اصلاح بازار سرمایه چقدر محتمل است؟

متغیر‌های اثرگذار بر بورس کدام‌اند؟

هاتف شاملو، کارشناس بازار سرمایه درباره روند آینده بورس اظهار کرد: بازار پس از اصلاح اخیر یا یک دوره خنثی می‌تواند وارد یک رشد قدرتمند شود و حتی موج بزرگی را آغاز کند. مجموعه‌ای از عوامل که می‌توانند این روند را تقویت کنند کم‌کم در حال شکل‌گیری است. ورود پول قدرتمندی که در شهریور وارد بازار شد، مانع ریزش بیشتر بازار شد و پس از آن شاخص از محدوده 2‌میلیون و 400 هزار واحد تا 3‌میلیون و 250 هزار واحد رشد کرد و اکنون دوباره به همین سقف رسیده است. به نظر می‌رسد این سقف احتمالا شکسته شود و شاید یک یا دو روز مثبت دیگر نیز در پیش باشد، اما همچنان احتمال اصلاح مقطعی وجود دارد. ممکن است بازار تا محدوده 3‌میلیون و 300 یا حتی 3‌میلیون و 400 هزار واحد نیز رشد کند و سپس وارد اصلاح کوتاه شود و بعد از آن موج بزرگ شاخص آغاز شود.

شاملو درباره عواملی که از ورود پول بزرگ به بازار حمایت کردند، گفت: نخستین نشانه‌ها از صنعت پالایشی شروع شد؛ جایی که کرک‌اسپرد پالایشگاهی‌ها به دنبال جنگ روسیه و اوکراین رشد قابل‌توجهی داشت و تخفیف 5 درصدی خوراک نیز همچنان برقرار مانده است. شایعات حذف این تخفیف احتمالا منتفی است، زیرا کاهش آن می‌تواند تولید بنزین را تحت فشار قرار دهد. او با اشاره به تغییرات نرخ ارز افزود: رشد دلار آزاد از محدوده 80 هزار تا 110 تا 115 هزار تومان باعث شد فشارها بر بانک مرکزی برای افزایش نرخ توافقی نیز بیشتر شود و اکنون شرکت‌های صادرات‌محور امکان عرضه بخشی از ارز خود را در تالار دوم با نرخ‌های بالاتر دارند.

وی تاکید کرد: این رویکرد برای صنایع مختلف به‌تدریج تکرار شد. برای مثال پس از گزارش‌های بسیار ضعیف فولادی‌ها، خبر عرضه ارز صنعت فولاد در تالار دوم منتشر شد و بعد فلزات اساسی نیز به آن اضافه شدند تا اثر منفی گزارش‌ها خنثی شود. در همین روند، برای صنایع معدنی نیز خبر تغییر فرمول قیمت‌گذاری سنگ‌آهن و حرکت به سمت نرخ‌های شفاف‌تری مانند میلگرد منتشر شد و این موضوع به فعالان این گروه کمک کرد. هر زمان بازار در آستانه اصلاح قرار می‌گرفت، خبری مثبت برای یک صنعت دیگر از جمله پتروشیمی، خودرویی یا زنجیره اتیلن مخابره می‌شد که مانع فشار فروش می‌شود.

شاملو درباره سایر گروه‌ها نیز توضیح داد: برخی صنایع مانند غذایی‌ها تورم‌محورند و به‌سرعت می‌توانند نرخ‌های فروش خود را از طریق اتحادیه‌ها افزایش دهند. در صنعت زراعت نیز به دلیل تب برفکی و جهش 50 درصدی قیمت شیر، درخواست افزایش نرخ رسمی برای دومین بار در سال مطرح شده است. شاملو یکی از مهم‌ترین اخبار اخیر را احتمال تغییر فرمول نرخ خوراک پتروشیمی‌ها در بودجه 1405 دانست و بیان کرد: حذف هاب‌های اروپایی از فرمول می‌تواند نرخ خوراک را تقریبا نصف کند و این موضوع برای متانول‌سازها و اوره‌سازها که صادرات‌محور هستند بسیار مهم است. در مجموع صحبت‌های وزیر اقتصاد، رئیس سازمان بورس و مدیران اجرایی دیگر نشان می‌دهد اراده دولت بر بازگشت بازار به شرایط مناسب قرار دارد؛ هرچند دوره اصلاح اخیر نسبت به سیکل‌های گذشته طولانی‌تر شده است. تصمیمات جدید دولت می‌تواند انگیزه شرکت‌های ارزآور را برای صادرات و بازگشت ارز افزایش دهد و این موضوع برای اقتصاد حیاتی است. با این حال کاهش نرخ خوراک، تعدیل حقوق دولتی معادن یا معافیت‌های مالیاتی همگی درآمد دولت را کاهش می‌دهد و پرسش مهم این است که کسری بودجه بزرگ‌تر چگونه جبران خواهد شد. وی تاکید کرد تا زمانی که پاسخ روشنی برای این مساله ارائه نشود، نمی‌توان با قطعیت درباره پایداری روند صعودی نظر داد.

او در پایان گفت: اگر تصمیمات عقلایی دولت نهایی و ابلاغ شود و ریسک جنگ بازنگردد و روابط خارجی بهبود پیدا کند، شاخص بورس می‌تواند در دو تا سه سال آینده به اعدادی بسیار فراتر از شرایط فعلی برسد؛ حتی بالای 10 تا 12‌میلیون واحد. به نظر می‌رسد روند کلی بورس صعودی است؛ اما همراه با اصلاح‌های مقطعی خواهد بود و باید دید کدام یک از اخبار اخیر به مرحله اجرا و ابلاغ رسمی می‌رسند.

نرخ‌بهره‌؛ پاشنه‌آشیل بازار

، کارشناس بازار سرمایه نیز در مورد مسیر آینده بازار گفت: طی یکی، دو هفته اخیر بازار سهام در فضایی آرام و کم‌نوسان حرکت کرده است. نوسانات رشد و افت معمولا زیر 10 درصد بوده و حجم معاملات نیز تقریبا ثابت مانده و همین موضوع نشان می‌دهد بازار در فاز بدون تلاطم قرار گرفته است. شهبازی تاکید کرد: بزرگ‌ترین مشکل بازار برای رونق‌گرفتن یا عبور از مقاومت‌های قبلی، نرخ بهره بالا است؛ نرخ بهره‌ای که به‌گفته او تبدیل به پاشنه‌آشیل اقتصاد و بازار شده و باعث شده بخش بزرگی از نقدینگی در صندوق‌های درآمد ثابت باقی بماند. او در ادامه به شرایط سیاسی و نگرانی‌های ژئوپلیتیک پرداخت و گفت: اگرچه سایه جنگ نسبت به ماه‌های گذشته کمرنگ‌تر شده و اثرات آن در اخبار کمتر دیده می‌شود، اما ترس پنهانی آن همچنان میان فعالان اقتصادی وجود دارد و همین موضوع بخشی از نقدینگی را در حالت انتظار نگه داشته است.

شهبازی بیان کرد: عامل دیگر، ابهام‌های بودجه سال آینده است؛ از نرخ خوراک و عوارض گرفته تا نرخ ارز مبادله‌ای و قیمت حامل‌های انرژی که همگی تعیین‌کننده سودآوری شرکت‌ها هستند. دولت شاید در کوتاه‌مدت نتواند نرخ بهره را به‌طور محسوس اصلاح کند، اما می‌تواند از طریق سیاست بودجه‌ای، مانند تعدیل منطقی قیمت انرژی یا تعیین نرخ معقول برای خوراک، بخشی از فشارها را کاهش دهد.

این کارشناس در ادامه با اشاره به تجربه فعالان تجاری افزود: تحریم‌ها در شرایط فعلی مانع جدی مبادلات نیست و نقل‌وانتقال پول و تجارت کالاها در مسیرهای فعلی ادامه دارد. طی دو، سه ماه اخیر به‌دلیل نداشتن قطعی برق و گاز، شرایط تولید شرکت‌ها مناسب بوده و گزارش‌های ماهانه احتمالا نتایج بهتری نشان خواهند داد که می‌تواند برای آذرماه اثر حمایتی ایجاد کند. وی درباره صنایع مناسب سرمایه‌گذاری توضیح داد: گروه‌های اصلی بازار شامل فلزات، معدنی‌ها، پالایشی و پتروشیمی همچنان مقصد عمده نقدینگی بوده‌اند و برخی از نمادهای گروه‌های بانکی ارزنده به نظر می‌رسند. بازار در این قیمت‌ها ترس جدی ندارد و اگر سرمایه‌گذار سبدی از چند شرکت برتر صنایع اصلی تشکیل دهد، احتمالا در بلندمدت بازدهی مناسبی به‌دست خواهد آورد.