انتخابات و شمارش آرا؛ باز هم دست‌ها به جای دستگاه
تهران - ایرنا - سیاست‌های کلی و قوانین انتخاباتی، به صراحت از ضرورت الکترونیکی‌شدن انتخابات سخن‌گفته‌اند. این در حالی است که هنوز اختلاف‌نظرها میان وزارت کشور و و شورای نگهبان در این‌باره پابرجا است.
«حسن روحانی» رئیس‌جمهوری در ادامه نقطه‌نظرات انتخاباتی و طرح انتقاداتش از مشکلات موجود و عملکردهای نامطلوب در زمینه انتخابات به ویژه نظارت بر آن، روز دوشنبه هفتم بهمن در همایش سراسری استانداران و فرمانداران با بیان اینکه صندوق آرا به شکلی کنونی را نمی‌پسندد، گفت: به وزیر کشور در هر دوره‌ای تاکید کردیم و ایشان نیز این موضوع را دنبال کردند اما نشد. این انتخابات را الکترونیکی کنید. افغانستان هم این کار را کرد. مردم رای را روی کاغذ می‌نویسند، توی صندوق می‌اندازند، فردی آن رای را می‌خواند و فرد دیگری آن را علامت می‌زند و البته معلوم نیست این فرد چه می‌خواند و آن یکی کجا را علامت می‌زند، هم اینکه علامت زدند در پایان، نوبت به تجمیع آرا می‌شود که چه بساطی پیش می‌آید که باید همه آنجا مراقب باشیم. انتقاد روحانی در حالی مطرح شده که مجلس شورای اسلامی هم وزارت کشور را ملزم به برگزاری انتخابات الکترونیکی کرده‌است. در قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی مصوب 7/ 9/ 1378 در فصل دوم که مربوط به کیفیت انتخابات است در تبصره‌های اصلاحی سال 95 این مساله مورد تاکید قرار گرفته است. از سوی دیگر رهبر انقلاب هم در سیاست‌های کلی انتخابات بر برگزاری الکترونیکی انتخابات توجه کرده و آن را یکی از بندهای این سیاست‌ها قرار داده‌اند. طبق تبصره 6 ماده 9 قانون انتخابات کشور «وزارت کشور موظف است ظرف مدت شش ماه از زمان تصویب این قانون، نسبت به نوین‌سازی شیوه‌های اخذ رای و شمارش آرا، به‌منظور دقت، سلامت و نظارت بهتر در اخذ، شمارش و اعلام نتایج و همین‌طور استانداردسازی صندوق‌های اخذ رأی در حدود اعتبارات مصوب و پس از تایید شورای نگهبان اقدام کند.» تبصره 7 همین ماده که اصلاحی سال 95 است بیان‌داشته است «وزارت کشور موظف است با هماهنگی و موافقت شورای نگهبان تمام مراحل انتخابات را در حدود اعتبارات مصوب با استفاده از روش‌ها و فناوری‌های نوین برگزار کند.» در تبصره 8 الحاقی 1395/3/3 هم آمده است «در انتخابات الکترونیکی با تایید شورای نگهبان از امضاهای الکترونیکی مجریان و ناظران استفاده می‌شود. همچنین در صورت برگزاری همزمان چند انتخابات، در هر شعبه‌ی اخذ رای از یک دستگاه به‌طور مشترک برای تمامی انتخابات در اخذ رای و شمارش آرا با تایید شورای نگهبان استفاده می‌شود»
علاوه بر قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی، بند 12 سیاست‌های کلی انتخابات، دولت را مکلف به بهره‌گیری از فناوری‌های نوین در جهت حداکثرسازی شفافیت، سرعت و سلامت در اخذ، شمارش آرا و اعلام نتایج کرده است. در واقع این مساله امروزه در راستای راهبردهای اصلی ساختار سیاسی کشور در حوزه انتخابات است چرا که همواره رای مردم به عنوان «حق‌الناس» از سوی رهبری مورد توجه قرار گرفته و خدشه در آن حرام اعلام شده است. علاوه بر متون قانونی و اسناد بالادستی، مسئولان برگزاری انتخابات هم تجربه‌های عملی را در این زمینه پشت سرگذاشته‌اند. برای اولین بار رای‌گیری الکترونیکی در سال 1396 در انتخابات شورای اسلامی شهر و روستا به صورت محدود برگزار شد. هر چند تا به امروز شورای نگهبان مخالف برگزاری الکترونیکی انتخابات سراسری و مهم در کشور بوده است اما بررسی نتایج و دستاوردهای برگزاری آمایشی انتخابات شورای شهر و روستا نشان می‌دهد که می‌توان با ایجاد زیرساخت ها لازم از این امکان بهره گرفت. تجربه دوم در کشور در حوزه برگزاری انتخابات به صورت الکترونیک در 9 مرداد امسال رقم خورد و انتخابات شورایاری شهر تهران به صورت تمام الکترونیک در 352 محله این شهر برگزار شد. با همه این اوصاف و وجود تجربه عملی و نیز مترتب بودن مزایای بسیار بر انتخابات الکترونیک، اما تحقق قوانین در این زمینه با مشکلاتی مواجه‌است. با وجود اعلام آمادگی وزارت کشور اما هنوز شورای نگهبان در این زمینه نظر مثبت خود را اعلام نکرده و از آن جایی که اجرایی شدن این فرایند در قانون منوط به تایید شورای نگهبان است فعلا این مساله مسکوت مانده و بعید است به یازدهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی برسد. علاوه بر بسترهای زیرساختی که برای برگزاری الکترونیک انتخابات باید آماده شود، جلب نظر شورای نگهبان و مساعدت این شورا در این زمینه ضروری است. مواضع اعضای شورای نگهبان نشان می‌دهد این نهاد در زمینه انتخابات الکترونیک دارای ابهاماتی است که باعث شده همچنان اجازه تحقق آن را ندهند. 30 دی 1394 «نجات‌الله ابراهیمیان» عضو وقت شورای نگهبان در زمانی که بحث‌ها پیرامون برگزاری الکترونیکی انتخابات مجلس داغ بود، در گفت و گویی رسانه‌ای بیان داشت: شورای نگهبان با برگزاری انتخابات الکترونیکی به دو دلیل مخالفت کرد؛ موادی که مربوط به انتخابات بود از طرح اصلاح قانون انتخابات توسط مجلس شورای اسلامی حذف شد و آیین‌نامه نمی‌تواند جای قانون را بگیرد.
این عضو حقوقدان شورای نگهبان درباره دلیل دوم نیز بیان داشت: مراجعی که قرار بود امنیت سیستم انتخابات الکترونیکی را تایید کنند پس از دریافت پاسخ‌ها مشخص شد آن‌ها نیز بدون قید و شرط امنیت سیستم را تایید نمی‌کنند، به همین دلایل شورای نگهبان با برگزاری انتخابات الکترونیک مخالفت کرد.
از سخنان «سیامک ره پیک» عضو شورای نگهبان که در این زمینه اظهارنظر کرده این‌گونه بر می آید که شورای نگهبان نگران اعمال نظارت خود در انتخابات الکترونیک است. به گفته وی، شورای نگهبان نه تنها از این دوره بلکه از دوره‌های گذشته با فناوری نوین موافق است و در این رابطه قانون هم داریم. اصل الکترونیکی شدن انتخابات برای هیچ‌کس قابل مخالفت نیست.... اگر آن شرایط مبنی بر اینکه نظارت شورای نگهبان را مخدوش نکند، امنیت انتخابات رعایت شود و همچنین مشارکت وجود داشته و به مشارکت و صحت انتخابات و شرایط دیگر خدشه‌ای وارد نشود، شورای نگهبان با الکترونیکی شدن انتخابات موافق است.
«عباسعلی کدخدایی» سخنگوی شورای نگهبان، 22 دی ماه در پاسخ به یکی از خبرنگاران درباره برگزاری انتخابات الکترونیک از احراز هویت الکترونیکی رأی‌دهندگان به‌طور صد درصدی خبر داد و افزود: در حوزه‌های دیگر، مسئولان شورای نگهبان برای برگزاری انتخابات الکترونیکی تلاش کردند و ما هم آمادگی داشتیم، اما به علت مسائل فنی در حوزه‌های دیگر، الکترونیکی برگزار نمی‌شود. با وجود تاکید رهبری و قانون در مورد ضرورت الکترونیک شدن انتخابات، اما با دور شدن از هر انتخاباتی این مساله به فراموشی سپرده می‌شود و تا آستانه انتخابات بعدی کسی چندان سخنی از آن نمی‌گوید. بحث‌ها در آستانه انتخابات سال 94 مجلس در زمینه انتخابات الکترونیک تا به امروز که چهار سال گذشته به نتیجه نرسیده است. اکنون این پرسش مطرح است آیا دغدغه‌های فنی و زیرساختی در طول چهار سال گذشته قابل رفع نبود که امروز انتخاباتی دیگر با تحمیل هزنیه‌های گزاف به کشور برگزار نشود؟
*س_برچسب‌ها_س* *س_پرونده خبری_س*