از فلسفه اسلامی تا انقلاب فرهنگی / دبیر جدید شورایعالی انقلاب فرهنگی کیست و چه سوابقی دارد؟

هادی کشاورز: پنجم دی ماه سید ابراهیم رئیسی حکمی صادر کرد که مطابق آن عبدالحسین خسروپناه در کسوت ششمین دبیر شورایعالی انقلاب فرهنگی و قرار گرفت. کسوتی که تا پیش از او در اختیار محمدرضا هاشمی‌گلپایگانی (8 سال)، سید مصطفی میرسلیم (3 سال)، محمدعلی کی‌نژاد (9 سال)، محمدرضا مخبردزفولی (13 سال)، سید سعیدرضا عاملی (4 سال) بوده است. او اکنون مسئول دبیرخانه‌ای است که با هدف کارشناسی هرچه بهتر مصوبات شورای عالی و پشتیبانی علمی، پژوهشی تشکیل شده و علاوه بر نقش اداری و پشتیبانی علمی و پژوهشی، نظارت و ارزیابی و هماهنگی و پیگیری اجرایی شدن مصوبات شورا را نیز بر عهده دارد.

خسروپناه پیش از این انتصاب نیز به سبب عضویت در شورای اسلامی شدن دانشگاهها و همچنین عضویت در شورای تحول و ارتقای علوم انسانی، با شورایعالی انقلاب فرهنگی همکاری داشته است. اما هم‌اکنون به عنوان عضو شورایعالی انقلاب فرهنگی و بالاترین مقام دبیرخانه این شورا منصوب شده است. شایان ذکر است که او به طور همزمان با مسئولیت دبیرخانه شورایعالی انقلاب فرهنگی، ریاست دبیرخانه حمایت از کرسی‌های نظریه پردازی و معاونت علوم انسانی و هنر دانشگاه آزاد اسلامی را نیز بر عهده دارد و عضویت وی در هیات علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی به عنوان پژوهشگر فلسفه نیز همچنان تداوم دارد.

او پیشتر نیز ریاست کمیته فرهنگی و اجتماعی کمیسیون بررسی و تأمین نیازهای دینی دبیرخانه مجمع تشخیص مصلحت نظام و همچنین ریاست هیات اندیشه ورز دینی قرارگاه فرهنگی اجتماعی قرب بقیه الله (عج) را در کارنامه خود ثبت کرده است. از دیگر مسئولیت‌های علمی خسروپناه می‌توان به عضویت در هیات امنای دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، هیات امنای حوزه دانشگاهیان، هیات امنای دانشگاه مذاهب اسلامی، هیات امنای پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، شورای راهبری خاتم الاوصیاء، هیات مدیره مجمع عالی حکمت اسلامی، شورای پژوهشی مجمع تقریب مذاهب اسلامی، هیات امنای مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، شورای سیاست‌گذاری مرکز مطالعات و پژوهش های حوزه علمیه قم، هیأت امنای مرکز جامع علوم اسلامی ولی امر (عج) در حوزه علمیه قم، شورای حوزوی شورایعالی انقلاب فرهنگی، شورایعالی‌سیاست‌گذاری ستادپاسخ‌گویی به مسایل مستحدثه دینی، شورای پژوهشی سازمان بسیج اساتید، کمیسیون تخصصی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، کارگروه علوم انسانی اسلام شورای اسلامی شدن دانشگاه‌ها و مراکز آموزش و شورای پژوهشی بنیاد ایران‌شناسی اشاره کرد. اما جامعه علمی ایران او را به سبب هفت سال ریاست بر موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران می‌شناسد که با فراز و نشیب‌های زیادی همراه بود.

خسروپناه با رتبه استاد تمامی و همچنین اجازه اجتهاد و اجازه روایی از چند تن از فقیهان معاصر، نویسنده بیش از چهل کتاب و صد و پنجاه مقاله علمی پژوهشی است که برخی از آنان حائز رتبه برتر در جشنواره‌ها، همایش‌ها و سایر فسیتیوال‌های علمی شده است. او در طی سال‌های گذشته، علاوه بر تحقیق و پژوهش در پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و نگارش کتاب و مقاله، به تدریس نیز اشتغال داشته و همه کتاب‌های متعارف حوزه علمیه، از جامع‌المقدمات تا کفایه‌الاصول و همچنین از بدایه‌الحکمه تا الشواهدالربوبیه و اسفار اربعه ملاصدرا را در حوزه‌های علمیه و همچنین برخی از دانشگاه‌ها، پژوهشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی تدریس کرده است.

وی نقشی فعال در عرصه عمومی کشور داشته و مقالات و مصاحبه‌های متعددی از او در رسانه‌های ایران بازتاب داده شده است. او همچنین سخنرانی‌های علمی زیادی در داخل و خارج از کشور درباره فلسفه، کلام و حکمت اسلامی ارائه داده و در کنگره‌های علمی و تبلیغی نیز مشارکت فعالانه داشته است. خسروپناه با شرکت در نشست‌های علمی با دانشوران دانشگاهی و حوزوی، در راستای تحول علوم انسانی گام بر می‌دارد و چندین تن از استادان دانشگاه و حوزه با نظارت او، به تحقیق پیرامون نقد نظریه‌های علوم انسانی غربی و تولید نظریه‌های علوم انسانی اسلامی مشغول هستند. مجموعه شرایط علمی و اجرایی خسروپناه باعث شده تا از چندی پیش به عنوان گزینه جدید دبیری شورایعالی انقلاب فرهنگی مطرح و سپس حکم او توسط رئیس‌جمهور در پنجم دی‌ماه صادر شود.

انتصاب خسروپناه از سوی رئیسی در راس دبیرخانه شورایعالی انقلاب فرهنگی با استقبال تعدادی از چهره‌های علمی و فرهنگی نیز مواجه شد. از جمله سید محمد مقیمی رئیس دانشگاه تهران که این انتصاب را نویدبخش دوره‌ای پویا برای همه دغدغه‌مندانی دانست که کارآمدسازی نظام اسلامی را از مسیر کارآمدی علم و دین در اداره جامعه جستجو می‌کنند. در جلسه معارفه خسروپناه نیز چهره‌هایی نظیر محمدمهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، حجت الاسلام والمسلمین رضا غلامی رئیس مؤسسه مطالعات فرهنگی اجتماعی وزارت علوم و ایمان افتخاری عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی هر یک به استقبال انتصاب خسروپناه رفته و حضور او در سمت دبیری شورایعالی انقلاب فرهنگی را مغتنم شمردند.

حجت الاسلام خسروپناه در سخنرانی خود در جلسه معارفه ضمن اذعان به این نکته که همه مسئولان باید به جایگاه قرارگاهی شورا باورمند باشند گفت: هدف اصلی شورا باید حکمی‌سازی علم و فرهنگ باشد. علم و فناوری باید کارآمد باشد و مردم اثرش را ببینند، گاهی گرفتار عمل‌زدگی می‌شویم گاهی نظریه زده می‌شویم، حکمت پیوند نظر و حکمت است، باید از سنت حکمی بزرگان درس بیاموزیم. این سخنان خسروپناه دور از انتظار نیز نبود. او دانش‌آموخته کلام و فلسفه و حکمت اسلامی است و در عرصه فلسفه اسلامی صاحب نظریه‌ای با عنوان «فلسفه‌ی فلسفه‌ی اسلامی» است و به همین منظور نگرشی مطابق حکمت اسلامی به جریان علم در کشور را در پیش خواهد گرفت. نگرشی که البته با توجه به نظرات نخبگان طراحی می‌شود. وی در حاشیه جلسه 876 شورای عالی انقلاب فرهنگی به عنوان نخستین حضورش در مسئولیت جدید با تاکید بر این که عرصه فرهنگ با دستورالعمل و دستور دادن شکل نمی‌گیرد، بیان کرد: «مشارکت نخبگان مخصوصا نخبگان دانشگاهی و حوزوی و همچنین فعالان فرهنگی می‌تواند نقش مهمی در حکمرانی فرهنگی داشته باشد. دغدغه اصلی ما این است که به کمک نخبگان دانشگاهی و حوزوی و مشارکت فعالان مردمی، حکمرانی شبکه‌ای و مردمی و نخبگانی را در عرصه فرهنگ طراحی کنیم.» به نظر می‌رسد فصل جدیدی در شورایعالی انقلاب فرهنگی رقم خورده است که باید منتظر نتایج و تبعات آن باشیم. فصلی که بیش از هر چیز از فلسفه اسلامی بارور شده و در پی اسلامی‌سازی و حکمی‌سازی علم است.

2323