استراتژی صنعتی نداریم

به‌مناسبت هفته جهانی کارآفرینی (24 تا 30 آبان) نشست خبری مجمع کارآفرینان ایران دیروز، 28 آبان در محل این مجمع برگزار شد. دبیر کل مجمع کارآفرینان ایران با بیان اینکه باید در شرایط فعلی به کمک پیشران‌های اقتصادی، کارآفرینی را در کشور توسعه دهیم، گفت: در همسایگی ایران، عربستان توانسته با تغییراتی که در حوزه اقتصاد انجام داد، رشد اقتصادی 9.9 درصدی را برای خود رقم بزند؛ همچنین پیش‌بینی می‌شود رشد اقتصادی این کشور برای سال 2023 میلادی 6 درصد باشد.

حمیدرضا غزنوی، دبیر کل مجمع کارآفرینان ایران در ابتدای نشست خبری این مجمع با اهالی رسانه گفت: در حوزه اقتصاد کشورهای همسایه پیشرفت‌های قابل‌توجهی داشته‌اند. به‌عنوان مثال عربستان با افزایش سهم بخش خصوصی رشد اقتصادی را برای خود رقم زده است. یا ترکیه رتبه سوم را در واردات کالا به عراق دارد. در واقع می‌توان گفت در حوزه اقتصاد، خاورمیانه قوی‌ترین تجارت را چه در بخش صادرات و چه واردات داشته است.

موفقیت تولید در تجارت

وی افزود: ایران هم در حوزه واردات در 3 گروه اصلی ماشین‌آلات، مواد غذایی و مواد شیمیایی فعالیت دارد. آمارها نشان می‌دهد واردات ایران در سال گذشته 6.9 درصد افزایش یافته است. او ادامه داد: همچنین آمار گمرک نشان می‌دهد تجارت خارجی کشور در 7 ماه نخست سال 17.6 درصد کاهش داشته و تراز تجاری به‌نفع واردات بوده است؛ به‌طوری که از ابتدای سال تا آبان صادرات ایران به 15 کشور همسایه به‌لحاظ وزنی 18 درصد نسبت‌به مدت مشابه سال قبل کاهش داشته است. به‌عنوان مثال صادرات زعفران در 5 ماه نخست سال نسبت‌به مدت مشابه سال قبل افت قابل‌توجهی داشته و از 80 تن به 45 تن رسیده است.

جذب و فرار سرمایه

غزنوی در ادامه نشست با اشاره به مشکلات پیش‌روی تولید عنوان کرد: بی‌ثباتی شرایط اقتصادی سبب شده کاهش سرمایه‌گذاری در داخل داشته باشیم و حتی خروج سرمایه‌ها از کشور رقم بخورد.

او گفت: برای جذب سرمایه خارجی تلاش‌های بسیاری شده، اما آمارها نشان می‌دهد در هم‌سنجی خروج سرمایه از کشور با جذب سرمایه خارجی، فرار سرمایه جلودار است.

اهمیت پیشران‌های اقتصادی

دبیر کل مجمع کارآفرینان ایران در ادامه سخنان خود با بیان اینکه قوانین مناسبی برای حمایت از پیشران‌های اقتصادی و شرکت‌های بزرگ که در تولید ثروت کشور موثر هستند، وجود ندارد، گفت: مشکل تا آنجاست که حتی وقتی از پیشران‌های اقتصادی در کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی صحبت می‌شود، بحث تازه‌ای برای نمایندگان است.

وی تاکید کرد: باید در استراتژی‌های صنعتی تجدیدنظر و زمینه‌های فرهنگی و اجتماعی آن را نیز فراهم کرد.

غزنوی افزود: برنامه پنج‌ساله صنعتی در کشور وجود ندارد و حتی برنامه پنج ساله برای انتخاب صنایع مزیت‌دار را شاهد نیستیم. امروز در تدوین برنامه هفتم توسعه باید این مسائل مدنظر قرار گیرد.

وی بیان کرد: موضوع پیشران‌ها کمتر در محافل اقتصادی و کلان کشور مطرح شده، اما در حال حاضر حاکمیت احساس نیاز کرده و در حمایت از آنها همراه شده است.

اهمیت صنعتی شدن

دبیرکل مجمع کارآفرینان ایران با اشاره به خشکسالی‌های پیاپی در کشور و وضعیت نامناسب کشاورزی و دامداری متاثر از آن، همچنین نبود مزیت لازم در صنایع های‌تک تاکید کرد: باید به سمت صنعتی شدن بیشتر کشور حرکت کرد و در این راه می‌توانیم از تجارب موفق کشورهایی همچون کره‌جنوبی، آلمان، ژاپن و حتی ترکیه استفاده کنیم.

وی ادامه داد: حمایت‌های ویژه در موضوع بهره بانکی و مالیات، جلوگیری از واردات کالاهای مشابه داخلی، کاهش تعرفه واردات مواد اولیه موردنیاز، جلوگیری از سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در صنایع پیشران و جلوگیری از بروز رقابت مخرب داخلی با محدودسازی صدور مجوزها، تنها بخشی از حمایت دولت‌های کشورهای یادشده از شرکت‌های بزرگ و پیشران صنعتی است که خلأ آن در کشور احساس می‌شود.

اهمیت تیراژ تولید

غزنوی در ادامه سخنان خود درباره اهمیت صنعتی شدن کشور یادآور شد: خلاف نظر عده‌ای، توجه صرف به بنگاه‌های کوچک و متوسط نمی‌تواند موجب تنومند شدن اقتصادمان شود و باید به سمت تولیدکنندگان بزرگ برویم تا تولید انبوه رقم بخورد؛ به‌این ترتیب قیمت و کیفیت تولیدات داخل منطقی و رقابتی خواهد شد.

وی گفت: ضروری است شرکت‌های بخش خصوصی دارای ظرفیت و مزیت که توانایی مدیریت صنعتی را دارند انتخاب و حمایت شوند، زیرا در موضوع مهمی همچون تحریم‌ها نیز شرکت‌های بزرگ توانایی رفع مشکلات را دارند؛ نه شرکت‌های کوچک‌مقیاس.

استراتژی ضدانحصار

دبیرکل مجمع کارآفرینان ایران با اشاره به تشکیل این مجمع و هدف آن اظهار کرد: مجمع سال 1392 تشکیل شد و در این سال‌ها شرکت‌های بزرگ حوزه تولید که قادر به ایجاد زنجیره ارزش، تولید انبوه و سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه بودند و در تعاملات جهانی می‌توانستند حرفی برای گفتن داشته باشند، شناسایی شدند.

غزنوی با بیان اینکه کار این مجمع دیپلماسی اقتصادی است، گفت: ما به‌دنبال رایزنی با ارکان حاکمیت بوده و هستیم تا پیشران‌های اقتصادی هرچه بیشتر رشد کنند و منجر به تولید ثروت بیشتر برای کشور شوند.

غزنوی تاکید کرد: استراتژی مجمع کارآفرینان ایران ضدانحصار است و برای هر صنعتی نیز 5 پیشران انتخاب شده تا به مسئله تولید انبوه ضربه‌ای وارد نشود.

تسهیلات بانکی صنعت

همیشه دست‌اندازهای بانکی یکی از چالش‌های مشترک صنایع بوده و بیشترین گلایه تولیدکنندگان از سیستم بانکی کشور است. غزنوی نیز کمبود تسهیلات بانکی را یکی از مشکلات اساسی پیشران‌ها عنوان کرد و گفت: در شرایط کنونی، وام و تسهیلات کمتری برای تامین سرمایه ثابت و سرمایه در گردش واحدها داده می‌شود، این در حالی است که در کشور با دو دسته بانک روبه‌رو هستیم؛ دسته نخست بانک‌هایی که زیان انباشته دارند، اما به‌راحتی در حال فعالیت هستند و حتی سود بیشتری برای جذب سپرده‌های بیشتر مردم در نظر می‌گیرند، در حالی که این عملکرد را در سایر کشورها شاهد نیستیم که بانکی باوجود زیان انباشته و با استقراض از بانکی دیگر همچنان به فعالیت خود ادامه دهد.

وی اضافه کرد: دسته دوم بانک‌هایی هستند که می‌توانند تسهیلات ارائه کنند، اما قوانین موجود سبب شده به تولید و ارائه تسهیلات به این بخش راغب نباشند.

دبیر کل مجمع کارآفرینان ایران بیان کرد: براساس آمارها از ابتدای امسال تاکنون کمتر از 40 درصد تسهیلات بانکی کشور سهم صنعت بوده است.

تجارت بانک‌ها و آفت تولید

غزنوی همچنین با اشاره به وجود برج‌ها و خانه‌های خالی بسیار متعلق به بانک‌ها که سال‌هاست خالی از سکنه هستند، گفت: این خانه‌ها بدون استفاده رها شده‌اند. گرچه برای مقابله با این رویکرد بانک‌ها قوانینی وجود دارد، اما تاکنون اقدامی علیه آنها انجام نشده است. دبیرکل مجمع کارآفرینان ایران تاکید کرد: به‌طور قطع با فروش این منابع به‌ویژه برج‌هایی که برخی بانک‌ها در مناطق گرانقیمت شهر تهران دارند، مشکلات تولیدی کشور قابل‌رفع است.

وی اظهار کرد: آمارهای متفاوتی از خانه‌های خالی وجود دارد؛ به‌عنوان مثال برخی آمارها حاکی از وجود یک‌میلیون و 740 هزار واحد خالی در کشور است که بیش از 900 هزار واحد آنها متعلق به اشخاص حقوقی به‌ویژه بانک‌هاست.

او ادامه داد: اگر قرار باشد منابعی برای بانک‌ها از طریق فروش املاک‌شان فراهم شود، باید قانون سختگیرانه و نظارت جدی در این زمینه وجود داشته باشد تا حجم نقدینگی مشکلاتی را در سایر بازارها ایجاد نکند.

دبیر کل مجمع کارآفرینان ایران، ارائه «وام سندیکایی» به‌معنای وامی که یک بانک داده و چند بانک در سود و همچنین ریسک آن سهیم می‌شوند را یکی از راهکارهای کاهش مشکلات مالی پیشران‌ها عنوان کرد.

چالش منابع ارزی و واردات

غزنوی در ادامه نشست خبری مجمع کارآفرینان ایران تصریح کرد: اگر برجام شکل بگیرد یا خیر، اینکه منابع ارزی کشور را صرف واردات کنیم خیانت است و به نسل‌های آینده ظلم می‌کنیم.

وی تاکید کرد: منابع ارزی باید صرف واردات ماشین‌آلات یا مواد اولیه‌ای که در کشور وجود ندارد، شود.

واحدهای تولیدی و مزیت رقابتی

غزنوی یادآور شد: براساس آمارها، 30 درصد کل صادرات کشور را کالاهای خام و نیمه‌خام تشکیل می‌دهد که ارزش آن حدود 7.3 میلیارد دلار است.

وی درباره راهکار برون‌رفت از شرایط اقتصادی فعلی عنوان کرد: تولید باید رشد و کشور به‌سوی صنعتی شدن حرکت کند. در حال حاضر 90 هزار واحد تولیدی در کشور وجود دارد که باید دید چند درصد آنها مزیت رقابتی دارند. واحدهای تولیدی باید بزرگ شوند تا توانایی رقابت با تولیدکنندگان خارجی را داشته باشند.

او اظهار کرد: کشورهای صنعتی به‌سوی حمایت از شرکت‌های خصوصی رفته‌اند؛ به‌ویژه شرکت‌های خانوادگی. بزرگ شدن واحدهای تولیدی منجر به فعال شدن واحدهای تحقیق و توسعه (R&D) قوی می‌شود؛ قراردادهای بلندمدت منعقد خواهد شد و این روی کیفیت و قیمت تاثیر مثبت دارد. همچنین با قدرتمند شدن شرکت‌ها زمینه اتصال شرکت‌های کوچک فراهم می‌شود.

او گفت: در مجمع یکی از برنامه‌ها بزرگ کردن واحدهای صنعتی و تولید انبوه بوده؛ به‌طوری که امروز برخی شرکت‌ها با حدود 50 هزار کارگر و کارمند فعالیت دارند.

غزنوی با بیان اینکه کار پیشران‌ها تولید ثروت است، گفت: مجمع به‌دنبال دیپلماسی اقتصادی و رایزنی با بخش حاکمیت و سایر بخش‌هایی که در این باره کمک‌کننده هستند، است تا پیشران‌ها بتوانند رشد و تولید ثروت کنند. وی در پایان با بیان اینکه باید برای هر صنعت پیشران در کشور یک تصمیم خاص گرفته شود، گفت: نمی‌توان با یک برنامه تمام صنایع را مدیریت کرد. حتی هر شرکت نیاز به برنامه و مدیریت جداگانه دارد و در این باره باید دست‌اندرکاران دقت‌نظر داشته باشند.