 1368 قیمت دلار 119 تومان بوده که در هشتم فروردین 1371 به 145 تومان رسیده است. به این ترتیب محدوده رشد دلار در این دولت که به دولت سازندگی مشهور بود، برابر با 22 درصد گزارش شده است.

دولت خاتمی و یکسان سازی نرخ ارز

دراولین روز فعالیت دولت خاتمی، دولت موسوم به اصلاحات، قیمت دلار 469 تومان بود. هشتم فروردین سه سال بعد، یعنی در نوروز سال 1379 بهای هر دلار به 836 تومان افزایش یافته بود. میزان افزایش نرخ دلار 78 درصد گزارش شده است. دولت اصلاحات در تلاش برای یکسان‌سازی نرخ ارز بود و قیمت‌های متعدد دلار را از اقتصاد ایران حذف کرد. نرخ دلار سال‌ها در محدوده مذکور باقی ماند.

میراث یکسان سازی نرخ ارز برای دولت مهرورز

سیاست دولت اصلاحات در یکسان سازی نرخ ارز سبب شد بهای ارز تا سال‌ها در محدوده‌ای کنترل شده باقی بماند به طوری که در فاصله زمانی فروردین ماه 1384 تا هشتم فروردین 1387، قیمت دلار تنها افزایشی سه درصدی را شاهد بود. بهای دلار در این فاصله زمانی یعنی از 14 مرداد 1384، زمان آغاز فعالیت دولت احمدی‌نژاد تا هشتم فروردین 1378 از 892 تومان به 919 تومان رسید.

دولت تدبیر و امید چه کرد؟

در این محدوده زمانی عملکرد دولت روحانی نیز بسیار قابل توجه بود. دولت روحانی در شرایطی استقرار یافت که ایران با تحریم‌های شدید نفتی مواجه بود و مذاکرات برجام و امضای این توافقنامه اقتصاد کشور را با شرایطی بسیار ویژه روبرو کرد. محدوده افزایش نرخ دلار از 14 مرداد 1392 تا هشتم فروردین 1395 هشت درصد بود. نرخ دلار در این محدوده زمانی از 3210 تومان به 3475 تومان رسید.

رکوردها می‌شکند

دولت رییسی که با شعار مهار تورم روی کار آمد، رکورد ریزش ارزش پول ملی را در سه سال اول فعالیت از آن خود کرد. در اولین روز فعالیت دولت رییسی قیمت دلار 25 هزار و 619 تومان بود. این قیمت در هشتم فروردین 1403 به 60 هزار و 950 تومان رسیده است. به این ترتیب دولت موسوم به دولت محرومان رشد 138 درصدی بهای ارز را به نام خود ثبت کرده است.

هم اکنون دیگران می خوانند