انسان موحد در همه موجودات، حقیقت واحده می بیند

حجت‌الاسلام والمسلمین محمد سروش محلاتی، استاد سطوح عالی حوزه، در رابطه با شرح فراز «اللهم انی اسئلک من نورک بانوره؛ و کل نورک نیر؛ اللهم انی اسئلک بنورک کله» دعای سحر با بیان اینکه جمله اول جنبه در خواست و انشا و جمله دوم جنبه اخبار دارد، عنوان کرد: ابتدا درخواست از بالاترین مرتبه نور الهی دارد سپس اخبار از این است که هر آنچه نور الهی است همه نیر و درخشان هستند.

وی بابیان اینکه بزرگان درباره این جمله چند تقسیر بیان کرده‌اند، ادامه داد: در تفسیر اول به این اشاره کرده‌اند که ظرفیت نور در اشیا مختلف، متفاوت است، اما همه مخلوقات الهی در حد استعداد و ظرفیت خود از نور حق بهره‌ای دارند.

وی افزود: در تفسیر دوم بیان می‌شود که جمله «و کل نورک نیر» اشاره به ویژگی و قابلیت بازتاب و انعکاس نور دارد و نیر فقط اشاره به این نیست که همه از نورانیت برخوردارند؛ بلکه بالاتر از آن است و آن هم وجود ویژگی بازتاب و انعکاس در نور است.

وی اظهار کرد: برخی از حقایق در این جهان هست که در محدوده خودش تحقق پیدا می‌کند؛ مثلا گیاه از نوعی حیات برخوردار است و این حیات در محدوده خود گیاه است؛ اما برخی از کمالات وجود دارند که در آن زایش و افزایش وجود دارد و به تدریج توسعه پیدا می‌کنند و ماهیت علم همین گونه است که توقف پذیر نیست.

استاد سطوح عالی حوزه با اشاره به اینکه نور نیز دارای این ویژگی است، گفت: نور از طریق انعکاس افزایش پیدا می‌کند. نور بازتاب پیدا می‌کند و درجایی دیگر مجدد همان نورانیت را برای اشیا دیگر دارد.

وی ادامه داد: ما روز از نور مستقیم خورشید استفاده می‌کنیم اما شب که از آن نور محروم هستیم، نور خورشید از طریق ماه انعکاس پیدا می‌کند و مجدد از آن برخودار می‌شویم و به این وسیله ظهور و بروز می‌کند.

حجت‌الاسلام والمسلمین محلاتی بیان کرد: آیت الله رفیعی قزوینی در شرح دعای سحر در رابطه با این فراز می‌گوید: ویژگی نور این است که انسان می‌تواند انعکاسی از آن را دریافت کند و به دلیل همین انعکاس است که نور دائم در حال توسعه است و اگر کسی خود را در برابر نور قرار دهد او را روشن می‌کند و آن شی هم این ظرفیت را پیدا می‌کند که نور را به دیگری برساند و دیگری هم به دیگری برساند.

وی با بیان اینکه آنچه عرفا در رابطه با ولایت مطرح می‌کنند ناشی از همین حقیقت است که چگونه با اتصال به نور اولیا الهی این انعکاس صورت می‌گیرد، تصریح کرد: ممکن است شخص این قابلیت را نداشته باشد که بتواند آن نور با عظمت و نامتناهی را دریافت کند؛ زیرا ولی کامل الهی دارای این ظرفیت است؛ اما پس از آن در مَرعَاها دیگر انعکاس پیدا می‌کند تا جایی که افراد ضعیف‌تر هم دریافت می‌کنند.

استاد سطوح عالی حوزه ادامه داد: بر اساس این تفسیر نیر بودن فقط به معنای نورانیت نیست و آیت الله رفیعی قزوینی می‌گوید که نور تو پیوسته در حال ازدیاد است و متوقف نمی‌شود و حد و اندازه‌ای ندارد.

وی اظهار کرد: بر اساس تفسیر سوم مراتب نور را باید نادیده گرفت؛ زیرا نور یک حقیقت واحده است که ظهور و بروز پیدا کرده است؛ ممکن است من پنجره را باز کنم و نور خورشید در اتاق بتابد شما هم در خانه خودتان پنجره را باز می‌کنید از نور خورشید استفاده می‌کنید؛ اما آیا نور در خانه ما با نور در خانه شما متفاوت است؟

حجت‌الاسلام والمسلمین محلاتی با اشاره به اینکه این یک حقیقت است که نور خورشید است که درهمه جا می‌تابد و این جا و آن جا وجود ندارد و این جا و آنجا موقعیت ما که دریافت کننده هستیم را نشان می‌دهد، بیان کرد: آیه «أَنزَلَ مِنَ السَماءِ ماءً فَسالَت أَودِیَه بِقَدَرِها؛ آب را از آسمان نازل می‌کنیم اما هر گودالی به اندازه خود دریافت می‌کند» نشان می‌دهد که وحدت بر این عالم سیتره دارد و اگر انسان از قالبش فراتر بیاید این وحدت را می‌تواند ببیند.

وی افزود: این فراز از دعای سحر اشاره به این نکته است که در نزد انسان الهی، این اختلافاتی که در قوالب هست جنبه حقیقی و اصیل ندارد و آن‌ها در همه چیز یک نور را می‌بینند و همه نور از یک حقیقت و وحدت برخوردار است.

استاد حوزه علمیه گفت: حافظ می‌گوید:

عکسِ رویِ تو چو در آینه جام افتاد / عارف از خنده مِی در طمعِ خام افتاد

حُسن رویِ تو به یک جلوه که در آینه کرد / این همه نقش در آیینه اوهام افتاد

یعنی اگر از بالا نگاه کنیم یک جلوه است اما اگر از آینه ها نگاه کنیم تعدد و تکثر وجود دارد.

وی با بیان اینکه برای یک انسان موحد در همه مخلوقات حقیقت واحده ای وجود دارد، یادآور شد: در جمله اول «اللهم انی اسئلک من نورک بانوره» تکثر و تعدد می بینند و توجه میکند که باید خودش را به منبع وصل کند اما بعد تصحیح میکند که حقیقت واحده در همه جا ظهور و بروز پیدا کرده است «و کل نورک نیر» و موجب مراتب در آن نشده است.

انتهای پیام