اهمیت رشته مامایی در جوانی جمعیت / فعالیت 55000 ماما در نظام سلامت

به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری تسنیم؛ دکتر بهرام عین اللهی، وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی پیامی به مناسبت روز جهانی ماما پیامی صادر کرد. متن این پیام که در آیین گرامیداشت روز جهانی مامایی قرائت شد به شرح زیر است:

مامایی از دیرینه‌ترین خدمات سلامت محور در حافظه تاریخ بشری است. هنگامی که یک بانو در حساس‌ترین و حیاتی‌ترین شرایط لحظات زندگی خود قرار می گرفت، به نوعی دستان حمایت‌گر یک ماما، موجب تسکین آلام و آرامش مادر شده و نویدگر آغاز زندگی برای فرزند او بود. ثبت روش‌ها و ابتکارات این گروه در طول زمان و انتقال آن به نسل‌های بعد زمینه‌ساز تولید علم در این حوزه از خدمات سلامت شد. هم‌اکنون نیز با پیشرفت علم و استفاده از روش‌ها و ابزار مناسب و مراقبت‌های مبتنی بر شواهد علمی، شرایط ایده آلی را برای یک زایمان توام با سلامت را برای جامعه انسانی فراهم ساخته است. به طوری که دیگر این برزخ بحرانی که بعضا با حیات مادر ویا طفل او مغایر بود، به ندرت مشاهده می‌شود. علاوه بر خدمات باروری، بارداری و زایمان، در جهان امروز حیطه خدمات مامایی در سراسر زندگی مادران گسترش یافته و تضمین‌گر سلامتی یک زن در سراسر عمر اوست. بدین مناسبت سال روز مامایی تاکیدی بر نقش کلیدی و حیات بخش خدمات حوزه مامایی در زندگی بشر است. لذا 15 اردیبهشت ماه در هر سال از سوی سازمان جهانی بهداشت و کنفدراسیون بین‌المللی مامایی به "روز جهانی ماما" اختصاص یافته است. شعار سال 2022 این کنفدراسیون تحت عنوان "مامایی، صد سال تعالی" نشانگر اهمیت و تاثیر گذاری خدمات مامایی در تامین سلامت جامعه به ویژه در مسیر صیانت از سلامت مادران و فرزندان کشور است. این روز فرصت مغتنمی است برای نگاهی جامع به جایگاه مامایی در نظام سلامت کشور، ارزیابی دستاوردها، بازنگری و برنامه ریزی برای پیمودن راهی است که برای رشد هر چه بیشتر این حیطه از سلامت پیش رو داریم.

در کشور ما نیز رشته مامایی از کهن‌ترین رشته‌های دانشگاهی است و قریب به 100 سال از اجرای اولین برنامه آموزش مدون مامایی می‌گذرد. همزمان با استقرار نظام شبکه سلامت از سال 1364که با هدف دسترسی تسهیل شده جغرافیایی - فرهنگی - اجتماعی رخ داد خدمات مامایی نیز نقش موثر و محوری در مناطق روستایی از خود به یادگار گذاشت. پس از اجرای برنامه پزشک خانواده روستایی نیز شاهد نقش آفرینی ماماها در جنب سایر ارائه‌کنندگان خدمات و تیم سلامت بودیم. همراهی و همگامی جامعه مامایی کشور با سایر اعضای تیم سلامت به واسطه مهارت، دانش، ایثار و اخلاص خود نویدبخش حیات، نشاط و سلامت برای مادران و خانواده‌ها بوده و همواره توانمندی عظیم بانوی ایرانی را در تمام عرصه‌های نظام سلامت کشور به اثبات رسانیده است.

هنوز دوران همه‌گیری بیماری کووید 19 به پایان نرسیده است. در این دوران سخت و به خصوص مقاطع اوج پاندمی شاهد بودیم که آحاد جامعه مامایی بطور داوطلبانه و با مسئولیت‌پذیری مثال‌زدنی، دوشادوش سایرکادر درمانی، به خلق حماسه‌ای در مسیر صیانت از نفوس جامعه دست یازیدند. بسیاری از این همکاران در مسیر ارائه خدمات غربالگری، مراقبت و ارائه خدمات به بیماران کرونایی از آرامش و سلامتی خود گذشته و در این مسیر شهدایی را تقدیم کشور نمودند. در جامعه‌ای که آحاد آن در مسیر استحکام نهال نوپای انقلاب اسلامی و در هر گذرگاه سخت با گذشت از مال و جان خویش بر عهد خود استوار ماندند و رضای ایزد یکتا را تحصیل نمودند، جز این انتظار نمی‌رفت.

امروزه نیز با توجه به وضعیت جمعیت کشور و ضرورت زادآوری و جوانی‌گرایی در جمعیت کشور، مشارکت جامعه مامایی در کشور اهمیتی دو چندان یافته است. درگذشته وظیفه ماما صرفاً حمایت از مادر و کودک در لحظه تولد تصور می‌شد، اما امروز مسئولیت ماماها گسترش قابل ملاحظه‌ای یافته و ماماها برای تمام دوران زندگی جامعه هدف از قبل تولد تا سالمندی خدمات مراقبتی مشاوره‌ای و آموزشی ارائه می‌کنند.

با عنایت به نقش بی بدیل ماماها در دستیابی به اهداف تعیین شده در سیاست‌های کلی جمعیت و خانواده ابلاغی مقام معظم رهبری و مفاد قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت، هم اکنون مجلس شورای اسلامی در قانون حمایت از خانواده و جوانی به جامعه مامایی توجه ویژه داشته به طوری که در مواد 45،49 و 50 قانون دولت را مکلف به ارتقاء مهارت، افزایش نیروی انسانی مامایی و پوشش بیمه‌ای خدمات مامایی نموده است. در همین راستا برنامه‌های عملیاتی تدوین شده است که امید است با اجرای کامل آن‌ها شاهد ارتقاء جایگاه مامایی و به دنبال آن ارتقاء سلامت مادران و فرزندان مان در کشور باشیم.

در خاتمه از آحاد این جامعه پرافتخار و همچنین انجمن علمی مامایی کشور انتظار می‌رود همزمان با توسعه و علمی نمودن هر چه بیشتر خدمات بتوانند پیرایه‌ها، آسیب‌ها و ناملایمات درمسیر ارائه این خدمات را که موجب لطمه به سیاست‌های زادآوری است را رفع و بهبود بخشند.

اینجانب به نوبه خود ضمن گرامیداشت این مناسبت، روز ماما را به اساتید، کارشناسان و دانشجویان مامایی در سراسر کشور تبریک گفته و تلاش‌هایشان را ارج می‌نهم. امید است با بهره مندی از ظرفیت بالای این حرفه و گسترش خدمات در قالب سیستم ارجاع و توجه بیش از پیش به رشته‌های میانی در وزارت بهداشت گام موثری در ارتقا سلامت باروری خانواده و زایمان ایمن برداشته شود.

وجود 65 هزار دانش آموخته مامایی در کشور

در ادامه این آیین، شهلا خسروی، مشاور وزیر بهداشت در امور مامایی اظهار کرد: درست است که در حوزه مامایی چالش‌هایی وجود دارد، اما ماماها بدون توجه به چالش‌ها و مشکلات موجود در این حوزه، خالصانه و عاشقانه خدمت می‌کنند.

وی درباره حل مشکلات حوزه مامایی ابراز امیدواری و بیان کرد: بعداز حرفه پزشکی، مامایی در کشور ما از جمله رشته‌هایی است که بیش از 100 سال قدمت دارد. مامایی، در مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترا در دانشگاه‌های ما آموزش داده می‌شود.

خسروی گفت: درحال حاضر از 65 هزار دانش آموخته مامایی، حدود 55 هزار نفر در بخش دولتی و خصوصی مشغول به کار هستند. از این تعداد، 18500 ماما در بخش دولتی و در حوزه بهداشت خدمت می‌کنند که فعالیت‌های زیادی از جمله آموزش مادران باردار را انجام می‌دهند. ماماها در آموزش و پیشگیری از بیماری‌های غیرواگیر نیز نقش دارند. اگرچه یکی از چالش‌های مهم حوزه مامایی این است که در برخی موارد، به عنوان "مراقب سلامت" اطلاق می‌شوند.

وی گفت: حدود 13 هزار ماما نیز در بخش درمان در بیمارستان‌های دولتی مشغول به خدمت هستند و 700 نفر از همکارانمان نیز در گروه‌های مامایی در دانشگاه‌های دولتی به عنوان هیات علمی حضور دارند.

وی خاطرنشان کرد: ماماها همچنین در دو طرح پزشک خانواده شهری و روستایی نیز به صورت قراردادی خدمت می‌کنند.

مشاور وزیر بهداشت در امور مامایی یادآور شد: در همه جای دنیا، مامایی جزو حرفه‌هایی است که برای نظام سلامت بسیار اهمیت داشته و تقاضای زیادی دارد. اما متاسفانه در کشور ما به این موضوع توجه نشده و از ماماها حمایت نمی‌شود که منجر شده تعداد زیادی از فارغ التحصیلان مامایی که در کشور ما تحصیل کرده و نظام سلامت ما برای آنها هزینه کرده است، مهاجرت کنند و در کشورهای دیگر به خدمت ادامه دهند.

وی گفت: مامایی تنها رشته‌ای است که یک نفر، از دو نفر مراقبت می‌کند که هر دو نفر در وضعیت حساسی قرار دارند بنابراین ماما باید برای این امر خطیر، آمادگی کامل و انگیزه کافی داشته باشد و نظام سلامت نیز از آنها حمایت کافی داشته باشد.

خسروی گفت: در بیمارستان‌های دولتی کمبود شدید ماما داریم و این موضوع باعث شده ماماها نتوانند توانمندی‌های خود را به صورت کامل و شایسته بروز دهند.

مشاور وزیر بهداشت در امور مامایی خاطرنشان کرد: ماما باید مهارت کافی را کسب کرده باشد تا در شرایط حساس بتواند وضعیت حساس مادر را ساماندهی کند.

وی درخصوص اهمیت فرزندآوری و موضوع افزایش جمعیت، گفت: موضوع جمعیت برای آینده کشورمان بسیار بسیار مهم است و ماماها باید در این مورد بیش از پیش تلاش کنند. اگر زمانی در مبحث تنظیم خانواده تلاش کردید، اکنون در مبحث فرزندآوری باید تلاش تان را مضاعف کنید. موضوع جمعیت برای کشورمان حیاتی است و ماماها می‌توانند در زمینه‌هایی همچون فرزندآوری، عدم سقط، خطرات افزایش سن ازدواج و تاثیر آن در باروری و... فرهنگسازی کرده و مادران را تشویق به فرزندآوری کنند.

خسروی ادامه داد: فرزندآوری وظیفه اصلی ما است، در قوانین مصوب مجلس نیز به صراحت به نقش ماماها در فرزندآوری اشاره شده است. ماماییِ امروز، فقط مسئول سلامت مادر و نوزاد نیست، بلکه مسئول سلامت و آینده خانواده، جامعه و کشور است.