از «آشوراده» بوی تصرف زمین می‌آید

مظاهر گودرزی: تنها جزیره ایران در دریای خزر قرار است به روی گردشگران گشوده شود، طرح توسعه گردشگری در جزیره آشوراده که از مدت‌ها قبل مورد توجه قرار گرفته بود حالا یکبار دیگر خبرساز شده است، کارشناسان محیط زیست معتقدند این جزیره باید همچنان جزو مناطق حفاظت شده باقی بماند اما مسئولان استان گلستان و کشور عقیده دارند نباید از ظرفیت‌های آشوراده برای توسعه گردشگری و اشتغال به راحتی گذشت، نزاعی که به‌نظر می‌رسد در سفر اخیر ابراهیم رئیسی به استان گلستان و خلیج گرگان تکلیف آن مشخص شد، طوری‌که عزت‌الله ضرغامی، وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی درباره آن به رسانه‌ها گفت: در جلسه‌ای با رئیس جمهور مشکلات مرتبط با توسعه گردشگری جزیره آشوراده برطرف شد.

حالا قرار است 22 هکتار از این جزیره برای خدمات گردشگری و تفریحی مورد بهره‌برداری قرار بگیرد، دراین‌باره عباس محمدی، کارشناس محیط زیست در گفت‌وگویی به خبرآنلاین می‌گوید: «طرح ایجاد گردشگری در آشوراده مطمئناً در دراز مدت به ضرر منافع ملی است.»

او بیان می‌کند: «فعالان محیط زیست هفت هشت سال تلاش کردند تا جلوی این اقدام گرفته شود، اما حالا در یک سفر اجرای این طرح تصویب شد، به هر صورت می‌شود گفت جای تاسف دارد، نمی‌خواهم بگویم فعالان محیط زیست ناامید شدند ما باید بازهم پیگیری کنیم.»

متن کامل گفت‌وگو در ادامه آمده است.

چرا فعالان محیط زیست با توسعه گردشگری در جزیره آشوراده مخالف هستند؟

اول باید بگویم من خیلی متاسف شدم که برخی مسئولان و تعدادی از ذی‌نفوذهای منطقه یک پیگیری عجیب و غریب از دولت‌های گوناگون برای انجام کاری دارند که اساساً هیچ نیازی به آن نیست، کاملاً مشخص است بوی تصرف زمین از آن بیرون می‌آید.

اما آن‌ها می‌گویند به دنبال توسعه گردشگری هستند؟

ببینید، ما در ایران اساساً بقدری گردشگریِ زیاد داریم که الان باید گردشگری ما محدود و ضابطه‌مند شود تا به شکل قانونی در بیاید. استان‌ها هیچ نیازی به توسعه گردشگری ندارند، درهمین شرایط اقتصادیِ ویران و کرونایی مطابق آمارهای رسمی بالای 100 میلیون مسافرت داشتیم. اتفاقاً مقصد 30 الی 40 درصد از این سفرها در نوروز استان‌های شمالی مانند گلستان، مازندران و گیلان هستند که در تابستان به 50 درصد هم می‌رسند، اما در استان‌های گلستان، گیلان و مازندران کمترین اقدام مثبت برای ساماندهی پسماند این همه مسافر نکردند.

این یعنی درباره گردشگری دیگر نباید توسعه داشته باشند؟

به نظرم بهتر است مقامات استان‌ها و خودِ رئیس جمهور ببینند برای مشکلاتی که گردشگری ایجاد کرده چه کاری انجام داده‌اند، مانند همین موضوع زباله، بعد بیایند آشوراده را تبدیل کنند به یک مقصد گردشگری دیگر، آن‌هم منطقه‌ای که همین الان بر اثر تغییرات اقلیمی در خطر است، الان کل تالاب میانکاله درحال عقب‌نشینی است. البته دریای خزر در طول تاریخِ خودش همیشه بالا و پایین داشته اما الان تالاب دارد خشک می‌شود، در چنین شرایطی برای جایی که طبیعت‌اش کم و بیش سالم مانده بیهوده می‌آیند طرح‌های گردشگری می‌گذارند.

شما نگران هستید آسیب بیشتری به آشوراده برسد اما طراحان می‌گویند چنین اتفاقی نخواهد افتاد؟

یک جای ایران وجود ندارد که صحبت گردشگری شده باشد و در ادامه آن مسئله زمین‌خواری و گرفتن وام‌های بی‌ضابطه از بانک‌ها اتفاق نیفتاده باشد، قطع به یقین طرحی که تصویب شود برایش وام‌های چند هزار میلیاردی از بانک می‌گیرند، در واقع سرمایه‌های مردم را از بانک می‌گیرند، زمین هم که وجود دارد، بنابراین عده‌ی محدودی سود می‌برند. کسانی‌که می‌خواهند بگویند از این طرح‌ها به دنبال اشتغال و سرمایه‌گذاری هستند مطلقاً چنین کاری نمی‌کنند، این سرمایه‌گذاری که این‌ها می‌گویند با دو عامل انجام می‌شود یک گرفتن زمین از منابع عمومی و دیگری گرفتن وام‌های کلان از بانک‌ها، الان برای آشوراده هم همین بساط وجود دارد. هفت هشت سال فعالان محیط زیست تلاش کردند تا جلوی این کار گرفته شود بعد در یک سفر این مسئله تصویب می‌شود، به هر صورت می‌شود گفت جای تاسف دارد، نمی‌خواهم بگویم فعالان محیط زیست ناامید شدند، ما باید بازهم پیگیری کنیم.

این‌که گفتید زمین‌خواری، منظورتان این است که نگران ساخت و سازهای گسترده در این مناطقه هستید؟

فرقی نمی‌کند که برج بسازند یا سازه‌های سبک که اصطلاحاً گفته می‌شود واحدهای هماهنگ با محیط زیست، گرفتن زمین از منابع طبیعی و عمومی در تمام دستگاه‌ها متدوال شده و همین برای مردم عادی الگو شده است. وقتی چنین اتفاقی برای آشوراده هم بیفتد شما نمی‌توانید به مردم روستایی و شهری علی‌آبادکتول بگویید که به عرصه جنگل تجاوز نکنند و از منابع طبیعی استفاده نکنند، برای این‌که این مسئله الگو شده است. این افراد زمینی که خدا آفریده، برای عموم مردم است و عنوان حفاظت شده بر روی آن گذاشته شده است را می‌گیرند و در آن سازه سبک یا برج می‌سازند، یا اصلاً فقط یک ورودی می‌سازند تا مردم وارد آن شوند، این‌ها زمین را در تصرف خودشان درمی‌آورند و به این ترتیب بر اساس تصرف اموال عمومی ثروت سازی می‌کنند که جای تاسف دارد.

اگر این اتفاق بیفتد چه آسیبی به پوشش گیاهی و گونه‌های جانوری آن منطقه وارد می‌کند؟

یک اصل پذیرفته شده در دنیا هست و آن این‌که هر کشوری 10 تا 20 درصد از عرصه حاکمیت خودش را باید به مناطق حفاظت شده اختصاص دهد و بدون دستکاری برای نسل‌های آینده حفظ کند، برای این‌که ما هرچه فعالیت اقتصادی و توسعه‌ای بتوانیم انجام دهیم در 80 تا 90 درصد از سرزمین‌مان می‌توانیم انجام دهیم، این 10 الی 20 درصد باید بماند برای این‌که بشریت هنوز به طور کامل کشف نکرده که چه ثروت و امکاناتی در طبیعت هست. چشم‌اندازهای طبیعی واجد چنان ارزش‌هایی هستند که با عدد و رقم و هتل سازی قابل مقایسه نیستند، هنوز هم برترین چشم‌اندازها چشم‌اندازهای طبیعی هستند، اما ما کجای ایران را سالم گذاشتیم، از قلب بیابان لوت تا نوک قله دماوند اثر تخریبی شدید گردشگری را می‌توانیم ببینیم. من به عنوان کسی که چهل سال در کوه‌ها چرخیده است این را می‌گویم، من الان مخالف توسعه گردشگری هستم بلکه باید سراغ ضابطه‌مند کردن گردشگری، کوهنوردی و سایر اشکال پیمایش طبیعت برویم و این طرح آشوراده مطمئناً به ضرر منافع دراز مدت ملی ما است.

اما اگر طرح 22 هکتاری در آشوراده به درستی اجرا شود شاید این آسیب‌ها وجود نداشته باشند؟

ما جایی در ایران سراغ نداریم که یک گردشگری مطابق استاندارد داشته باشیم، 22 هکتار بسیار زیاد است، ضمن این‌که ما نمی‌توانیم مردم را با این شرایطی که گردشگری بی‌ضابطه در ایران رشد پیدا کرده محدود کنیم، منطقه حفاظت شده بیستون و چالابه در استان کرمانشاه را بررسی کنید، اشک به چشمان‌تان جاری می‌شود، چه گردشگری هست که طرف با ماشین وارد منطقه می‌شود، درخت می‌برد، آتش روشن می‌کند، آشغال گوشت و بقایای کباب را برای سگ به‌جای می‌گذارد، صدها سگ ولگرد در منطقه حفاظت شده درحال چرخیدن هستند. اگر بنا به سرمایه‌گذاری هست اول روی دانش مردم سرمایه‌گذاری کنیم که در درجه اول چگونه وارد طبیعت شوند و چگونه این ثروت‌های طبیعی و ملی را حفظ کنیم، در مورد آشوراده هم همین است، قدیمی‌ترین الگوی تبدیل یک جزیره به جاذبه گردشگری کیش است، شما حساب کنید در کیش بعد از 50 سال با این همه سرمایه‌گذاری چه اتفاقی افتاده است، اول این‌که کل چشم‌انداز طبیعی منطقه نابود شده است، تمام آب‌سنگ‌های مرجانی اطراف جزیره از بین رفته‌اند و تمام مرجان‌های زنده به زیر 5 درصد رسیده است، یعنی فقط 5 درصد از آب سنگ‌های طبیعی اطراف کیش باقی مانده است.

پس چنین توسعه‌ای فقط توجیه اشتغال‌زایی دارد؟

خیر، از نظر اقتصادی کیش فقط تبدیل شد به یک پایگاهی برای ورود کالای خارجی، نه یک خارجی آمد در کیش سرمایه‌گذاری کند و نه یک سرمایه‌گذار داخلی چنین کرد، فقط یک منطقه‌ای شد برای ورود ماتیک، کامپیوتر، تلویزیون و کالاهای غیر ضروری به سرزمین‌های داخلی، همین الان هم کسانی‌که رفتند آن‌جا مغازه ساختند و خانه خریدند به نسبت داخلی ضرر کردند برای این‌که آن‌جا نه گردشگری واقعی بوجود آمد و نه سرمایه‌گذاری واقعی شکل گرفت، برای همین حتی درباره سرمایه‌گذاری هم فایده نداشته است. حالا الگویی که برای آشوراده قرار می‌دهند کیش است و می‌خواهند آن را قطب گردشگری کنند، این الگوهای شکست خورده الان سرمشق آقایان شده است. البته خودشان بهتر می‌دانند اما وقتی می‌توانند با این اقدام زمینی را در تصرف بگیرند و هزاران میلیارد تومان پول بانک‌ها را بیرون بکشند و به یک کار دیگری تبدیل کنند انجام می‌دهند، اکثر آن‌ها هم بعداً سر از کانادا و آمریکا درمی‌آورند، بنابراین این طرح از نظر من طرحی مضر است و هیچ نتیجه‌ای برای ملت نخواهد داشت.

بیشتر بخوانید:

«گردشگری در مناطق بکر»؛ برویم طبیعت را نابود کنیم و برگردیم!

47233