امیر حاتمی: جنگ تحمیلی 12 روزه سند اثبات دروغگویی دشمنان ایران است

پیشرفت‌های نظامی ایران در حوزه فناوری‌های دریایی، به‌ویژه موشک‌های کروز دریایی، نه تنها نمادی از خودکفایی دفاعی است، بلکه نقطه عطفی در تعادل قدرت منطقه‌ای به شمار می‌رود.

خبرگزاری مهر؛ گروه سیاست - هادی رضایی: پیشرفت‌های نظامی ایران در حوزه فناوری‌های دریایی، به‌ویژه موشک‌های کروز دریایی، نه تنها نمادی از خودکفایی دفاعی است، بلکه نقطه عطفی در تعادل قدرت منطقه‌ای به شمار می‌رود. این توانمندی‌ها، که توسط وزارت دفاع، نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران توسعه یافته‌اند، از دوران دفاع مقدس هشت‌ساله (1359-1367 شمسی) تا امروز، جهشی کیفی و کمی داشته‌اند. در آن دوران، ایران عمدتاً به موشک‌های محدود و وارداتی وابسته بود، اما امروزه با بومی‌سازی کامل فناوری‌ها از جمله موتورهای توربوجت، سامانه‌های هدایت مبتنی بر هوش مصنوعی، و مواد کامپوزیتی پیشرفته، ایران به یکی از قدرت‌های پیشرو در جنگ نامتقارن دریایی تبدیل شده است.

اهمیت این تسلیحات در حفاظت از مرزهای دریایی خلیج فارس، تنگه هرمز (که 20 درصد نفت جهان از آن عبور می‌کند)، دریای عمان، و حتی اقیانوس هند، دوچندان است. بر اساس گزارش‌های اخیر سازمان ملل و مؤسسه بین‌المللی مطالعات استراتژیک (IISS)، این پیشرفت‌ها، ایران را به عنوان یک قدرت دریایی نامتقارن برجسته کرده که می‌تواند ناوگان‌های پیشرفته غربی را به چالش بکشد.

ویژگی‌های فنی و طیف موشک‌های کروز دریایی ایران

موشک‌های کروز دریایی ایران، به عنوان ستون فقرات استراتژی جنگ نامتقارن، با قابلیت پرتاب از سکوهای متنوع از ناوها، ناوشکن‌ها، و زیردریایی‌های کلاس غدیر و فاتح گرفته تا سکوهای ساحلی سیار و هواگردهای بدون سرنشین (مانند شاهد -136) طراحی شده‌اند. این موشک‌ها با پرواز در ارتفاع بسیار پایین (کمتر از 50 متر، و در برخی مدل‌ها تا 10 متر)، رادارهای دشمن را دور می‌زنند و سامانه‌های پدافندی پیشرفته مانند Aegis آمریکایی یا SM-6 را خنثی می‌کنند. فناوری‌های کلیدی شامل هدایت ترکیبی (اینرسی، GPS مقاوم، رادار فعال / غیرفعال، و اخیراً AI برای تصمیم‌گیری خودکار)، سرجنگی‌های انفجاری ترکیبی (تا 500 کیلوگرم)، و قابلیت ضدجمینگ (مقاوم در برابر اختلالات الکترونیکی) است.

طیف این موشک‌ها از برد کوتاه تا دوربرد استراتژیک را پوشش می‌دهد و بر پایه مهندسی معکوس و نوآوری بومی (مانند پروژه‌های وزارت دفاع) توسعه یافته‌اند:

1. موشک‌های کروز دوربرد (برد بیش از 1000 کیلومتر)

این دسته، پیشرفته‌ترین نسل موشک‌های ایران را تشکیل می‌دهند که در سال‌های 1402-1404 رونمایی یا آزمایش شده‌اند و قابلیت ضربه به اهداف دور مانند پایگاه‌های دریایی در دریای سرخ یا اقیانوس هند را دارند:

قدر 380: جدیدترین دستاورد راهبردی ندسا، با بردی بیش از 1350 کیلومتر (قابل ارتقا به 1500 کیلومتر)، مجهز به سیستم هدایت هوشمند مبتنی بر AI برای هدف‌گیری خودکار ناوهای هواپیمابر. این موشک از موتور توربوفن بومی "ثامن" استفاده می‌کند و در برابر سامانه‌های لیزری (مانند LaWS) مقاوم است.

ابومهدی: موشک کروز ضدکشتی با برد 1000-1200 کیلومتر، سرجنگی 410 کیلوگرمی، و موتور توربوجت بومی "طلوع -4". قابلیت پرتاب از سکوهای زمینی، هوایی (مانند سوخو -22 بومی‌شده)، و دریایی را دارد و در عملیات‌های واقعی علیه اهداف فرضی در دریای عمان آزمایش شده.

هوویزه: نسخه دریایی از خانواده سومار، با بردی بیش از 1350 کیلومتر، هدایت ترکیبی اینرسی -GPS-AI، و قابلیت پرواز در ارتفاع 5-30 متر. این موشک برای حملات اشباع‌کننده (Swarm Attacks) به ناوگان‌های بزرگ طراحی شده.

2. موشک‌های کروز میان‌برد (برد 300 تا 1000 کیلومتر)

این موشک‌ها برای عملیات‌های تاکتیکی در خلیج فارس و دریای عمان ایده‌آل هستند:

ظفر: موشک کروز دریایی قدرتمند با برد 700 کیلومتر، رادارگریز با سطح مقطع راداری (RCS) کمتر از 0.1 متر مربع، و سرجنگی 200 کیلوگرمی. در عملیات‌های اخیر علیه اهداف شبیه‌سازی‌شده در رزمایش‌های مشترک ارتش و سپاه به‌کار رفته.

نصر: موشک ضدکشتی رادارگریز با برد 35 کیلومتر (نسخه ارتقایافته تا 90 کیلومتر)، که در رزمایش‌های ناجا و ندسا شلیک شده و قابلیت ادغام با پهپادهای انتحاری را دارد.

3. موشک‌های کروز کوتاه‌برد (برد کمتر از 300 کیلومتر)

مناسب برای دفاع ساحلی و درگیری‌های نزدیک:

قدیر: با برد 300 کیلومتر (ارتقایافته از 200 کیلومتر اولیه)، رادارگریز با هدایت رادار فعال / غیرفعال، و سرجنگی 150 کیلوگرمی. به‌طور گسترده روی پرتابگرهای ساحلی "جوشن" و شناورهای تندرو "ذوالفقار" نصب شده.

نور: موشک ضدکشتی با برد 120-170 کیلومتر، نصب‌شده روی بالگردهای سبک مانند شاهد -285، و قابلیت هدایت اپتیکی برای دقت در شرایط جمینگ.

4. موشک‌های کروز آینده (هایپرسونیک و نسل بعدی)

فرمانده نیروی دریایی سپاه، سردار علیرضا تنگسیری، به تازگی اعلام کرد که موشک‌های کروز هایپرسونیک با برد 2000 کیلومتر، سرعت 5-7 ماخ، و هدایت AI کاملاً خودکار، به زودی رونمایی خواهند شد. این موشک‌ها بر پایه فناوری‌های پلاسمایی برای کاهش RCS و موتورهای اسکرم‌جت بومی توسعه می‌یابند.

5. مکمل‌های بالستیک و ترکیبی

خلیج فارس: موشک بالستیک ضدکشتی با برد 300 کیلومتر، هدایت راداری - اپتیکی، و قابلیت هدف‌گیری ناوهای سنگین (مانند ناوهای کلاس نیمیتز). نسخه دریایی آن (پرتاب از زیردریایی) در حال آزمایش است.

سامانه‌های ترکیبی: ادغام موشک‌های کروز با پهپادهای انتحاری (مانند آرش) برای حملات هیبریدی، که در رزمایش‌های 1404 آزمایش شده است.

جدول مقایسه‌ای کلیدی‌ترین موشک‌ها

موشک برد (کیلومتر) ارتفاع پرواز سیستم هدایت سکوهای پرتاب کاربرد اصلی هوویزه 1350 پایین (رادارگریز) اینرسی + GPS + AI شناورهای دریایی، ساحلی حملات دوربرد استراتژیک قدر 380 1000 پایین (رادارگریز) AI + ضدجمینگ شناورهای دریایی، هوایی حملات دوربرد هوشمند قدیر 300 پایین (رادارگریز) رادار فعال / غیرفعال شناورها و سکوهای ساحلی مقابله با شناورهای دشمن خلیج فارس 300 بالا (بالستیک) راداری + اپتیکی سکوهای زمینی / دریایی هدف‌گیری ناوهای سنگین

در دوران دفاع مقدس، ایران تنها به موشک‌های محدود مانند "سی‌بات" (مهاجم بریتانیایی مهندسی‌شده) دسترسی داشت. پس از جنگ، با تحریم‌های تسلیحاتی، پروژه‌های بومی مانند "نور" (بر پایه Exocet فرانسوی) آغاز شد. دهه 1390 شاهد جهش با موشک‌های "قدیر" و "نور" بود، و از 1400 به بعد، ادغام AI و مواد نانویی (تولیدشده در دانشگاه‌های شریف و امیرکبیر) سرعت گرفت. این تحول، با سرمایه‌گذاری 15 میلیارد دلاری در صنایع دفاعی (طبق بودجه 1404)، ایران را به صادرکننده فناوری موشکی به متحدان (مانند ونزوئلا و سوریه) تبدیل کرده.

مقایسه با رقبا: برتری در جنگ نامتقارن

در مقایسه با موشک‌های آمریکایی (مانند Harpoon با برد 124 کیلومتر) یا روسی (Kalibr با برد 1500 کیلومتر)، موشک‌های ایرانی در هزینه (کمتر از 1 میلیون دلار به ازای هر پرتاب) و انعطاف‌پذیری (پرتاب از سکوهای سیار) برتری دارند. با این حال، رقبا در سرعت هایپرسونیک (مانند Zircon روسی) جلوترند، که ایران با پروژه‌های 1405 جبران می‌کند.

آزمایش‌ها و دستاوردهای بومی در سال 1404

رزمایش اخیر نیروی دریایی ارتش، نقطه اوج آزمایش‌ها بود: ناو "گناوه" و ناوشکن "سبلان" (با افزایش 4 برابری موشک به 16 فروند) موشک‌های "نصیر" و "قدیر" را از شمال اقیانوس هند شلیک کردند، با دقت بسیار بالا در هدف‌گیری.

نتیجه‌گیری: افق‌های پیش رو

پیشرفت‌های ایران در موشک‌های کروز دریایی، از "نور" کوتاه‌برد تا "قدر 380" راهبردی، نمادی از اراده ملی برای خودکفایی است. این طیف چندلایه، نه تنها برتری فنی ارائه می‌دهد، بلکه تعادل قدرت را به نفع میهن عزیزمان ایران تغییر داده و امنیت دریایی منطقه را تضمین می‌کند. برای آینده، تمرکز بر هایپرسونیک و همکاری‌های بین‌المللی ضروری است تا ایران در برابر تهدیدهای نوظهور (مانند ناوگان‌های بدون سرنشین) پیشتاز بماند. این دستاوردها، میراثی پایدار برای نسل‌های آینده خواهد بود.