استاد دانشگاه تهران تشریح کرد: رعایت اصول و بایدو نبایدهای دوران کرونایی در حوزه اشتغال

در ابتدای نشست علمی "کرونا، کسب‌وکار، بایدونبایدها" به‌عنوان یکی از سلسله نشست‌های "چالش کرونا و زندگی مؤمنانه" که به همت پردیس فارابی دانشگاه تهران و جهاد دانشگاهی واحد استان قم برگزار شد، دکتر میثم شفیعی، عضو هیئت‌علمی دانشکده مدیریت پردیس فارابی دانشگاه تهران اظهار کرد: چالش کرونا برای دنیای عوام و مردم پر چالش و حساس است اما در دنیای کسب‌وکار ظهور بحران بی‌سابقه یا کم‌سابقه نیست و آمارها نشان می‌دهد از سال 1986 تا امروز به‌طور متوسط، نظام‌های اقتصادی جهانی هر دو سال یک‌بار بحران و چالش رکود و تورمی را تجربه کرده‌اند.

وی ادامه داد: اقتصاد سرمایه‌داری و مصرفی تئوری است که به دلیل تمرکز صرف بر تحریک تقاضا یا تقویت قدرت خرید و میل به خرید مشتری معمولا این چالش‌ها را تجربه می‌کند چون مبتنی بر مشتری و ساختارهای مشتری مدارانه است.

عضو هیئت‌علمی پردیس فارابی دانشگاه تهران افزود: بعد از تقویت مفهوم پست‌مدرنیسم به دلیل خاستگاه و ساختار این حوزه، گرایش به سمت بازار گرایی، مصرف‌گرایی و اعطای قدرت به جامعه هدف توسعه پیدا کرد و طبیعتا توسعه، قدرت مخاطب را بالا برد؛ وقتی قدرت مخاطب در ساختارهای اقتصادی افزایش پیدا می‌کند عملا قدرت صاحبان کسب‌وکار کاهش پیدا می‌کند چون قدرت عرضه را کم و قدرت تقاضا را زیاد شود تصمیم گیر یا تعیین تکلیف کننده در بازار مشتریان هستند.

شفیعی با اشاره به اینکه وقتی قدرت در دستان مصرف‌کننده باشد شاخص رقابت شاخص مؤثری می‌شود و باید رقابت کرد تا به سهم بازار رسید و مشتری را راضی کرد، گفت: پیش از دهه 70 و 80 میلادی قدرت با عرضه بود و تولیدکننده تعیین می‌کرد در ساختار اقتصادی چه اتفاقی می‌افتد اما تقریبا بیش از 40 سال است که در دنیا روند تغییر کرده و قدرت با بازار و مصرف‌کننده است.

وی بیان کرد: از 1986 هر دو سال یک‌بار ساختارهای اقتصادی دستخوش چالش‌های امنیتی، رقابتی، اقتصادی بوده است و ظهور این چالش‌ها، بحران اقتصادی را به دنبال داشته است و کرونا هم در ذات خودش یک بحران است و باید صاحبان کسب‌وکار خودشان را شبیه مقتضیات این بحران و ساختار اقتصادی حاکم کنند.

عضو هیئت‌علمی پردیس فارابی دانشگاه تهران تصریح کرد: وسعت بحران کرونا و مقتضیات آن برای صاحبان کسب‌وکار متفاوت است اما در ساختارهای کنونی فعالیت در محیط بحران پذیرفته است.

شفیعی عنوان کرد: پایبندی به اصول مدیریت بحران اولین باید یک فعال و مدیر کسب‌وکاری در شرایط فعلی است و باید فعالان کسب‌وکار در فهرست توانمندی‌های خودشان این را لحاظ کنند.

وی اضافه کرد: تغییرات هزاره و توفق تفکرات پست‌مدرنیسمی در دنیای کنونی که دنیای کسب‌وکار را هم تحت تأثیر قرار داده است باعث شده قدرت مصرف‌کننده افزایش پیدا کند و بدیهی است وقتی کرونا شکل می‌گیرد جریان و شریان قدرت در دستان مصرف‌کننده است.

استاد دانشگاه تهران تحلیل رفتار مصرف‌کننده‌ها را یکی دیگر از بایدهای موردنیاز فعالان کسب‌وکار معرفی کرد و گفت: مصرف‌کننده‌ای که بیش از دوران مدیریت بحران تقاضای تحریک‌شده داشت؛ مصرف‌کننده در دوران کرونا میزان تمایلش کاهش پیدا می‌کند و باید فعال کسب‌وکار شبیه خواسته‌ها و تقاضای مصرف‌کننده عمل کند وگرنه از بازار حذف خواهد شد.

شفیعی یادآور کرد: صاحبان کسب‌وکار باید توجه داشته باشند که مصرف‌کننده‌ها یک گروه نیستند و در ساختارهای اقتصادی یک‌گونه رفتار ندارند، مطالعات نشان می‌دهد در اقتصادهای توسعه‌نیافته مانند کشور ایران وقتی بحران‌های اقتصادی شکل می‌گیرد سه گونه مصرف‌کننده داریم.

وی ادامه داد: اولین گونه مصرف‌کننده در شرایط بحران، مصرف‌کننده‌های محتاط هستند که رفتارهای خریدی آنان مشمول احتیاط شده و به‌سادگی پول نمی‌دهند، در ساختارهای اقتصاد توسعه‌یافته این دسته از مشتریان زیاد و در ساختار اقتصاد توسعه‌نیافته تعداد این افراد کم است.

عضو هیئت‌علمی پردیس فارابی دانشگاه تهران بیان کرد: مصرف‌کنندگان عادی متوجه شرایط بحرانی نمی‌شوند و رفتارهای خرید خود را به‌صورت عادی و روتین ادامه می‌دهند و مشتریان این‌چنینی تغییری برای میزان فروش و نحوه عملکرد صاحب کسب‌وکار ایجاد نمی‌کند، نباید فراموش کنیم که مصرف کننده‌های عادی در اقتصاد توسعه‌یافته و اقتصاد توسعه‌نیافته سهم چندانی ندارند.

شفیعی ادامه داد: دسته سوم در اقتصاد توسعه‌یافته و در اقتصاد توسعه‌نیافته بخش عمده‌ای را شامل می‌شوند مشتریان تهاجمی و هیجانی هستند که به ذات و بدیهی محرومیت برایشان ایجاد شود میل به مصرف آن‌ها افزایش پیدا می‌کند و در ساختارهای اقتصادی بیمارگونه با حجم نقدینگی بالا، تعداد این افراد قابل‌توجه است

وی در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به اینکه کالاها نیز سه گروه هستند ابراز کرد: گروه اول کالاهای ضروری و پرمصرف است مانند نان و دارو، گروه دوم کالاهای عمومی که عده‌ای اقبال به خرید دارند و عده‌ای ندارند و دسته سوم کالاهای لوکس از حیث مصرف است مانند سفر.

استاد دانشگاه تهران گفت: صاحب کسب‌وکاری که در دسته کالاهای ضروری فعالیت دارد شانس جذب هر سه گروه مصرف‌کننده را دارد اما صاحب کسب‌وکاری که کالای لوکس و بد مصرف مانند سفر، مبلمان و لوازم‌خانگی را در اختیار دارد شرایط کسب‌وکارش در شرایط بحران کرونا متفاوت می‌شود.

شفیعی ادامه داد: بخش‌بندی بازار و تمرکز بر بازار هدف یکی دیگر از بایدهای موردنیاز صاحبان کسب‌وکار است چون در ساختار اقتصادی بحران‌زده منابع ورودی کم است و نمی‌توان بدون برنامه ریسک کرد و وارد هر بازاری شد.

عضو هیئت‌علمی پردیس فارابی دانشگاه تهران افزود: پس صاحبان کسب‌وکار با برنامه‌ریزی وارد قسمت‌هایی از فضای بازار شوند که شانس برد بیشتری دارند و منابع را می‌توان بهینه مدیریت کرد اما صاحبان کسب و کار سعی بر این دارند با مکانیزم‌های سنتی و ساختارهای قدیمی فعالیت کنند و امکان برگشت نقدینگی پایین می‌آید و بزرگترین چالش ساختارهای اقتصادی شکل می‌گیرد.

وی در بخش دیگری از سخنانش باید بعدی را لزوم کاهش هزینه مازاد معرفی کرد و ابراز کرد: وقتی بحران اقتصادی شکل می‌گیرد منابع محدود می‌شوند و نباید ریسک‌های نسنجیده کرد چون سرمایه از بین می رود و بسیاری از صنایع در ساختارهای اقتصادی متوقف می‌شوند.

شفیعی با اشاره بر اینکه علاوه بر خرده گرفتن از دولت‌ها باید به کم سوادی صاحبان کسب و کار در چالش‌های اقتصادی توجه کرد، گفت: یکی از مصادیق کم سوادی ایجاد حجم زیاد سرمایه در گردش به صورت انباشته شده است.

استاد دانشگاه تهران ادامه داد: در سال‌های اخیر به دلیل ساختار اقتصادی پر تورم در ایران، مدیران کسب و کار تصورشان اینگونه است که باید میزان تولید و میزان موجودی کالایی را بالا ببرند ولی غافل هستند با افزایش میزان تولید و موجودی، سرمایه در گردش را کاهش می‌دهند؛ در ساختارهای اقتصادی با حاکمیت مصرف کننده وقتی نتوان کالای انبار شده و تولید شده را عرضه کرد کالای متروک و سرمایه از دست رفته را به دنبال داریم.

شفیعی حفظ مشتریان فعلی و وفادار را یکی دیگر از بایدهای ارزشمند فعال کسب و کار در دوران بحران در بازار و اقتصاد برشمرد و گفت: البته فعال کسب و کار در حفظ مشتریان فعلی باید به گونه‌های مختلف این مشتریان نیز توجه کند.

وی در بخش پایانی از سخنانش به نبایدهای کسب و کار در شرایط بحران اشاره کرد و ادامه داد: لزوم پایبندی به مسیر فعلی و پرهیز و نباید از تغییر جهت در مسیر کسب و کار در شرایط بحرانی مورد توجه قرار داد؛ گاهی اوقات صاحبان کسب و کار به دلیل نداشتن صبر، تدبیرو دانش کافی در مواجهه با بحران مسیرشان را تغییرمی‌دهند که این تغییر هزینه‌های زیادی برایشان به وجود می‌آورد.

عضو هیئت علمی پردیس فارابی دانشگاه تهران عنوان کرد: نباید بعدی پرهیز ازکاهش سطح عملکرد است یعنی یک کسب و کار در مواجهه با بحران باید سطح عملکردش را بهبود ببخشد.

استاد دانشگاه تهران نباید بعدی را لزوم تمرکز صرف بر بازارهای داخلی برشمرد و تصریح کرد: وقتی ایتالیا و اسپانیا و حتی ایران درگیر شرایط کرونایی می‌شوند صرفا مردم در چنین ساختاری رفتارشان احتیاطی می‌شود بلکه نرخ کسب و کارهای شکست خورده افزایش می‌کند و این افزایش یعنی کاهش قدرت رقابت در بازار.

شفیعی معتقد است بعد از دوران کرونایی به احتمال زیاد تجربیات عجیبی از تداخل برندها و کشورهای جدید در بازارهای جدید خواهیم داشت.

وی با تأکید بر شناسایی فرصت‌های بازار، یادآورکرد: کرونا هم بحرانی است با ابعاد ومقتضیات خودش و فعال کسب و کار باید به بایدها و نبایدهای بازار که ذکر کردیم، توجه کند.

انتهای پیام